kredo : « Estas tre facile », dicas So Michaux, « enŝovi en deklaracion de fideleco al Zamenhof lertajn vortojn kiel evolucio nutura, kaj, je la nomo de la subskribintoj, ekskomuniki la personojn, kiuj ne konsentis subskribi, kvankam fidelaj, pro dubasencaj vortoj, aŭ kiuj nur petis pri klarigoj. La deklaracioj de fideleco, kun esprimoj altruditaj per minacoj, estas tre ofendaj; la minacantoj elvokas de amikoj liberemaj akrajn respondojn, kiuj disigas unujn de la aliaj. Stranga evolucio por nia samideana frateco! » Yes, e tala esas la guvernado, quan volas impozar ad Esperantistaro kelka diktatori, ye nomo di la « interna ideo di Esperantismo »!
So Michaux rifutas la stranja paradoxo di Lingvo internacia, nome : ke Esperanto esas artificala per sa origino, sed ke ja nun ol esas « quaze » naturala linguo, e devas evolucar « naturale », same quale la vere vivanta lingui. Il citas l’ opiniono di Max Muller, segun qua nia lingui esas « instrumenti tre delikata, quin la populo nesavanta ne povas uzar sen li koruptar ». Il memorigas, ke la danjero di libera evoluco esis montrita ja ante plura yari da Si Bourlet e Hodler, e ke Dro Zamenhof ipsa admisis la neceseso di « ia centra institucio, kiu havas nediskuteblan aŭtoritaton por la tuta esperantistaro ». Il konstatas ke, segun la konfesi di sa membri e di sa prezidanto ipsa, la Lingva Komitato nule havas la autoritato necesa por ludar ca rolo vere direktanta di l’ evoluco; ke ol ipsa « nultempe konocis la limiti di sa kompetenteso »[1], e ke, segun la fanatiki ipsa, ol havas nula povo por decidar pri la plubonigi. La futura Akademio ne devos havar la manui ligata, ed omnu devos povar prezentar ad ol libere omma propozi : « Ni lasu al ĉiu lian iniciativon, lian liberecon pri ĉiaj proponoj. Sen tio, liberemuloj lasus nian kampon, kaj iĝus ne plu proponantoj, sed reformantaj, batalante kontraŭ ni en la paralela kampo ». Bonega e grava avizo, quan ni substrekizas, por rekomendar ol a la max serioza atenco di omna samideani. Efektive, la netoleremeso sempre produktis la herezii e la skismi. On kredas salvar l’ uneso e l’ uniono per inquiziciono, exkomuniko e tiraneso : tute kontre, on konservos l’ uneso nur per la libereso. Se on persekutas ed ekpulsas la progresemi e reformemi, li formacos extere altra kampo, qui balde rekrutos omna inteligenta e liberema amiki di nia ideo. A la pacal ed amikal konkuro di la du lingui interne di l’ Esperantistaro, quan ni deziris, segun la saja politiko di So Ostwald[2], on substitucos, per la violenta metodo, konkuro inter du adversa kampi, qua poves nur nocar ad Esperanto primitiva e balde senkreditigos ol en l’ okuli
- ↑ Tamen ol pretendis fixigar arbitrie la limiti di la kompetenteso… di nia propra Komitato! Vere ridinda!
- ↑ On tute miskomprenis (o plu juste : misinterpretis) la pacema intenco di nia prezidanto, kande il deklaris, ke ni esas Esperantisti, e ke konseque la questiono pri lingvo devas esar diskutota interne de l’ Esperantistaro.
