tamay; kon adunay mosaway sa mga kaliwat ug Insik kun Katsilà, mosaway usáb siyá, dagway tungúd kay nagahunàhunà gayúd nga siyá Katsilang lubus. Siyá maóy unang modalayeg kon
adunay bag-ong bulohisan nga ipahamtang sa Kagamhanan, labí
na kon makapanimahô nga sa luyó aduna siyay hisapián. Aduna siyáy orkista nga kanunay inandam aron pagpahalipay sa
bisan kinsang punoan nga mag-adlaw, adunay batang bunyagan
kun kamatyan ba, ug usa ka pulong, sa tanang higayon nga
adunay mahitabô nga makatugáw sa kalinaw nga naandan.
Alang nianang mga higayona magpabuhat siyág mga balak
diin isaysay ug dalayegon pag-ayo ang mga hiyas sa mga puпоап.
Si Kapitan Tiyago nahimò kanhi nga gobernadorcillo¹ sasapiang pundok sa mga mestiso, bisan walâ siyá kauyoni kay
daghan man kanila ang nanagtuo nga ang iyang dugô wa-
lâ gayud hisakti bisan usá ka tulò nga dugóng Katsilà. Sulod
sa duhá ka tuig sa iyang pagmandò, nakadunot napulò ka frac,²
napulò ka kalò nga de copa³ ug nakabali unóm ka buók nga ulisi, kay bisan moadto sa Ayuntamiento,⁴ Malakanyáng, sa kuwartíl, sa bulangán, sa tiyanggihán, sa mga pasunding, sa mga
tindahan sa Insik, sa usá ka pulong, bisan asa siyá dapít magsuroysuroy aron sa dakúng kadasig ug kaligdong pagtuman sa
iyang katungdanan, dilì gayúd niya hubuon nga iyang sapút
bisan matumog sa singót ang lawas, ni ibulág ang iyang ulisi
nga binurlasan. Tungúd niini, si Kapitán Tiyagò giisip nga
maayong tawo sa mga labáwng punoan, mahigugmaon sa kalinaw, masinugtanon, mapaubsanon, maabiabihon ug dili himasa
sa mga basahón kun mga mantalaán nga gikan sa Espanya, bisan
siyá maayong mosultig kinatsilà; ang mga labáwng punoan nga
managpaminaw kang Kapitán Tiyagò bation ug kaluoy kaniya,
sama nianang kaluoy nga babation sa usa ka tinon-an nga magasud-ong sa tikód nga nalinis na sa iyang mga sapin nga nahiwi tungúd sa kadaan ug gigubâ sa iyang mga tiil nga dapát
ug lapálapá. Alang kang Kapitán Tiyagò matuod kadtong giingón sa tuksoán nga "bulahan ang mga kabús ug salabutan",
ug kadtong giingón usab sa ubán
nga "bulahan ang mga datò...";
______________
- (1) — Moby mayor ug maghunukom sa kadaitán karón.
- (2) — Amerikanang itum ug ikogan,
- (3) — Kalo nga itúm paris sa frac
- (4) — Munisipyo kun baláy lungsod.
