Jump to content

Page:Progreso - 2a yaro.pdf/669

From Wikisource
This page has been proofread.
643
LINGUALA QUESTIONI

pro ke ne omna levilo esas levero, e mem la vorto levilo indikus plu juste F. appareil de levage (elevilo), quo esas tute diversa kozo ; 2e pro ke la levero ne esas esence nek generale destinata a levar ; ol agas en irga « direciono », e havas mult altra funcioni (ex. la leveri qui «imperas » la freni di motorveturo, e c.). Levero esas generale transmisilo e transformilo di forteso.

Linealo [DIR] D. Lineal ; E. rule, ruler ; F. règle ; I. riga, lineale, regolo ; R. lineika ; S. regla. — Ni multe serchis radiko por ta instrumento. Regulo esus konform a l’etimologio, sed du senca. Reglo esus tro proxima a regulo, e ni devas evitar maxime posible tala duoplaji embarasanta. Lineizilo (o ‑ifilo) esus korekta segun la senco, sed tro longa por tante vulgara instrumento. La antiqua nomi : normo, kanono, ne esas komoda, ed esas necesa a ni por altra senci. En manko di internaciona vorto, ni preferis la nacionala vorto, qua max bone memorigas l’uzo di l’obyekto ; pluse, linealo povas interpretesar (pro l’elastikeso di nia sufixo ‑al) quale ula kozo qua relatas la linei (komp. frontalo, pektoralo, e c.). Cetere, on bezonas dicar anke kurva linealo, do on ne povas derivar ta vorto de la radiko rekt-.

Moltono [DEFIS] D. Molton, Multon ; E. swanskin, molleton ; F. molleton ; I. molletone ; S. muletón.

Muflo [DEFIS] D. Kappellen­decke, Muffel ; E. muffle ; F. moufle ; I. muffola ; S. mufla. — Speco di vazo pozenda en fairo.

Muskado [DFIRS] D. Muskatnuss, Muskate ; E. nutmeg ; F. muscade ; I. moscada ; S. moscada.

Muson-a, ‑o [DEFIRS] D. Mousson ; E. monsoon ; F. mousson ; I. monsone ; R. musson ; S. monzon. — Vento qua suflas de esto a westo dum un duono di l’yaro, ed inverse dum l’altra duono. On povis hezitar inter la formo D.F.R. muson e la formo E.I.S. monson. Sed se ica esas plu etimologiala, ol esas dusenca : monsono sono di mono.

Ortogono D. Winkelmass ; E. set-square ; F. équerre ; I. squadra ; S. escuadra. — Same kam por linealo, ni multe serchis por ica vorto. La vorto sugestita da l’internacioneso esus squaro, qua signifikas quadrato por la Angli e placo-gardeno por la Franci. La vorto eskadro havas altra senco. La radiko quadrat signifikas altra geometrial ideo. On povus imaginar kompozajo quale ortangulilo, sed ol esus tro longa e grava por tante ordinara obyekto. Ortangulo esus dusenca (ort’ angulo). Do ni imaginis simila vorto, ja universale konocata, qua ne genitus dusenceso ; ortogono esas quaze la radiko di ortogonala, tute internaciona ; e ortogonala povas tre juste derivar de ortogono, nam on dicas F. d’équerre quale sinonima di perpendikla (ortogonala).

Platformo [DEFIRS] D. Plattform ; E. platform ; F. plateforme ; I. piattaforma ; R. platforma ; S. plataforma.

Procento [DEFIRS] D. Prozent, Zinsfuss ; E. rate, per cent ; F.