जड आसता. ताचो उपेग शेतांतलीं अवजारां करपाखातीर करतात. खांदयेपसून हातांत धरपाच्यो बडयो तार करतात. -कों.वि.सं.मं.
माश्कारेन्हस, डॉ.तेलू दः (जल्मः 23 मार्च 1899, माजोड्डें-गोंय , मरणः 20 ऑक्टोबर 1979 ). गोंयचो सुकेझुजारी. जे. आमारालो द माश्कारेन्हस हाचो चलो. ताणें पुर्तुगेज कायद्याची पदवी घेतल्ली. पुर्तुगालांत कोयम्बा हांगा शिकता आसतानाच ताणें ‘India Nova’ हें नेमाळें सुरू केल्लें. उपरांत ताणें गोविंद पुंडलिक हेगडो देलाय हाच्या ‘ओ भारत’ (O Bharat ) ह्या दिसाळ्यांत Death of the I dols ह्या नांवान साबार राजकीय लेख बरयल्ले. 4 नोव्हेंबर 1926 दिसा गोविंद पुंडलीक हेगडो देसाय हाणें आपल्या ओ भारत ह्या दिसाळ्यांत ते उजवाडाक हाडिल्ले. हाका लागून माश्कारेन्हस हाचेर पुर्तुगालांत आनी हेगडे देसाय हाचेर गोंयांत खटले भरले . पूण दोगूय निर्दोश थारले. पुर्तुगालाक तो सरकारी अधिकारी म्हूण काम करतालो.
ऑगस्ट 1948 त तो रजा घवन गोंयांत आयिल्लो. पूण ताच्या राश्ट्रीयवादी विचारांक लागून पुलीस ताचेर पाळत दवरून आशिल्ले. उपरांत डिसेंबर म्हयन्यांत तो मुंबय गेलो. थंयच्यान तो नॅशनल काँग्रेस , गोंय संघटनेचो वांगडी जालो. 1948-89 मेरेन गोंय नॅशनल काँग्रेसिचो सचिव म्हूण आनी उपरांत कांय तेप खजिनदार म्हूण ताणें वावर केल्लो. हांगा ताणें साबार राश्ट्रीयवादी पत्रकां उजवाडावन तीं गोंयभर आनी हेर राश्ट्रांनीय वांटलीं. 25 एप्रिल 1949 दिसा ताणें पुर्तुगालाचो पंतप्रधान दोतोर सालाझार हाका ताच्या वसाहतीच्या धोरणाचो टिका करपी उक्तें पत्र बरयल्लें. उपरांत ताणें आपलें तनमन गोंयचे सुटके चळवळीक ओंपलें. पुर्तुगेज राजवटीआड प्रचार करप, लोकांक राश्ट्रवादी साहित्य वांटप असलीं कांमा तो करतालो. हे खातीर पुर्तुगेज सरकारान परत ताका लिसबंनांत (पुर्तुगाल )कामार रुजू जावपाचो आदेश दिलो. पूण ताणें ताका न्हयकार दिलो आनी हाका लागून ताका कामा वयल्यान काडून उडयलो.
1956-58 ह्या काळांत ताची दिल्ली आकाशवाणीचेर कोंकणी आनी पुर्तुगेज घटकाचो मुखेल अधिकारी म्हूण नेमणूक जाली. ह्या पदाचो फायदो घेवन ताणें पुर्तुगेज सरकाराआड नेटान प्रचार करपाक सुरवात केल्ली. डिसेंबर 1958 वर्सा ताणें ह्या पदाचो राजिनामो दिवन तो गोंयांत परतलो. पूण पुलिसांनी रोकडोच धरून ताका पुर्ततुगालाक व्हेलो. उपरांत 1962 त प्रदेशीक लश्करी न्यायालयांत ताका चोवीस वर्सां बंदखणीची ख्यास्त फर्मायली. पूण 29 मे 1970 दिसा ताची बंदखणींतल्यान सुटका जावन तो भारतांत परत आयलो.
तो एक बहुगूणी कवी आनी लेखक आशिल्लो. ताणें पुर्तुगेज आनी इंग्लीश भाशेंतल्यान खूब कविता आनी लेख बरयल्यात. गोंयांत आयल्याउपरांत ताणें कांय नाटकां बरोवन तूं लोकांमुखार सादर केलीं. तो एक समाजसेकूय आशिल्लो. भारत सरकारान ताम्रफत्र आनी पद्मश्री पुरस्कार दिवन भोवमान केला. -कों.वि.सं.मं.
माश्कारेन्हस , ब्राक्वानझः (जल्मः कळंगूट).
बंगालचो गोंयकार धर्मप्रचारक . 1905 ते 1909 ह्या काळांत ताणें पॅरिसच्या बोयताखाना हांगा धर्मीक प्रचाराचो वावर केलो. ताणें पॅरिसचे हे इगर्जेची जायती सुदारणा आनी वाड केली. -कों.वि.सं.मं.
मास्टर दत्ताराम (दत्ताराम वळवयकार)ः ( जल्मः 10 जून 1913, वळवय, गोंय, मरणः 19 सप्टेंबर 1984, वसई).
गोंयचो नामनेचो नट. ताचें भुरगेंपण वळवय गांवांतच गेलें. तो चवथीमेरेन शिकलो. ताचें शिक्षणांत व्हडलेंशें मन लागनासलें. पूण दशावतारी
खेळांत-नाटकांत वांटो घेवपाक ताका मानवतालें. तो 10 वर्सांचो आसतना सखाराम बरवे हाणें ताका आपल्या ललितप्रभा संगीत मंडळींत घेतलो. तेन्ना मामा वरेरकराच्या कुजविहारी ह्या नाटकांत पेंधा ही ताका मेडळींत थोडो तेंप काम करतकच तो रंग बोधेच्छु समाज हे रघुवीर सावकाराचे नाट्यसंस्थेंत गेलो. हे कंपनीच्या संशयकल्लोळ ह्या नाटकांत मा. दत्तारामाचें कृतिकेचें काम उल्लेख करपासारकें आसा. खंयच्याच नाटककाराकडल्यान नाटकाचे धडे घेनासतना ताणें तांची देख दोळ्यांमुखार दवरून ही विधा आपणायली. नानासाहेब फाटक , चिंतामणराव कोल्हटकर , गणपतराव जोशी ह्या व्हड कलाकारांचो आदर्श ताणें सतत दोळ्यांमुखार दवरलो आनी एकलव्य वृतीन ही कला आत्मसात केली.
उपरांत तो विष्णु बोरकराच्या प्रभात संगीत मंडळींत गेलो. हे कंपनींत आसताना ताणें मानापमान, कुंजविहारी, ललाटलेख, पुण्यप्रभाव , पैशांचा पाऊस, नेकजात मराठा, राक्षसी म्हत्वाकांक्षा अशा नाटकांतल्यान नायक-नायिकेच्यो, खलनायकाच्यो, विनोदी, वीररसप्रधान अशो तरेतरेच्यो भुमिका
