चित्रपट क्षेत्रांतले आपले सोळा वर्सांचे कारकिर्दींत विनायकरावान अठरा चित्रपटांचें दिग्दर्शन केलें आनी तातुंतल्या चडशा चित्रपटांनी भुमिका केस्यो.
-कों.वि.सं.मं.
मास्तर कृष्णरावः (जल्मः 20 जानेवरी 1897, आळंदी, मरणः 20 ऑक्टोबर 1974, पुणें).
एक नामनेचो नायक आनी संगीतकार . पुराय नांव कृष्णराव गमेशपंत फुलंब्रीकर. पूण मास्तर कृष्णराव ह्या नांवान ताका चड वळखताले. पिरायेच्या बाराव्या वर्सा नाट्यकला प्रवर्तक मंडळी हे नाटक मंडळींत ताणें प्रवेश मेळयलो. हरीभाऊ आपटे हाच्या संत सखूबाई (1911) नाटकांत विठ्ठलाची भुमिका करून ताणें आपल्या नटाचे कारकिर्दीक सुवात केली. 1911 वर्सा सावन ताणें गायनाचार्य भास्कर बुवा बखेल हाचेकडल्यान गायनाचें शिक्षण घेतलें.
पुराय भारतभर विंगड विंगड सुवातींनी ताच्यो 3,000 परस चड मैफिली जाल्यो फुडें 1915 वर्साच्या सुमाराक गंधर्व नाटक मंडळी हे नाटक मंडळींत तामएं प्रवेश केलो. थंय आसतना गायक , नट आनी संगीत दिग्दर्शक म्हूण ताणें नामना जोडली. शारदा, सौभद्र , एकच प्याला, विधाहरण , स्वयंवर, द्रौपदी, आशा- निकाशा ह्या नाटकांतल्यो ताच्यो बायलेच्यो भुमिका खूबूच गाजल्यो.
गंधर्व नाटक मंडळी सोडल्याउपरांत 1933 वर्सा ताणें व्ही. शांताराम हाच्या प्रभात फिल्म कंपनींत संगीत दिग्दर्शक म्हूण प्रवेश केलो. थंय आसतना ताणें धर्मात्मा , अमरज्योती , वहाँ, गोपाळलकृष्ण, माणूस, शेजारी ह्या हिंदी आनी मराठी चित्रपटांत संगीत दिलें. फुडें 1942 वर्सा व्ही शांताराम हाच्या राजकमल चित्रपट संस्थेवतीन भायर सारिसल्ल्या भक्तिचा मळा ह्या चित्रपटांत संगीत दिग्दर्शना वांगडाच ताणें सावता माळ्याची मुखेल भुमिका केली. आचार्य अत्रेच्या वसंत सेना , विश्राम बेडेकरच्या लाखाराणी आनी उपरांत कीचकवध, विठू माझा लेकूरवाळा ह्या चित्रपटांत संगीत दिलें. वंदे मातरम ह्या राश्ट्रगीताक ताणें दिल्ली चाल खूब गाजली . सावित्री, मेनका, कान्होपात्रा , आशा- निराशा ह्या नाटकांतल्या पदांक ताणें चाली दिल्यो आनी4 उपाट नामना मेळयली. आराशवाणीचो मुखेल संगीत रचनकार म्हूण तो काम पळयतालो.
ताणें संगिताचेर रागसंग्रह नांवाचो ग्रंथ बरयले. रागसंग्रहाचे सात वांटे आसात आनी तूंत शास्त्रोक्त संगितांतल्या कांय बर्या चिजांचो ताणें स्वरलिपीसकट आस्पाव केला (1943-57). भारत गायन समाज हे संस्थेचो तो अध्यक्ष आशिल्लो. .1953 वर्सा चीनाक गेल्ल्या भारतच्या संस्कृतीक मंडळाचो तो वांगडी आशिल्लो.
1971 वर्सा ताका पद्मभूषण ही पदवी मेळ्ळी. शंकराचार्याकडल्यान संगीत कलानिधी ही पदवी मेळ्ळी. ते भायर 1972 वर्सा संगीत नाटक अकादमीवतीन रत्न सदस्यत्व (फेलोशीप), बाल गंधर्व आनी विष्णुदास भावे हीं भांगरापदकां ताका फावो जालीं.
बोला अमृत बोला हो ताच्या उगडासाचो झेलो 1985 वर्सा उजवाजा आयलो.
-को.वि.सं.मं.
माळीः बागकाम करपी लोकांचो एक वर्ग . ह्या लोकांची वसती चड करून महाराष्ट्र , गुजरात, कर्नाटक ,राजस्थान आनी बंगाल ह्या प्रदेशांनी चड आसा . तसेंच बिहार ओरिसा, पंजाब आनी उत्तर ह्या प्रदेशांनीय माळी लोकांची वसती आसा. माळी हें नांव वेवसायीक आशिल्ल्यान , बागकाम करपी हेर जातींच्या लोकांकूय माळीच म्हण्टात. पूण विंगड विंगड प्रदेशांतल्या माळी लोकांचो एकमेकांकडे कसलोच संबंद नासता. मुसलमान माळ्यांक बागवान म्हण्टात.
मराठा माळी हे मूळचे कुणबी आसुंये. पूण धंदया वयल्यान उपरांत तांची जात बदल्ली. ह्या लोकांचे फूलमाळी, अधप्रभू, अधशेटी , बावने, हळद वा बनकर, जिरे, काच, कडू, क्षीरसागर , लिंगायत, पदे रांत आनी उंडे अशे तेरा पोटभेद आसात. फूलमाळी हे फुलांचे वेवसाय करपी आसून , तांकां सगळ्यांत ऊंच मानतात. जिरे माळी जिरें पिकयतात. हळदे माळी हलद पिकयतात. हांकां कमी दर्जाचे मानतात. पूण हालीं हे सगळे पोटभेद ना जावन फक्त सावतामाळी वा माळी अशें जातीतें नांव सांगतात.
कानडी माळी हांकां कामटी वा कुंचगीवक्कल अशें म्हण्टात . पावसाच्या दिसांनी हे लोक कुंची वापरतात, म्हूण तांकां कुंचगीवक्कल अशें नांव मेळ्ळां.
पंजाबी माळी लोकांभितर फूल गोह, सैनी, कुच्छी, मच्छी, धनकट, तांबोळी, कंबोह हे पोटभेद आसात. बंगाली माळी लोकांक मालाकार अशें म्हण्टात. पुर्विल्ल्या बंगाली साहित्यांत मालाकारंचो उल्लेक टाक ह्या नांवान केला. ह्या टाकांचे खूब पोटभेद आसात.
मराठा लोक अंबा, भवानी, जनाई, तुकाई, खंडोबा, भैरोबा, आनी सप्तशृंगी ह्या देवतांक भजतात. चडशे माळी वारकरी पंथाचे आसात. कानडी माळी वेंकराम, येल्लम, गुट्टिअम्म आनी हनुमान ह्या देवतांक भजतात. चंद्रगुट्टी ही तांची मुखेल देवता आसून तिचें देवूळ म्हैसुरांतल्या सोराब हांगा आसा . ब्राह्मण तांचें पुरोयपण करतात. राजस्थानी माळी लोक सगळ्या देवांक भजतात. उमास ,पुनव, एकादस आनी वैकुंठचतुर्दस ह्या दिसानी उपास करतात. हे लोक आयतार हो पवित्र दीस मानतात. पंजाबी माळी लोक भैरव, हनुमान, श्यामजी, देवी, गूगा ह्या देवतांक भजतात.
