जायत गेली. एकोणिसाव्या शेंकड्याच्या निमाणकडे श्रीकृष्ण ठाकुर हाचो चंद्रभागा, वैध्यनाथ मिश्र हाचो कंथाझेलो तशेंच विनोदी कथांचो गप्पा सप्पाका खरीहान हो झेलो आसा. कालिकुमार दास हाचे भीषण अन्याय, कामिनीका जीवन , कमला, गंगास्नान, अदला का बदला हे उल्ल्ख करपासारके झेले आसात.ह्याच काळआंतल्यो लक्ष्मीपतिसिंह , गुणवंतलालदास, हरिनंदन ठाकुर (सरोज) हांच्योय कथा आसात . कालिकुमारदास आनी सरोज हांणी आपल्या कथानी समाजीक जिणेंतल्या दोशांवांगडा भोळें प्रेमूय उक्तायलां, के. एन्. ठाकुर,यदुनंदन झा, परमानंद दत, भुवनेश्र्वरसिंह ,अलख निरंजन ह्या कथाकारांभितर समाजीक जाणविकाय,जीणेच्या प्रस्नांकडे पळोवपाची नगर आनी कथेच्या स्वरूपाचें आकलन चड आशिल्लें.
१९४० उपरांतचे पिळगेंत प्रबोधनारायण चौधरी,सुरेंद्र झा, हरिमोहन झा,भीमेश्र्वरसिंह,नगेंद्रकुमार,उपेंद्र झा(व्यास) योगानंद झा ह्या कथाकारांचो आस्पाव जाता.श्रीमती शांभवी देवी, अन्नपूर्णा,लक्ष्मीवती देवी ह्या लेखिकांनीय कथा बरयल्यो . शैलेंद्र मोहन झा हाणें कथेक काव्यात्मकतेची जोड दिली. ताचो पथ हेरती राधा (१९६३) हो नामनेचो कथाझेलो आसा.राज मोहन झा, रामदेव झा, मायानंद मिश्र(मांग का लोटा),ललित (प्रतिनिधी), राजकमल (ल्लक पाग), रामानंद रेणू(कचोट,त्रिकोण),हंसराज (सतरंज),प्रभासकुमार चौधरी , गंगेश गुंजन हे नामनेचे कथाकार आसात. तशेंच जीवकांत ,रामदेव झा , रूपकान्त ठाकुर धीरेश्र्वर , राधाकृष्ण (बहेद),सोमेदेव,धुमकेतू,मधुकर गंगाधार ,मार्कंडेय ह्या कथाकारांनी कथेच्या मळार खूब वावर केलो.
हरिमोहन झा हाच्यो कन्यादान, दिवरागमन,खट्टरककाकतरंग,प्रणम्य देवता,रंगशाला,चर्चरी ह्यो कादंबऱ्यो खूब गाजल्यो. रास बिहारीलाल दास, जनार्दन झा,भोला झआ, पुण्यानंद हांच्योय कृती गाजल्यो . स्वातंत्र्या उपरांतच्या काळांत वैध्यनाथ मिश्र हाच्या कादंबरींचो प्रभाव दिसता. पारो,नवतुरिया,रतिकान्तक ,पितिआइन ह्यो ताच्यो कांय नामनेच्यो कादंबऱ्यो आसात. हिंदींत ताणें नागार्जुन ह्या टोपण नांवान बरोवप केलां. ताणें सहरसा,पुर्णिया,मोंघीर , दरभंगा ,भागलपूर मुझफरपूर हांगाच्या विंगडविंगड बोलींचो आपल्या लिखाणांत उपेग केला. मनींदरनाथ चौधरी हाची राजकमल ही कांदबरी खूब गजाली. मायानंदान आपल्या कादंबरींनी जिणेंतले काव्यात्मक खीण पारखिल्यात. बिहारी पात पत्थर , खोटा ओ सिदई ह्यो ताच्यो म्हत्वाच्यो कादंबऱ्यो आसात. धीरेंद्र हाणें मोरूकवा आनी काडो-कोइला ह्यो कादंबऱ्यो बरयल्यो. तशेंच ललित हाची पृथ्वीपुत्र , रानानंद रेणूची दूध-फूल, चंद्रनाथ मिश्र (अमर ) हाची वीरकन्या आनी बिदागरी, शैलेंद्रमोहन झां हाची प्रतिना, बद्रीनारायणदासाची चंद्रकला, विनोद हाची नयनमणी, बिंदेश्र्वर मंडल हाची बाटक भेट जीनगीक गेठ, कुँवरकांताची सेहेंता ह्यो हेर कांय कादंबऱ्यो आसात.
