मोगल राजवंश मगुल वा मोगल हें मोंगल शद्वाचें अरेबिक आनी परसियन रूप आसा. इ. स.1526 वर्सा बाबरान दिल्लीक स्थापिल्ल्या वंशाक मोगल अशें म्हण्टात. तेन्नासावन इ.स. 1857 मेरेन ह्या वंशांतले मोगल दिल्लीचे बादशाह आशिल्लो .ह्याकाळांत मोगलांचे राज्य वाडतवाडत लागीं लागीं सबंद हिंदुस्थानाचेर पातळिल्लें बाबराचो बापूय उमरशेख मिर्झा हो तुर्क सुलतान तैमूरलंग हाचो वंशज आशिल्लो. ताची आवय बेगम कुतलुग निगार खानम ही मोगल सरदार चंगेजखान हाच्या वंशांतली आशिल्ली.
बाबर हो जहीरूदीन ह्या नांवान भारतांत आयलो. ताचो जल्म परगण्याची राजधानी आंदिजान हांगा जालो. ख्वाजा उबैदुल्ला खआन ह्या गुरून बाबर अशें ताचें नामकरण केल्लें.मुखार ह्याच नांवान ताणें नामना जोडली. बाबर हाणें इ.स.१४९४ सावन १५०२ मेरेन परगण्याचेर राज्य केलें. उपरांत दोन वर्सां ताका वनवास भोगचो पडलो. इ.स.१५०४ त तो काबूलचो बादशाह जालो. इ.स.१५१९ ते १५२६ ह्या काळआंत ताणें भारताचेर पांच घुरयो घाल्लयो.१५२५ त ताणें भारताचेर पांचवी घुरी घातली. तेन्ना दिल्लीक सुलतान इब्राहीम लोदी राज्य करतालो . एप्रिल १५२६ त पानिपत हांगा बाबर आनी इब्राह्म लोदी हांचेभितर व्हड झूज जावन हातूंत इब्राहिम लोदीक मरण आयलें. दिल्लीच्या सुलतानशाहीचो शेवट करून चतगाई तुर्क हांणी भारतांत मोगल साम्राज्याची स्थापणूक केली. उपरांत रजपूत हांकां हारावन ताणीं मेवाड,चांदवा,ग्वाल्हेर आनी हेर राज्यां हातासलीं. दिल्लीचे गादयेर आयल्या उपरांत बाबरान कांय तेंपाभितरूच मध्य हिंदुस्थानांतली रापडी, इटावा,कनोज,जोनपूर गाझीपूर आनी हेर प्रदेश आपल्या शेकतळा हाडले. मेदिनीराय हाचो पराभव करून ताणें चंदेरी किल्लो घेतलो. रजपुतांवांगडा ताणें सहिश्णु धोरण आपणायल्लें . इ.स. १५५०त ताका मरण आयलें आनी ताचो चलो हुमायून दिल्लीचे गादयेर आयलो. बाबर हो एक कुशळ सेनानी तसोच कुशळ लेखकूय आशिल्लो.
हुमायून हो बाबराचे पट्टराणयेचो चलो. ताचो जल्म काबुल हांगा इ.स. १५०८ त जाल्लो. ताचें नांव नसिरूद्दीन मुहंमद हुमायून अशें आशिल्लें. हुमायून १५३० त गादयेर आयलो आनी आपले बापायचे इत्मेप्रमाण ताणें कांय राज्यां आपल्या भावांभितर वांटलीं. पूण कामरान ह्या ताच्या भावान पेशवार,लमघान आनी पंजाब घेवन सुमार २० वर्सां ताचेलागीं संघर्श केलो. उपरांत बैरामखानाच्या आदारान हुमायून कामरानाचे सगळे उठआव मोडून उडयले. कामरान आनी दुसलेभाव असकरी हांकां ताणें हद्दपार केले. हिंदाल ह्या भावान मात ताका सदांच साथ दिली. हुमायुनाची सबंद जीण धांवपळींतूच गेली. ताका सुशेग असो केन्नाच मेळ्ळोना. १५४४ त अफगानचो किल्लेदार शेरखान हाणें हुमायुनाक हारावन ताका लाहोराक धांवडायलो. उपरांत हुमायून परसिया हांगा आलाशिरो घेतलो. शेरखानान दिल्ली आनी आग्रा हातासून थंय अफगान सत्ता परत उबारली. सुमार १५वर्सांनी हुमायुनान पंजाब,सरहींद,दिल्ली आनी आग्रा आपल्या शेकतळा हाडलीं आनी तो परत दिल्लीचे गादयेर बसलो.सपणां देंवतना सकयल पडून ताका मरण आयलें आनी ताचो चलो अकबर हाचो पिरायेच्या तेराव्या वर्सा राज्याभिशेक जालो.
