जीवनसत्वाः म्होंवांत खुबूच कमी प्रमाणांत थायमीन, रिबोफ्लानिन, ऍस्कार्बिक अम्ल, पिरिडॉक्सीन (ब६ जीवनसत्वा), पँटोथिनिक अम्ल आनी निऍसीन हीं कांय जीवनसत्वां मेळटात.
हेर घटकः मकरंदाच्या उद्गमाप्रमाण म्होंवांत झँथोफिल, कॅरोटीन आनी क्लोरोफिलाचे अनुजात हीं रंगद्रव्यां आसात. जैव क्रियाशिलता आशिल्ले कांय पदार्थय म्होंवांत आसतात. तंत्रिका प्रभावीत करपी ऍसिटिलकोलिन आनी जंतुनाशक गुणधर्म आशिल्ली इन्लीबीन हीं संयुगां कांय प्रमाणांत आसतात.
वास आनी रूचः ज्या फुलाच्या मकरंदापसून म्होंव जाता ताचेर म्होंवाचो वास आनी रूच आदारून आसता. जायते फावट अतिउश्णता लागतकच म्होंव इबाडटा आनी ताचो वास ना जावन रुचींतय बदल घडटा. म्होंवांत कण तयार जावपाची क्रिया वाडोवपाची आसल्यार वा तातुंतलें किण्वन (आंबेवप) थांबोवपाचें आसल्यार योगग्य तें तापमान वापरून म्होंव हून करचें पडटा.
विखारी म्होंवः हाचे दोन प्रकार आसात. पयल्यांत, म्होंवाक लागून म्होंवामूस मरतात आनी दुसऱ्या प्रकारांत म्होंव मनशाक अपायकारक थारता. अशें म्होव कांय मनस्पतींच्या फुलांतल्या मकरंदापसून तयार जाता. कॅलिफोर्नियांतल्या एस्क्युलस कॅलिफोर्निका हे वनस्पतीच्या फुलांपसून तयार जाल्लें म्होंव म्होंवामुसाकच माल पडटा आनी ते मरतात. कालमिया वंशांतल्या झाडाच्या फुलापसून तयार जाल्लें म्होंव मनशाक माल पडटा. ह्या म्होंवापसून अँड्रोमेडोटॉक्सीन ह्या नांवाचें अल्कलॉइड मेळटा. अशें म्होंव मनशान खाल्यार तो बेशुध्द पडटा, ऱ्होडोडेंड्रस पॅनिकम ह्या भारतांत मेळपी झाडापसून हें म्होंव मुसाक मारक थरता. विखारी म्होंव कोडू आनी रंगान गाड आसता.
मधुरसापसून जावपी म्होंवः मावा, खवले किडे हे जीव वनस्पतीचो रोस सेवन करतात. जेन्ना ते जाय ताचे परस चड रोस सेवन करतात, तेन्ना तांच्या पंचनतंत्रांतल्यान प्रक्रिया जावन हो चड रोस तो जीव ज्या पानार आसता थंय पडटा. हाकाच मधुरस म्हणटात. मुयो हो मधुरस अन्न म्हूण घेतात. जेन्नां फुलामपसून मेळपी मकरंद उणो पडटा तेन्ना म्होंवामूस मधुरस एकठांय करतात आनी ताचेपसून म्होंव करतात. गुलाब, पॉलर, विलो आदी झाडांच्या पानांचेर हो मधुरस चड प्रमाणांत मेळटा.
घनरुपांत मेळपी म्होंवः कांय म्होंवामूस फातराचे खाचीं मकरंद एकठांय करतात. थंयच ताचें म्होंवांत रुपांतर जाता. ह्या म्होंवांतले शर्करेचे स्फटिक जातात. तो घनरुपांत आशिल्ल्यान जायते दीस तिगता. हो म्होंवाचो प्रकार रशियेंतल्या आझर बैजान राज्यांत मेळटा.
