म्हाझुजांतउपरांत तिणें संवसारांतल्या कितल्याशाच देशांची भोंवडी केली. स्पेनाक वचून थंय तिणें प्रयोगशाळा आनी विधालय स्थापन केलें. भुरग्यांचे नवे शिक्षण पद्दतीच्या प्रसाराखातीर इंग्लंड, स्पेन ह्या देशांची तिणें भोंवडी केली.
भुरग्यांच्या शिक्षणाखातीर तिणें नवें तंत्र आनी उद्देग सोदून काडलो. खेळ आनी छंद हांचेवरवी भुरग्यांचे तकलेक ताण दिनासतना , तांची मानसिक उदरगत सादूंक जाय , अशें तिचें म्हणणें आशिल्लें.
तिणें बरयल्लीं कांय पुस्तकां अशीः The Absorbent Mind, The Discovery of the Child ,Montessory Method, Dr. Montessory’s own Hand Book, The Advanced Montessory Method.
-कों. वि.सं.मं.
पूरक नोंदः माँटेसरी शिक्षण पद्दत.
माँटेसरी शिक्षण पद्दतः शोलेयपूर्ण पिरायेंतल्या भुरग्यांच्या शिक्षणाची पद्दत .मारिया माँटेसरी (1870-1952) हिणें वयली शिक्षण पद्दत सुरू केली म्हूण तिचेंच नांव हे शिक्षण पद्दतीक दिलां. खूब कश्ट घेवन माँटेसरीन इटलींतल्या भिरग्यांखातीर ही पद्दत सोदून काडली. घरांतली गरीबी आनी विस्कळीतपण पळोवन माँटेसरीक दिसलें , ह्या भुरग्यांक यशस्वी शक्षण दिवपाखातीर सुनियंत्रित आनी शिस्तबध्द वातावरणाची गरज आसता. तेखातीर माँटेसरीन संवेदनक्षमता विकसित करपी साहित्य तयार केलें आनी शिक्षणाची नवी पद्दत सुरू केली.
माँटेसरी शिक्षणाचें खाशेलपण म्हळ्यार वर्गांतलें नियोजन, टापटीप, नितळसाण, वर्गांतल्या फर्निचराची रचणूक , ल्हान भुग्यांचें मानसशास्त्र मतींत घेवन दर एक गजाल आंखप, वर्गांतल्या भुरग्याच्या हालचालींक स्वातंत्र्य आसचें, भुरग्यांनी शिस्तीन वागून साहित्याचो फाव तो वापर करचो, हें साहित्य वेवस्थित हाताळून ताची तोडफोड जावंची न्हय म्हूण भुरग्यांक खास धडे दिवचें ह्यो गजाली माँटेसरी शिक्षण पद्दतींत म्हत्वाच्यो आसात.
माँटेसरी पद्दतींत वेदक (sensitive) आनी कारक ( operating) शिकोवपावांगडाच सादारण ज्ञानात्मक आनी समाजीक फिशालकाय येतली, हाचेर भर आसता. ह्या सगळ्यांचो परस्पर संबंद आसात. माँटेसरीन पापेलावांच्या आदारान चार वर्सांच्या भुरग्यांक शिकोवपाक सुरवात केली. वेगवेगळ्या पद्दतीच्या आदारान चार वर्सांचीं ल्हान भुरगीं देड म्हयन्यांतूच वाचपाक आनी बरोवपाक शिकतलीं, अशी येवजण माँटेसरीन केली.
शालेयपूर्व पिरायेच्या भुरग्याक नवे शब्द शिकपाची खूब उमळशीक आसता. शास्त्रीय आनी तांत्रिक गजालीय भुरगीं शिकूंक शकतात. ह्यो सगळ्यो गजाली मतींत घेवन लेखन, वाचन, आनी गणत मनारंजक पद्दतीन शिकोवपांत माँटेसरीन यश मेळयलें.