नवे पिळगेंतलो एक नामनेचो लेखक म्हूण जीवकांत हाचो उल्लेख जाता. ताच्यो दू कुहेसक बात आनी पानिपत ह्यो नामनेच्यो कादंबऱअयो आसात. ताचे आग्निबाण हे कादंबरींत मिथिलेचें चित्रण आयलां. प्रभासकुमार चौधरी, रामकिसन झा, सोमदेव,राममोहन झा, कुमार इंद्रानंद सिंह,ब्रजकिशोर वर्मा , डॉ. वी . झा,कपिल ,रामदेव , गंगेश गुंजन हांणीय मैथिली कादंबरीची खूब उदरगत केली. उपेंद्रनाथ झ हाका 1970 वर्सा चो साहित्य अकादेमी पुरस्कार ताचे दू पत्र हे कादंबरीक मेळ्ळो.
कविताःसंस्कृतांतल्या महाकाव्यांचे अणकार उजवाडा येवंक लागले. मनोबोधांच्या कृष्णजन्म (१८८०)सावन मैथिली काव्याक सरवात जाली. अणकारीत महाकाव्यांभितर चंद झा हाचें रामायण, लालदास हाचें रामेश्र्वर रामायण तशेंच रघुनंदनदास हाचें सभुद्राहरण बदरीनाथ झा कविशेखर हाचें एकावली परिणय, अच्युतानंद दत हाचें कृष्ण चरित्र , तंत्रनाथ हाचें कीचकवध,गौराशंकर झा हाणें मायकेल मधुसुदन दत हाच्या मेघनाथवध हाचे केल्ले अणकार म्हत्वाचे आसात. पुरणकथांच्या आदाराचेर जायतीं खंडकाव्यांय बरयलीं. तातबंत मथुरानंद चौधरी हाचें कृषक, व्यासाचें संन्यासी, चौधरीचें पतन हीं नामनेचीं काव्यां आसात. गंगेश गुंजन हाचें हम एक मिथ्या परिचय हें उल्लेख करपासारकें काव्य आसा. लोकगितां आनी अस्तंती गितांच्या आदाराचेरूय गीतां बरयलीं. चंद झा , हरखनाथ ,जीवन झा, आनंद झा हे म्हत्वाचे गीतकार आसात. मैथिली गीतांजली आनी मैथिली संदेश ह्या क्रमान यदुनाथ झा आनी शामानंद झा हांच्या झेल्यांवयल्यान लोकजागृताय आनी राश्ट्रप्रेमाची भावना जागी जाता.
आर्विल्लया मैथिली कविता इंग्लीश, हिंदी,बंगाली हांचो प्रभाव घेवन उदरगतीक पावली. यात्री हाच्या पत्रहीन नग्न गाछ ह्या कविताझेल्याक १९३८ वर्साची साहित्य अकादमी पुरस्कार फावो जालो. राजकमल हाणें आपलें कवितेंत, स्वरगंधा हातूंत बदलपी जीणेचे रंग दाखयले. ताचीच परंपरा सोमदेव,रामानंद रेणू,भीमनाथ झा आनी जीवकांत हांणी चलयली . हालीं नचिकेत ह्या कवीचें नांव घेतात. ताचे कवयो वदन्ति आनी अमृतस्य पुत्रः हे काव्याझेले उजवाडा आयले.
नाटक, एकांकिका आनी समीक्षाः विसाव्या शेंकड्याचे सुरवेक कीर्तन्या नाटक परंपरा खूब गाजली. नेपाळांत काठमांडू लागसार पाटण हांगा कार्तिक नाच ह्या नांवान आयजूय ही नाटक परंपरा चालू आसा. आनंद झा हाणें रामाचे जीणेचेर आनी पंडित जीवन झा हाणें उपदेशआत्मक नाटकां बरयलीं. इशनाथ झा हाचें चीनीका लड्डू हें नाटक खूब गाजलें. त्रिलोकनाथ मिश्र, दामोदर झा , ऋध्दिनाथ झा, गणानाथ झा ह्या लेखकांचेर संस्कृत नाटकांचो प्रभाव आशिल्लो. तृप्तिनारायणलाल, गणानाथ झा, महेंद्र झा, बाबूसाहेब चौधरी हांणी आपल्या नाटकांनी विधवाविवाह, हुंड्याचे प्रस्न हांचेविशींचें चित्रण केलां. तशेंच अणकार,
