So Michaux expozas sa Programo, qua postulas esence nedisputebla autoritato elektita da omna Esperantisti, ed Akademio esperantista fondita sur ca reguloza autoritato. Il adjuntas : « Mi proponas, ke neniu esperantisto aŭ grupo disdonu anatemojn kontraŭ alia esperantisto aŭ alia grupo; ne altrudu viajn personajn programojn, viajn fidelecajn deklaraciojn. Tiel agante, vi malproksimigos sendependantojn, kiuj serĉos pli libereman aron ». Bonega konsilo, quin la fanatiki devus auskultar! So Michaux opinionas, ki « ĉiu estas libera ĵuri aŭ ne fidelecon al nia deklaracio de Boulogne », nam, segun vorti di Dro Zamenhof ipsa, « kiu do malpermesas, ke tu proponu ĝjian ŝanĝon aŭ eĉ ĝian tutan forigon? »
So Jamin facas simila liberema deklari : « Neniam mi defendos lingvon kvazaŭ religion, kun ĝiaj dogmoj, ĝiaj doktrinoj, ĝiaj sanktaj libroj, ĝiaj pastroj [1] kaj ceremonioj »… « Ĉar Esperanto estas vivoplena estaĵo, ĉiam ĝi estos perfektigebla, ŝanĝebla. Ne ekzistas vivo sen movo, senmova estas nur la morto. Pri la libera kaj natura evolucio de la lingvo, sola ĝi nur povas alkonduki nin al konfuzo. »
Fine, So Belt, malnova franca Esperantisto, « volonte voĉdonus por Fundamento, se oni havus la bonecon montri al mi kiun precize, kaj se la homoj, kiuj ĵuras nur per la Bulonja deklaracio, ne estus malobeintaj ĝin de kelkaj jaroj kun tuŝanta konsento, kaj se ili ĝin ankoraŭ ĉiutage ne malobeus, kiel oni povas pruvi tre facile ».
La sama numero kontenas anke tre grava letro di So René Lemaire (la unesma pioniro, kun So de Beaufront, di Esperanto en Francio), qua interesas nin specale, nam ol traktas precipue, kun kompetenteso di yuristo, la questiono di la nomo Esperanto. Li ja skribis a la Prezidanto di Lingva Komitato, la 14a novembro 1907 :
« Pri la formo, ŝajnas al mi, ke ni ne devas miri nek ofendiĝi pro la decido de la Delegacio… Rilate al la montro de l’ reformoj, kiujn oni devus fari laŭ ĝia opinio, mi pensas, ke ni ne estus pravaj, se ni ĝin riproĉus pri tio; kontraŭe, se ĝi kritikus Esperanton, ne montrante per kio ĝi deziras, ke oni plibonigu ĝin, ni havus la rajton riproĉi la Delegacion kaj esti ne kontentaj, ke ĝi faras laboron negativan kaj ne fiksitan ».
Co esas bonega respondo (de ante) a ti, qui mallaudis nia Komitato, pro ke ol propozis proyekto kompleta, definita e praktika di reformi, vice prezentar humile a la Lingva Komitato generala e pure teoriala deziri.... qui esus havinta la sama destino, kam la « amasego » de propozi e postuli ja ricevita da la sama korporaciono.
So Lemaire opinionas, ke nur Dro Zamenhof havas yuro por decidar pri la reformi, e ke la Lingva Komitato povas nur konsilar il pri ca questiono, nam « ĝi ne estas parlamento de Esperanto, kaj ĝi ne havas rajton por paroli en la nomo de l’ Esperantistoj…. Ĉar certe la reformo fariĝos, la tuta demando estas scii, ĉu ĝi aperos kiel simpla sekvo de Esperanto, kies nomo estus konservita laŭ konsento de
- ↑ La texto franca havas pontifes, en ES : pontifiki.
