vojon », kiel antaŭe, ĉar ni ĉiuj laboras por la « interna ideo de Esperanto », kia ajn povas esti la ekstera lingvilo.
« Ĉu tia konduto ne estus pli saĝa ol definitiva forĵeto de ĉiu interkonsento, ol granda danĝero de skismo?
« Miaflanke, mi praktikos la du lingvojn kaj faros lojalan provon ».
L’ autoro konfesas, ke diskutar pri reformi linguala ne esas la afero di la jurnali propaganta nek di la specala jurnali (quale esas Espero Katolika). Sed il alegas tre juste, ke ne existas specala linguistikal revuo por diskutar la afero, e deziras, ke on kreez tala jurnalo. Nu! Sa deziro esas kontentigata per Progreso, e la libera tribuno, quan il postulas, esas nia revuo. Ni invitas il uzar ol, quale cetera esperantisti; e ni aceptos volunte la kunlaborado, quan il neplu povas donar ad Espero Katolika.
Ni rimarkos nur ico : nulo povis plu bone pruvat l’utileso, la neceseso di nia libera e ciencala organo, kam la netoleremeso di l’ aboniti di Espero Katolika e di altra esperantista jurnali. Se la libereso esus proskribita ek la tuta esperantala jurnalaro, on trovus ol en nia revuo. Sed la proskribemi ne devas plendar pri la existo di nia revuo, nek astonesar pri sa suceso : li ipsa volis sa existo, ekpulsante omna libera parolo ek sa jurnali; li ipsa facas e facos sa suceso, celante a sa lektanti la verajo, quan on trovas nur che ni. Li do sola esas responsiva pri la fatala konsequanti di lia netorerema konduto.
L’ Etoile Espérantiste (no 3, marto 1908) protestas kontre la suspekti di la Fundamentisti; certe, li rivelas « tre kurioza stando di spirito » quan « Trac » salirizas en artiklo : La Gendarmo : la Esperantisti postulas jendarmo por timigar la reformemi per la metodo sequanta : « Boikoto e terorigo… Se vu publikigas jurnalo sen ornar sa frontono per Fundamento zorge aureolizita, on pozas vu en indexo, on ignoras vu… Se vu parolas pri reformi sen lansar anatemi, on exkomunikas vu… Zorgez ke vu ne dicez poke laute, ke la Komitato di la Delegitaro ne esas tute kompozita per stulti, nam vu devus demisar o vu submisar… » Tala esas la stando di spirito di la Esperantisti konservema… segun un ek li!
La jurnalo duras publikigar france la Konkludi di nia Raporto, e ni dankas ol pro co. Ol adjuntas a li pledo « por la signizita literi » extraktita ek nia Histoire de la Langue universelle. Ni nule mallaudas ca maniero tute loyala kombatar nia nuna opiniono. Sed ni rimarkigos, unesme, ke ni havis ya yuro chanjar opiniono de pos 1903; duesme, ke nia opiniono chanjis sub l’ influo di la sperienco[1], di altra proyekti di LI. (Neutral, Universal, Novilatin), e precipue di l’ Esperanto reformita da Dro Zamenhof ipsa, quan ni ne konocis en 1903; triesme, ke existas nula kontredico inter nia opiniono de 1903 e nia opiniono de 1907, nam la unesma esis pure teoriala, et la duesma
- ↑ Aparte, di l’ atesti di multa propaganti o docanti di Esperanto.
