e por Esperanto. Sed l’ autoro di ta verketo konkluzis saje e prudente, ke la LI. povas esar nur ulo simila ad Esperanto, t. e. Esperanto plu o min emendita. Ta konkluzo, qua semblas previdar e justigar la agado e decido di la Delegitaro, kondamnas la indigno (vera o simulata) di la « fidela » Esperantisti pri la max moderata reformo. Quale rimarkis tre juste So Lorenz, la propagisti di Esperanto, kande li pledas por artificala linguo, deskriptas min la reala Esperanto kam ideala linguo posedanta omna bonesi teoriala e komodesi praktikala, quan li nomizas Esperanto, nekoncie identigante la fakto o l’ idealo. Kad esas do interdiktata proximigar la fakto a ta idealo, qua sola justigas ol?
Altraparte Esperanto servas quale fakta (e precoza) pruvo di la posibleso di LI. artificala; sed ol ne esas la sola nek l’ unesma fakta pruvo; Volapük, ante ol, pruvis praktike la sama posibleso; e multa altra lingui pruvus ol same, se li esus praktike uzata. Esperanto esas do nur exemplo di LI., nur aparta solvo, di qua la praktikala suceso nule pruvas la perfekteso o mem supereso. E por pruvar ke ol esas la max bona solvo, on devas sempre advokar teoriala argumenti, necese apogita sur l’ idealo plu o min preciza, quan on konceptas di la LI.
On vidas, quante maljusta e malhabila esas ta fanatika Esperantisti, qui malprizas la teorio, e, renuncante justigar Esperanto teorie (per quo li konfesas, ke ol esas kritikinda e nejustigebla teorie), alegas nur praktikal argumenti. Nu! por montrar, ke tala argumenti tute ne suficas, o plu juste, valoras nulo, suficas rimarkar, ke omna praktikal argumenti, per qui on penas nun defensar Esperanto kontre plu bona linguo (Ido aparte), povus valorar, ante 20 yari, por defensar Volapük kontre la naskanta Esperanto. Volapük havis lor milion adepti[1], multa grupi, kursi, lernolibri, revui, litera-
- ↑ Ta nombro esas forsan, e mem kredeble, fanfarona exajero. Sed la taxi, quin on facas nun pri la nombro di l’ Esperantisti, esas anke fanfarona exajeri, en la sama grado, se ne en plu alta! Dum ke che l’ Esperantisti prudenta homi apene audacas parolar pri 500 000, altri iras til miliono, ed un propaganda karto parolas pri 2-3 milioni.
