Jump to content

Page:Noli-Me-Tangere-Cebuano-Visayano-ni-Jose-Rizal-1962-N719c.pdf/368

From Wikisource
This page has been proofread.

gugma, sa iyang mga salakyanan, ubp. Miabut siya sa Pilipinas ug mituo nga matuman gayud ang iyang damgo, kay ang mga dalaga nga managlulinghayaw sa Luneta ug sa Malecon luwan sa mga salakyanan nga dinayandayanan ug salapi, manan-aw man kaniya daw buut magpakisayud kinsa siya.

Apan diha nga gipaurong na siyil sa iyang katungdanan, miusii lamang pagkahanaw ang larawan sa mestisa kun sa india, ug sa dakung kabug-at sa buot sulod sa iyang hunahuna naglalang na usab siyii ug larawan sa usa ka babayeng balo nga makabibihag. Busa, diha nga usa ka bahin sa iyang damgo natuman na nasubo siya, apan, sanglit nagahupot kinaiya nga maayong panghunahuna, nakaingon sulod sa iyang kaugalingon: “Kadto maoy usa man lamang ugod ka damgo, ug dinhi sa kalibutan ang tawo dili mabuhi sa damgo!” Mao kini ang iyang paagi sa pagsulbad sa iyang mga duhaduha: nga si Donya Victorina nagagamit ug polvo de arroz, unsa may naa niana? Unya kon maminyo na sila, iya da kanang ipakuha; matuod hinuon nga si Donya Victorina aduna nay daghang mga kunot, apan ang iyang amerikana labi pang daghag mga gisi ug mga sinursihan; nga si Donya Victorina maoy usa ka tigulang tigpakabuot, tigpatahud ug lakin-on, apan ang kagutom labi pang lakin-on» labi pang tigpatahud ug labi pang tigpakabuot, ug kapin p alang bitaw niana natawo man siya nga mahuyo ug buot— ug kinsay nasayud ? — ang gugma baymakausab sa batasan sa tawo; nga si Donya Victorina mangil-ad mosultig kinatsila, siya bitaw si Don Tiburcio dili man usab maayong mosulti sa maong pinulongan, sumala sa giingon kaniya sa pangulo sa Negociado sa pagpahibalo kaniya nga siya gipaurong na sa katungdanan, ug labut pa, unsa may sapayan nga ang iyang pangasaw-onon maoy usa ka baba­ yeng kataw-anan ug malaksot panagway? Siya bitaw usab kimpang man, wala nay ngipon ug upaw pa gayud! Palabihon ni Don Tiburcio nga siya maoy mogalam kay sa galmon siya nga masakit sa gutom. Kon usa ngani ka higala mobiaybiay kaniya, iyang tubagon pag-ingon: “Hatagi akog makaon ug nganli akong buang.”

Si Don Tiburcio maoy ginatawag nga usa ka tawong dili ngani maantigong modagmal sa usa ka langyaw: sanglit mapaubsanon ug dili makaako pagtipig usa ka dautang hunahuna, nahimo unta siyang minonero. Ang iyang pagpuyo sa Pilipinas

—361—