बादशहा जाल्या उपरांत औरंगजेबान आपल्या राजदरबारांत तशेंच धर्मीक मळाचेरूय असहिश्णुता (Intolerence) पद्दत आपणायली. कांय इतिहासकारांच्या मतान हे पद्दतीक लागुनच औरंगजेबा उपरांत मोगल साम्राज्याक देंवती कळा लागली आनी ताचो अंत जालो.मुळांतूच तो सनातनी वृतीचो आशिल्ल्यान हिंदूंवटेन अकबरान आपणायल्ली ख्यातिमूल्य पद्दत सोडून तो हिंदू लोकांक त्रास दिवपाक लागलो. ताणें भांगरा आनी रूप्या नाण्यांवयले खलिमा काडून उडयले. मुस्लिम सनातनी धर्माची वाड जावंची म्हूण ताणें कांय खास मनीस नेमले. जे मुस्लिम सनातनी धर्माची वाड जावंची म्हूण ताणें कांय खास मनीस नेमले. जे मुस्लिम हाचे आड वताले तांकां ते कडक ख्यास्त दिताले. राजदरबारांत ताका हिंदू सरदारांनीय मुसलमानी पद्दतीन नमस्कार करचो पडटालो . सरकारी कचेऱ्यांनी हिंदू लोकांक प्रवेश नाशिल्लो. तांच्या शाळांचो आनी देवळांचो ताणें विध्वंस केलो. ताणें शीख गुरूंकूय त्रास दिल्ले. ह्या सगळ्यांचो परिणाम म्हळ्यार उतरेक रजपूत,जात आनी शीख हांणी आनी दक्षिणेक मराठ्यांनी औरंगजेबाआड साबार उठाव केल्ले. औरंगजेब आनी मराठ्यांभितर खूब तेंप झगडीं जायत रावलीं. तांणी शेवट मेरेन यश मेळ्ळें ना. निमाणें १७०७त ताका अहमदनगर हांगा मरण आयलें. १६९० च्या सुमाराक भारतच्या बऱ्याच व्हड भागाचेर औरंगजेबाची सत्ता आशिल्ली.काश्मीर ते कावीमेरेन आनी काबूल ते कलक्तामेरेन ताचें साम्राज्य पातळिल्लें.
औरंगजेब एक कर्मठ सुन्नी आनी परधर्मद्वेश्टो आशिल्लो, ताचो कोणाचेरूच विश्र्वास नाशिल्लो. ताचो कारभार एकतंत्री आशिल्लो.राजकारभार चलयतना ताणें आपल्या भुरग्यांक लेगीत पयस दवरल्ले.ताची बेपर्वा,कुटनीती, धर्मांधता आनी हेर अवगुणांक लागून मोगल साम्राज्य ताच्या उपरांत रोखडेंच नश्ट जालें.
औरंगजेबा उपरांत मुअज्जम, अझम आती कामवक्ष ह्या ताच्या तीन पुतांभितर जाल्ल्या झुजांत मुअज्जत हाका जैत मेळ्ळें. बहदुरशहा ही पदवी घेवन ताणें राज्याचीं सुत्रां आपल्या हातांत घेतलीं. पूण तो मुखेल सरदारांच्या चलोवपाक लागलो. ताच्या मरणाउपरांत ताचो पूत जहांदरशाह गादयेर आयलो. पूण ताचो नातू फरूख सियार हाणें सय्यद भावांच्या आदारान राज्य हातासलें.पूण ह्या भावांनीच ताका मारीन निकू सियार आनी रफी-उद्दोला ह्या राजपुत्रांक गादयेर बसयले. १७१९त सैय्यद भावांच्या आदारानूच रोशन अख्तर बादशाहा जालो. उपरांत ताणें सैय्यद भावांचो नाश केलो. मुहंमद राजवटींतूच दिल्लीचेर इराणाचो सम्राट नादिरशाहा हाणें घुरी घाली. ताच्या आक्रमणाक लागून मोगल साम्राज्याचो कणओच मोडलो. ते उपरांत बंडखोर प्रांतिक सुभेदारांनी आपलीं आपलीं स्वतंत्र राज्यां उबारलीं. मुहमदशाहाच्या मरणाउपरांत ताचो पूत अहमदशाहा गादयेर बसलो. ताच्या काळांत खूब उठाव जाले.
