आनी पिकाळ जमनींच्या प्रदेशांनी दाट रानां आसात आनी सुक्या रेंवांट आनी फातरी जमनींच्या वाठारांनी सॅव्हाना प्रकाराची वनस्पत सापंडटा. नाल्ल,खाजूर,आनी ताड भोवप्रमाणांत जाता. मॅहॉगनी, आयर्नवुडा,एबनी,साग,रानकाज,सिडार,बाभूळ वन्सपतीचे प्रकार दाट रानांनी मेळटात. देशआंत विंगड विंगड प्रकाराची मोनजात सांपडटा. हांगाच्या रानांनी झेब्रा,शींव,चितो,कोलो,मुंगूस,कस्तुरी,माजर आनी विंगडविंगड जातिंचीं हरणां मेळटात. तेभायर तरेकवार विखयाळे सोरोप आनी सवणीं दिश्टी पडटात.
इतिहास आनी राज्यवेवस्था: इ.स.१००० च्या काळआंत हांगा बांतू लोक आयले. मुखार अरब वेपाऱ्यांनी सोफला आनी हेर वाठारांनी वेपारी ठाणीं उकबारून ह्या प्रदेशाचो वेपार वाडयलो. सोळाव्या शेंकड्याचे सुरवेक पुर्तुगेज वेपारी हांगाचे दर्यादेगेर आपलो राबितो करूंक लागले. भांगर,हतीदांत आनी गिलाम ह्या वेपारांची व्हड संद तांकां ह्या वाठआरांत मेळ्ळी. ह्या वेपारांत अरबांक फाटीं घालून पुर्तुगेजांनी आपली सरशी दाखयली. ल्हव ल्हव शेतवड आनी मळए सुरू करून वसाहतींची वाड केली. १८०० मेरेन थळाव्या लोकांच्या खर विरोधाक लागून पुर्तुगेजांची सता दर्यादेगेवयल्या वाठरांनी आशिल्ली. १९५१त मोझँबीक हो पुर्तुगालचो सगरतडी प्रांत जालो. पुर्तुगेज उदेंत आफ्रिका म्हण हे वसाहतीचो पयलीं उल्लेख करताले.
मोझँबिकाचे सशस्त्र स्वातंत्र्य चळवळीक १६२त सुरवात जाली. त्याच वर्सा देशांतल्यो तीन मुखेल राजकीय संघटना एकठांय येवन मोझँबीक लिबरेशन फ्रंट (फ्रलिमो) हे राजकीय संघटनेची स्थापणूक केली. हे संघटनेन पुर्तुगेज सतेआड कितलेशेच उठाव केले. ह्याच वेळार पुर्तुगालांत १९७४ त राज्यक्रांती जावन नवे पुर्तुगेज राजवटीन मोझँबीक प्रजासताक जाहिर केलें. सॅमोरा माशेल हो पयलो अध्यक्ष जालो.
२५ जून१९७५ म्हळ्यार देशाच्या स्वतंत्रतायेदिसा आपणायल्ल्या सविधानांतल्यान शासनाची सगळी सता मोझँबीक राश्ट्रीय चळवळीकडे आसा . देशाचें विधिमंडळ एकसदनी आसा,तातूंत चडांतचड २१० वांगडी आसतात.वर्सांतल्यान दोन फावट विधानसभेचीं अधिवेशनां भारतात.मंत्रिमंडळ अध्यक्षाच्या हाताखाल आसता. प्रजासताकाचो अध्यक्ष राश्ट्रमुखेली आसुन तो पक्षांचोय अध्यक्ष आसता.
अर्थीक स्थिती : शेतवाड हो मोझँबिकाचे अर्थवेवस्थेचो मूळ आदार आसा. देशाच्या वट्ट राश्ट्रीय उत्पन्नांत 44टक्के उत्पन्न शेतवडीसावन मेळटा . काजू,ऊंस,कापूस,नाल्ल,च्या,टॅपिओका,मको आनी ज्वार हीं म्हत्वाचीं पिकां आसात. हे खरीज केळीं, कड्डण,तांदूळ,भूंयमूग,सुर्यफुलां,बटाट,कणगां हांचेंय पीक काडटात . पशुपालनाची चड उदरगत जावंक ना.
