Page:Progreso - 3a yaro.pdf/117

87

LINGUALA QUESTIONI

Weldar [E] $=$ D. schweissen, E. to weld, F. souder, I. saldare, bollire, R. svarity, S. soldar. Esas stranja fakto, ke F.S. havas nur un vorto por soldar e weldar, e ke I. uzas ofte la sama por ta du diferanta juntmanieri. La soldo e la brazo esas fakte du speci di gluago di du metalpeci per konvenanta metalo, qua esas en la soldo soldostano, en la brazo kupro. Pro la tre diferanta fuz­tempe­raturo di stano e kupro, on soldas ye cirke 300° C. ed on brazas ye cirke 1000° C. On povas soldar e brazar omna metali, anke du diversa. Sed on povas weldar nur tre malmulti de li, ex. l’oro, la fero (se ol ne kontenas troa karbono), e c., e nur du peci di la sama metalo. La weldo konsistas en varmigo til komencanta fuzo e posa kunbato per marteli, de quo rezultas junturo preske tam forta kam la solida metalo.

A. Wormser

(injenioro).

Kuplar, embragar, ingranar.

Me propozas altra divido (o repartiso) di l’idei, kam S^o Wormser, sub ta tri vorti.

Unesme, me devas dicar ke, en la kompozo di la vortolibri, ni supozis (provizore), ke kuplar povus suficar por la du idei F. accoupler, embrayer, pro ke en D. E. ta du idei esas ofte tradukata per la sama vorti, di radiko kupl. Sed pos studyo di ta questioni en specala verki, me advenis a la konkluzo, ke on devas distingar la solvebla e nesolvebla kupli (D. lösbare Kupplung), rezervar la vorto kuplar a le nesolvebla, ed adoptar por le solvebla altra radiko, qua esus embragar (nam engajar, segun E., havas altra senco tro diversa e tro ofte uzata). Embragar esas solidarigar (en un momento, e por irga duro) du axi per diversa mediata instrumenti ed organi. Malembragar (o : desembragar) esas facar l’inversa ago. La fakto ke en ula lingui on parolas prefere pri débrayage kam pri embrayage esas nule grava ; on devos evidente dicar embrago-levero, prefere kam mal-embrago-levero. Esas komprenebla, ke la sama levero servas por embragar e por malembragar^[1].

Duesme, me propozas adoptar ingranar kun la preciza e restriktita senco di F. engrener, to esas : un roto ingranas (kun) altra, kande ol movas (turnigas) ica per sua propra movo, per denti qui pulsas la denti di l’altra. To esas nur un modo di transmiso inter mult altri (dum ke, por S^o Wormser, ingrano preske equivalus transmiso per generaleso). Ex. me ne dicus :

1. La sama rimarko povas uzesar por respondar ad ula kritikanti, qui objektis ke klefilo uzesas tam bone por malklefar kam por klefar. Ni povas ya neglijar tala subtila kritiki.