Jump to content

Page:Konkani Viswakosh Vol3.pdf/797

From Wikisource
This page has not been proofread.

हॉलंड हांगाच्या संग्रहलयांनी मोडी कागदपत्रांचो संग्रह आसा.


अशी ही भारतांत चडशा सगळ्या वाठारांनी प्रचलित आशिल्ली मोडी लिपी १९५० वर्सा उपरांत सरकारी आदेशआन शालेय शिक्षणांतल्यान काडून उडयली.


मोडी लिपींत सगळे उकार ऱ्हस्व,इकार दीर्घ, ह्याप्रमाण ऱ्हस्व दीर्घाविशीं अनास्था,जोडाक्षरां वापरलीं तर तीं संस्कृत भाशेवयल्यान घेवचीं असो नेम आशिल्लो. अखंडीत वर्णांची तजवीज ना म्हूण बरी मुद्रारचणूक (Type Composing) अशक्य आशिल्ली . हांकांलागून तिचें शिळमुद्रण बरे तरेन जातालें . पूण धातू मुद्रेची जुळणी समाधानकारक जाय नासली . देखून तिचो वापर मर्यादीत जावपाक लागलो आनी मराठीखातीर देवनगरी सहज उपलब्ध जावंक लागली. देखून मुद्रण युगाक लागून मोडी फाटी पडूंक लागली.


मोडीच्या पयल्यो धातुमुद्रा विल्यम कॅरी हाणें १८०१ वर्सा बंगालांतल्या सेरामपूर हांगा नागपूरकर भोसल्याकडे रावपी पंडित वैदानथ हाच्या आदारान करून घेतल्यो . श्रीमंत रघुजी भोसल्याची वंशावळी, मराठआ भाषेचे व्याकरण, मराठी भाषेचा कोश, नवा करार (१८०७) हीं पुस्तकां मोडी लिपींत छापलीं. मुद्रांचो इतिहास चिकित्सक तरेन बरोवपाचो पायंडो अ.का. प्रियोळकर हाणें घालो.


मोढ ब्राह्मण  : गुजरातच्या तालुक्यांत वात्रक न्हंयेचे देगेर मोढेरा गांवांत रावपी ब्राह्मणांक मोढ ब्राह्मण अशें नांव आसा. कच्छ- सौराष्ट्रांत ह्या लोकांची खूब वसती आसा.


ह्या ब्राह्मणांभितर चडकरून चतुर्वेदी ,त्रिवेदी,जेठीमल,धणोजा,तांदळजा आनी अगियारसा अशो स पोटजाती आसात. तांच्यांच त्रिपाळा, खिजडिया ,मंजुकोठिया ,चुंठा वावडा,संबना,सरबेजी अशेय भेद आसात. चतुर्वेदी आनी त्रिवेदी हे श्रेश्ठ मानतात. जेठीमल हे कमी दरिजाचे मानतात. धणोजा ब्राह्मणांबांगडा मोढ वा हेर ब्राह्मण जेवीनात.


लिंबोजी ही देवता मोढ ब्राह्मणांची इश्टदेवता आसा. कच्छांतले चतुर्वेदी हे रामानंदी संप्रदायाचे आसून , त्रिवेदी हे शैव आसात. हांच्यांतले जे ब्राह्मण स्वामीनारायण पंथाचे नात ते मांस खातात आनी सोरोय पितात. ह्या ब्राह्मणांभितर विधवाविवाहाची चाल आसा.


वेदविद्या, भिक्षावृती आनी शएती हे मोढ ब्राह्मणाचे वेवसाय आसात.


मोती :एक मोलादीक वस्त. मॉलस्का संघांतल्या कवचां आशिल्ल्या प्राण्यांच्या, शरिरांतल्या कॅल्शियमी स्त्रावासावन तयार जाल्ले वाटकुळे रचणुकेक मोती अशें म्हणटात. कालवां रावतात त्या शिंपल्यांनी, तांच्या आंगांतल्यान येवपी चकचकीत रसाचीं वेश्टणां, एकाद्रे रेवेंच्या कणाभोंवतणी बसून मोती तयार जाता.


मोतयांक खूब पोरनो इतिहास आसा. मोतयांचो उल्लेख पुर्विल्लया भारतीय आनी चिनी वा मेळटा . देवांच्या अस्थींसावन मोती जातात, अशएं अथर्ववेदांत म्हळां. भारतांत आर्यांचो प्रवेश जावंचेपयलीं म्हळ्यार ख्रिस्तापयलीं १५०० वर्सांपयलीं आनी ग्रीक संस्कृतायेंत ख्रिस्तापयलीं ४०० वर्सां आदीं मोतयाचो उल्लेख मेळटा . मॅसिडोन्याची रोमाच्या साम्राज्यांतूय मोतयांक खूब म्हत्व आशिल्लें. राजचिन्नां आनी राजघराण्यांतल्या व्यक्तींचे अलंकार करपाक मोतयांचो खूब वापर करताले. पौर्वात्य देशांकडे वेपारी संबंद जोडून इटलीन थंयचीं मोतयां युरोपांत हाडलीं. ल रेनीडेस पर्ल हो २७.५ कॅरट वजनाचो मोती फ्रांसाच्या राजघराण्यांत आशिल्लो. ताची १७०२ वर्सा चोरी जाली. ल रिजेंटी हो ३४ कॅरट वजनाचो मोतीय फ्रांसाकडे आशिल्लो.


कालवां सोदून खावपी आदिमानवाक मोतयाचो सोद लागलो आसुंये. मोतयाचें तेज आनी चकाकी हांकांलीगून मोलादीक वस्तूंनी मोतयाचो आस्पाव जालो आसुंये हिंदू संस्कृतायेंत मोती हें चंद्राचे रत्न मानलां. ऋग्वेदांत सुर्याचो रथ आनी त्या रथाचे घोडे मोतयांनी शिरंगारील्ले अशें वर्णन आसा. आर्यर्वेदीय आनी युनानी वखदांचे पद्दतींत मोतयाक खाशेली म्हत्वाची सुवात आसा. आयुर्वेदांत मोती हो थंड , सारक,वीर्यकर,बल आनी पुश्टिकारक ,पितनाशक ,खोकली हांचेर गुणकारी आसा अशें सांगलां.


मोतयाचें मोल,ताच्या रंगाची चकाकी , आकार आनी आकारमान हांचेर आदारिल्लें आसता. राजशास्त्राप्रमाण मोती हें एक प्राणिज रत्न आसा.


मोतयाचो शिंपलो ८ ते ११सेंमी. लांब आनी वांटकुळो आसता.शिंपल्याभितर कालूं आसता. ताका हालचाल करपाखातीर एक कोशिकामय