देशांत खनीज संपती भरपूर आसली तरी ताचो उपेग फावो तसो जावंकना. खाणींभितर कोलंबायट,टँटलाइट,कोळसो ,ताबें,बॉक्सायट,फ्ल्यूओरायट बरेंच मेळटा.
हिंदी महासागराचे देगेवयल्या हेर खंयच्याय आफ्रिका मोझँबिकाक सगळ्यांत चड लांबायेची दर्यादेग फावो जाल्ल्यान नुस्त्याच्या वेवसायांत आंगोला बरोच फुडारिल्लो देश आसा. न्हंयांतलें नुस्तें परंपरिक पद्दतीन आनी दर्यांतलें नुस्तें यांत्रिक बोटींनी धरतात आनी हातुंतल्या चडशा नुस्त्याची निर्यात जाता.
मोझँबिकाचे अर्थवेवस्थेंत येरादारीचो म्हत्वाचो वांटो आसा. थळाव्या वेपारावांगडा मालावी,झाँबिया ,झिंबाब्वे,स्वित्झर्लंड आनी द. आफ्रिका मोझँबीकच्या मार्गंचो चडसो उपेग करतात. हाका लागून येरादारीची बरीच उदरगत जडाल्या .हांगासर १९८२ मेरेन २७,००० किमी. लांबायेचे रस्ते आशिल्ले. मापूतो ,बेयरा,नाकाला आनी क्यूलीमाने हीं म्हत्वाचीं बंदरां आसात आनी नापूतो ,बेयरा आनी नामपूला हांगा विमानतळ आसात.
मोझँबीक हें धर्मनिरपेक्ष राश्ट्र आसा. जण एकल्याक धर्मीक स्वातंत्र्य आसा. वट्ट लोकसंख्येंतले सगळ्यांत चड (६०%) परंपरिक आफ्रकन धर्माचे लोक आसात. तशेंच रोमन कॅथलीक आनी इस्लाम धर्माचेय लोक हांगा आसात .पुर्तुगेज ही देशाची आधिकृत भास आसा. हे खेरीज विंगड विंगड आफ्रिकन वंशाचे लोक आपल्यो आपल्यो बोलीभाशा उलयतात. हातूंत टोंगान ,शांगन आनी मूचोपे ह्यो भाशा चड प्रमाणांत उलयतात. नोतीसिआस दे बेइश,ए त्रीबूना,नोतीसिआस,दायरीओ दो मोझँबीक ही दिसाळीं आनी दायरिओ तेंपो,दोमींगो हीं सातोळीं उजवाडाक येतात.
मोझेस: (इ.स.प चवदावें – तेरावें शतमान ).
ज्यू राश्ट्रसंस्थापक ,म्हान ज्यू प्रेशित आनी ज्यू लोकांक तांची धर्मीक- नैतीक –समाजीक संहिता दिवपी एक व्हड फुडारी .मोझेस (हिब्रु-मोशे ) हो शब्द इजिप्शियन भाशेंत ‘मोसे’ म्हळ्यार भुरगो ह्या अर्थाचो आसा. मोझेसाचो जल्म इजिप्तांत जालो. मोझेसाच्या बापायचें नांव अम्राम आनी आवयचें जोशेब्द . हे दोगूय लेव्ही जमातीचे ज्यू आशिल्ले. पूण ज्या युसरो रॅमसीझ ह्या इजिप्ती राजाच्या (फेअरो) राज्यांत तो गुलाम म्हूण रावतालो. ताणें ज्यूंच्या भुरग्यांक नाईल न्हंयेंत बुडोवन मारचे, असो हुकूम काडिल्लो. मोझेसाक ताच्या आवय बापायन तून म्हयने गुप्तपणान सांबाळ्ळो. पूण निमाणो तांणी ताका तणाचे पेटयेंत दवरून नाइल न्हंयेंत सोडून दिलो. फेअरोची राजकुंवरी न्हंयेचेर न्हाता आसतना तिका हें भुरगें सांपडलें. तिणें त्या भुरग्याक ‘मोझेस’ अशें