किरणोत्सर्गी म्होंवः म्हळ्यार भेदक कण वा किरण भायर उडोवपाचो गुणधर्म आशिल्लो. हे म्होंव कांय वनस्पतींपसून मेळपी मकरंदांत आनी जमनींत मेळपी पोळ्यांत मेळटा. छायाचित्रण पट्टेचेर ह्या म्होंवांतल्या किरणाचें चित्रण करूंक मेळटा अशें ऑलिन कॉलास ह्या फ्रेंच रसायन शास्त्रज्ञान १९०८ त सोदून काडलें. कॅन्सरावयल्या उपचारांत हे म्होंव उपेगी पडटा.
कृत्रिम मकरंदः म्होंवामूस गिमांत मकरंद एकठांय करूंन म्होंव तयार करतात. शिंयातेंपार ते पोळ्यांत रावन जमयल्ल्या म्होंवार जगतात. जर तांकां कृत्रिम मकरंदाची पुरवण केली तर ते भायर वचनासतना वर्सुयभर पोळ्यांत रावन कृत्रिम मकरंदापसून म्होंव तयार करतले असो विचार करून, रशियन शास्त्रज्ञांनी तसो उपाय केलो आनी तांचो हो उपाय यशस्वी थरलो.
कृत्रिम म्होंवः शुध्द साकरेच्या विद्रावांत विशिशट तरेचीं कार्बन आनी अकार्बन द्रव्यां आनी अकार्बनी द्रव्यां आनी ताका लागून साकरेचें रुपांतर जाता. ह्या म्होंवांत डेक्स्ट्रोज आनी लेव्युलॉज ह्या प्रमाण सैमीक म्होंवावरी वा ताचेयपरस चड जाता. हातूंत रंगाखातीर कृत्रिम द्रव्यां आनी फावते प्रमाणांत वनजीवनसत्वांय भरशितात.
म्होंव हो जंतुघ्न पदार्थ. तातूंत कसलेच तरेचे जीव जीते उरनात. पूण झायगोसॅकॅरोमायसीज यीस्टच्यो कांय जाती तातूंत आसतात. ह्या यीस्टच्यो पेशी वाऱ्यांत, उदकांत, धुल्लांत वा परागकणाचेर आसतात. म्होंवामूस जेन्ना मकरंद एकठांय करतात तेन्ना ताचेवांगडा म्होंवांतय तांचो प्रवेश जाता. म्होंवांत जर ह्या यीस्ट कोशिकांची संख्या चड जाली जाल्यार म्होंवाचें रोखडेच किण्वन जाता. २५ – ३८ से. ह्या तापमानांत यीस्ट कोशिकांची वाड जाता. जर तें तापमान १० से. च्या सकयल आसलें जाल्यार तांची वाड जायना.सगळेतरेच्या म्होंवांत थोडें तरी कीण्व आसताच. ताका लागून तापमान १० से. वयर आसल्यार रोखडेंच कीण्वन सुरू जाता. अशा म्होंवाक ६३ से. तापमान ३० मिनटां उश्णता दिल्यार म्होंवांतलें किण्व नश्ट जावन किण्वन क्रिया बंद जाता. म्होंवाचें किण्वन जावंचें न्हय हाका लागून फाव ते उपाय घेवंचे पडटात. देखीकः पुराय तयार जाल्या वा मेणान म्होंवाचीं सगळीं घरां बंद जाल्याबागर म्होंव काडप ना. म्होंव काडपाचीं यंत्रां आनी उपकरणां हून उदकांत नितळ धुवप, म्होंव निवळ आयदनांत घेवन रोखडेंच बंद करप, म्होंव काडटकच ताचेर रोकडीच फुडली प्रक्रिया करप, म्होंव जातूंत सांठयतात तीं आयदनां फाव त्या धातुचीं वा योग्य धातुंचो लेप दिल्लीं आसचीं आदी जायते उपाय घेतात.
उपेगः खूब पुर्विल्ल्या काळासावन मनीस म्होंवाचो उपरग करता. म्होंव हें चड ऊर्जा दिवपी अन्न आशिल्ल्यान मनशाच्या आहारांत ताचो आस्पाव जाता. बेकिंग क्रियेन केल्ल्या खाद्यापदार्थांत साखर घालचे