अकबर हो सगळ्यांत श्रेश्ठ मोगल सम्राट आशिल्लो. अकबारान बऱ्याच प्रदेशांचेर जैत मेळोवन आपलें साम्राज्य बरें न्हड केलें.चुनार,पंजाब,अजमेर,ग्वाल्हेर,जोनपूर,बनारस,मावळा,मेरठ,गोंडावन,जोधपूर ,कालींजर आनी हेर प्रदेश आपले सतेखाला हाडून ताणें ल्हव ल्हव आपल्या साम्राज्याचो खूब विस्तार केलो.१५८६ते १६०१ ह्या काळआंत ताणें आपली सत्ता काश्मीर,बलुच्स्तान,कदहार,खानदेश,बेरार,तशेंच अहमदनगर आनी ओरीसाच्या कांय भागांचेर आपली सत्ता स्थापिल्ली. १६०५ त जेन्ना अकबराक मरण आयलें तेन्ना ताचें साम्राज्य १५ प्रांतांनी विभागिल्लें. दक्षिणेक अहमदनगरसावन उतरेक काबुल आनी काश्मीर मेरेन ताचो विस्तार आशिल्लो.
अकबराच्या मरणा उपरांत ताचो चलो सलीम (जबांगीर) हो दिल्लीचो बादशाहा जालो. बादशाहा जाल्याउपरांत ताणें नूरजहाकडेन लग्न केलें. ताचें राजकारभारांत लक्ष नासलें.तो आपलें जिवीत चैनींत सारतालो.सगळो राज्यकारभार ताची बायल नूरजहांच सांबाळटाली. १६११ उपरांत मोगल बादशाहीचीं सुत्रां तिच्याच हातांत आशिल्ली. जहांगिराच्या तेंपारूच युरोपीय वेपारी भारतांत पावले. ताणें पुर्तुगेजांक हुगळी हांगा आनी ब्रिटिशआंक सुरत हांगा वखार उगडपाक परवानगी दिली.
जहांगीरा उपरांत शहजहान गादयेर आयलो. ताणें मोगल साम्राज्याचीं सुत्रां आपल्या हातींत घेतिल्लीं तेन्ना,मोगल साम्राज्याचीं सुत्रां आपल्या हातांत घोतिल्लीं तेन्ना मोगल साम्राज्याचो खूब विस्तार जाल्लो. ताणें दक्षिणेंत बूंदेलखंड,हुगळी आपल्या शेकतळा हाडली. निजामशाहीक हारावन ताचेकडेन कबलात केली. विजापूरच्या कुत्बशहान शहाजहानाची सार्वभौम सत्ता मान्य केली. विजापूरच्या आदिलशाहानूय तशेच केलें. १६४६त ताणें मध्य आशियांतले बदख्शाँ आनी बल्ख हे प्रदेश हातासले . कंदहार घेवपाचे ताणें तीन फावटी यत्न केले. पूण ताका यश आयलें ना. ह्या झुंजाक लागून मोगल सेनेचें खूब नुकसान जालें आनी खूब खर्च जाल्लया कारणान अर्थीक स्थितीचेर वायट परिणाम जालो.
१६५७ त जेन्ना शहाजहानाची भलायकी इबाडली तेन्ना , ताच्या चल्यांभितर यादवी झूज सुरू जालें . औरंगजेबान आगऱ्याचेर हल्लो करून आपल्या बापायक म्हळ्यार शहाजहानाक बंदखणींत घालो आनी ताचे खूब हाल केले. बंदखणींतूच तो सोंपलो. उपरांत आपल्या भावाचो दारा शिकोचो वध करून तो आपूण दिल्लीच्या तख्ताचेर बसलो.
