szczanami oddawano dziesięcinę do klasztoru. Wójtostwo posiadało pięć łanów; wójtem pod ten czas był Rafał Riterski dziedzic Błogocic (ob.). Młyny były dwa na Wiśle, jeden należący do klasztoru, drugi do wójta, z jakowych dawali klasztorowi pewną część zboża, zwaną metreta a wójtowi słód. Kazimierz IV 1449 roku potwierdził prawo niemieckie miastu i wsiom: Gunów, Mniszów, Gruszów, Nenkanowice, Hebdów, Szpitary, Szarbia i Dewyenya. Wynikły spór między wójtem a mieszczanami rozstrzyga Zygmunt I 1507 r., postanawiając: 1) że mieszczanie stosownie do dobrowolnego swego zobowiązania się powinni odrabiać trzy dni w roku, a wójt za to po beczce piwa przez te trzy dni ma im dawać. Stefan Batory r. 1578 między innymi postanawia, iż mieszczanie powini mierzyć zboże na miarę proszowską. Jan Kazimierz r. 1653 zaleca konwentowi, aby mieszczan nie znaglał do żadnych innych powinności nad te, jakie przywilejami panujących ustanowione zostały; i tegoż roku potwierdza przywileje jeszcze przez poprzedników nadano. Jakowe przywileje również potwierdzone zostały przez króla Jana III w Krakowie 17 kwietnia 1674 r. i przez Stanisława Augusta w Warszawie 4 października 1767 r. Z przywileju lokacyjnego wiemy, iż miasteczko B. założone było na prawie niemieckiem, jako więc takie posiadało ratusz, który następnie przez opata Witkowskiego rozebrany i z niego folwark w Mniszowie wystawiony został; dekretem zaś powyższym nakazano klasztorowi na wybudowanie ratusza złp. 2000 zapłacić; jakoż stanął ratusz w rynku nowym i takowy przetrwał do naszych czasów, wybudowany był z modrzewia i dopiero przed niedawnym czasem sprzedany, a z materyału tego wystawiony został dom, dotąd przy wjeżdzie od Hebdowa, z prawej strony, istniejący. Po supresyi zgromadzenia ks. norbertanów w Hebdowie w r. 1818 B. nowe stało się własnością skarbu, i jako takie przetrwało do 1 stycznia 1870 r., w którym na osadę zamienionem zostało. Dotąd istnieją tu cechy rzemieślnicze, posiadające przywileje królów polskich, a mianowicie: krawców, mający przywileje Michała Korybuta z 4 grudnia 1669 r. i Augusta II z r. 1697; i szewców, posiada przywileje: Władysława IV: 1 marca 1633 r., Michała 12 listopada 1669 r. i Augusta II 2 grudnia 1698 roku. Z przywileju lokacyjnego wyżej przytoczonego z r. 1279 widzieliśmy, ze opat brzeski zakonu norbertanów przyrzeka kościół w tem mieście założyć i postawić; około wiec tego czasu musiał być wybudowany pierwotny kościół, po którym jednak najmniejszego śladu niepozostało. Obecnie zaś istniejący, wymurowany częścią z cegły, a częścią z kamienia przez ks. norbertanów hebdowskich w r. 1640, poświęcony zaś został pod wezwaniem Wszystkich ŚŚ. 30 maja 1678 przez Mikołaja Oborskiego sufragana krakowskiego. W pobliżu B. n. w r. 1836 były robione poszukiwania soli przez Augusta Rosta otwór tu świdrowany jest jeden z najgłębszych, doszedł bowiem do głębokości 1573 stóp; w otworze tym w głębokości 1223 stóp spotkano wodę słoną od 3% do 4%, która następnie znikła (Jan Hempel, Uwagi co do poszukiwań soli kamiennej w granicach Król. Pol. Bibliot. Warsz. lipiec 1877 T. III, 89). B. nowe, zbudowane na wielkiej wyniosłości po nad doliną Wisły, ma dwa rynki i cztery ulice. W r. 1827 było tu domów 151, mieszkańców 904; obecnie jest domów murowanych 6, drewnianych 134; ludności męzkiej 460, żeńskiej 519: razem 979 głów; w tej liczbie żydów mężczyzn 8, kobiet 9, reszta chrześcianie katolicy, trudniący się wyłącznie rolnictwem; przestrzeni w ogóle zajmuje 978 m., 77 prętów. Dawniej istniał tu magazyn solny; budynki po nim pozostałe obrócono na użytek straży granicznej. B. nowe posiada szkołę elementarną, dom schronienia dla 9 starców i kalek i stacyą pocztową (w pobliżu Stopnicy i Michałowic). W wykazach pocztowych zwane dziś Brzesk. 2.) B. stare, wś nad Wisłą, pow. miechowski, gm. Gruszów, par. Hebdów. Leży o milę od Brzeska Nowego, na drodze ku Koszycom. W 1827 r. było tu 18 dm. i 127 mk. R. 1860 było tu 15 dm. i 116 mk., obecnie zaś 13 dm. i 137 mk. Dziwnym zaiste faktem to ciągłe zmniejszanie się ludności. B. stanowiło dawniej królewszczyznę, należącą do starostwa niepołomickiego. Lustracya z 1564 r. powiada: „Jest kmieci 4, którzy płacą czynszu po groszy 12, nic nie robią tylko psy za królem wodzą, lecz za staraniem starosty król rozkazał obrócić ją na leśnictwo i zwolnił od opłaty czynszu, aby służbę konno odbywali“ (Staroż. Pol. T. II, 168). Był tu od dawnych czasów drewniany parafialny kościół pod wezwaniem św. Apostołów Piotra i Pawła. Po jego upadku ks. Stanisław Szczepański, pleban miejscowy, r. 1713 wystawił nowy kościół, który w r. 1721 został poświęcony. Kościół ten, lubo nie tak dawny, uległ zniszczeniu i w r. 1832 musiał być zamknięty, a nabożeństwo parafialne przeniesiono do kościoła pozostałego po norbertanach w Hebdowie; nareszcie w r. 1854 rozebrany został. Pod wsią B. stare, w brzegach nadwiślańskich, w formacyi gliny potopowej, mianowicie w spodnich warstwach, składających się z piasku i zwiru, znajdywane bywają kości wielkich zwierząt jaskiniowych. Mar.
Brzesko, m. pow. w Galicyi, pod 38°4′ dług. wsch. a 50° szerokości półn., 205 m. rozl., 274 dm., 1374 męż., 1493 kob.: razem