हैदराबादाचो फिरोजजंग हाणें वजीर जाल्याउपरांत दुसरो आलमगीर हाका गादयेर बसयलो. ह्याच तेंपार अहमदशाहा अबदालीन दिल्लीचेर चवथेफावट घुरी घाली. गाजीउद्दीन हाणें आलामगी हाका मारून ताचो चलो अली मौहर हाका बादशहा केलो. ताच्या तेंपार अहमदशाहा अबदालीन तिसऱ्या पानिपताच्या झुजांत (१७६१) मराठ्यांचो पराभव केलो. बकसाराच्या झुजाउपरांत बंगाल-बिहार आनी ओरिसाचे दिवाणी अधिकार शाहआलमान इस्ट इंडिया कंपनीक द्ले. १८०३त दुसरो अकबर गादयेर आयलो. १८३७त गादयेर आयिल्लो दुसरो बहादूरशहा हो निमाणो मोगल सम्राट आसलो. ताणें १८५७त जाल्ल्या उठावांत फुडाकार घेतिल्ल्यान, उठाव मोडून उडयल्ल्या उपारंत इंग्लिशांनी ताका बंदखणीत घालो. थयच ताका मरण आयलें.
मोझँबीक: आग्नेय आफ्रिकेंतलो एक प्रजास्तताक देश.क्षेत्रफळ ७,९९,३८० चौ.किमी. लोकसंख्या 1,७६,४१,४६९ अक्षवृतीय विस्तार १०*२७ द. ते २६*५२ द. आनी रेखावृतीय विस्तार ३०*१२ उदेंत ते ४०* ५१ उदेंत . दक्षिण –उतर लाबांय १,७७० किमी . मोझँबिकाचे उतरेक टांझानिया, उदेंतेक हिंदी महासागर , दक्षिणेक द. आफ्रिका प्रजास्ताक , नैर्ऋत्येक स्वाझीलँड अस्तंतेक द. आफ्रिका प्रजास्तताक ,झिंबाब्वे आनी वायव्येक झाँबीया आनी मालावी हे देश आसात. मापूतो ही देशाची राजधानी.
भूंयवर्णन दक्षिण आफ्रिकेंतलो सगळ्यांत चड दर्यादेगांवयल्यान मळांचो प्रदेश मोझँबिकाक मेळ्ळा. देशाचें सुमार अर्दे क्षेत्र २३० मी. परस कमी उंचायेचें आसा. हे देगेवयल्या सपाट प्रदेशाची सगळ्यांत चड रूंदाय दक्षिणेक आसून ,उतरेक ती कमी कमी जायत वता. देशआच्या मदल्या आनी उतर वाठारांतल्या देगेवयल्या सपाट प्रदेशाक लागून भितल्लो वाठार १५०चे ६०० मी. उंचायेचो पठारी प्रदेश आसा. ह्या पठारी प्रदेशाची उंचाय अस्तंतेक वाडत वता. हिंदी महासागराक मेळपी लागीं उगम देशाभायर जाता.
हवामान: मोझँबिकाचें हवामान उश्णकटिबंधीय प्रकारचें आसा. तापमान आनी पावस सगळ्या वाठारांनी सारको आसना. ऑक्टोबर ते मार्चांत हवामान उश्ण आसता आनी एप्रिल ते सप्टेंबरांत हवामान सुकें आसता. जुलयांतलें सरासरी तापमान २०* से. जाल्यार जानेवारींत २७* से. आसता. पावस नेमान असो पडना. विंगड-विंगड वाठारांत पावस ४१ते १२२ सेंमी. इतलो पडटा. वर्सुकी पावसांतलो ८०% पावस नोव्हेंबर तें मार्च ह्या तेंपार पडटा.
मोझँबिकांत रानांखालचें क्षेत्र बरेंच आसा. आर्द्र हवामानाच्या