युरोप आनी अमेरिकेंत माँटेसरी शाळांचो नेटान प्रसार जालो. माँटेसरीची इंद्रिय शिक्षणाची कल्पना ज्ञानसंक्रमणाचेर आदारील्ली शिल्ल्यान कांय कडेन तिचेर थोडी टीकाय जाली. पूण माँटेसरीन भुरग्यांच्या शिक्षणाकडे पळोवपाची नवी नदर दिली, हें मात सर्वमान्य जालें.
युरोपांतल्या कांय देशांत माँटेसरी पद्दत चालू आसा. भारतांत गिजुभाई बधेका हांच्या यत्नांक लागून 1939 सावन ही पद्दत लोकप्रिय जाली. शासकीय पालव मेळिल्ल्यान भारतांतल्या खेड्यांनी माँटेसरी शाळांचो बरोच प्रसार जाला.
-कों.वि.सं.मं.
मॉट, जॉन रॅलीः (जल्मः 25 मे 1865, लिव्हिंगस्टन मॅनार-न्यूयॉर्क, मरणः 31 जानेवरी 1955, ऑलॅडो-फ्लॉरिडा).
अंतरराश्ट्रीय नामनेचो अमेरिकन खिस्ती धर्मोपदेशाक. आयोबा हांगा प्राथमिक शिक्षण घेवन ताणें फुडें कार्नेल विधापिठांतल्यान पदवी घेतली (1888). 1888त तो आंतरमहाविधालयीन वाय्.एम्. सी.ए. हे संस्थेचो सचिव जालो. व्हाडस्टेना (स्वीडन) हांगा कार्ल फ्रीस हाच्या पालवान ताणें आंतरराश्ट्रीय खिस्ती विधार्थी संघाची स्थापणूक केली (1895) आनी तिचो तो पयलो सचिव जालो. उपरांत तो विधार्थी आपवावुरपी चलवळीचो अध्यक्ष जालो.
1910त एडिंबर्ग हांगा भरिल्ल्या संवसारीक मिशनरी परिशदांचें यजमानपद ताका फाव जालें .ताका लागून प्रॉटेस्टट पंथांतलो एक म्हान मिशनरी म्हूण ताका मान्यताय मेळ्ळी. मिशनरी कार्या निमतान 1912-13 ह्या काळांत ताणें कितल्याशाच देशांक भेटी दिल्यो. उपरांत तो वाय्-एम्.सी. ए. संस्थेचो मुखेल सचिव जालो (1915-1928).
पयल्या म्हाझुजा वेळार ताणें दोनय वटांतल्या राश्ट्रांमजगतीं आंतरराश्ट्रीय समजिकाय स्थापन करपाखातीर खूब कश्ट घेतले. झुजाच्या काळांत आनी उपरांत झूजपिडितांखातीर वाय्.एम्.सी.ए . वरवीं निरक्षित आनी जखमी सैनीक कैद्यांची सेवा करपाचें मोलादीक कार्य ताणें केलें. 1920-30 ह्या काळांत ताणें आंतरराश्ट्रीय मिशनरी काउन्सिलच्या संघटना वावरांत पुराय लक्ष घालें.ताचो हेत वाय्. एम्. सी. ए. आनी ऑर्थडॉक्य चर्च हातूंत वैश्र्वीक एकचार निर्माण करप हो शिल्लो. वर्ण देशाआड मोहीम काडून ताणें निग्रो आनी आशियाई काळे लोक हांच्या समान हक्कांची पोसवण जांवची, म्हूण उपाट यत्न केले. ताका लागून आंतरराट्रीय समजिकाय आनी सगळ्या वर्णाविशीं आदरभाव वाडपाक मदत जाली. ह्या आनी पयल्या म्हाझुजांतल्या मोलादीक वावराखातीर ताका 1946 वर्साचो शांततायेखातीर आशिल्लो नोबॅल पुरस्कार एमिलि बॉव्च हाटेवांगचा वांटून मेळ्ळो.
