Jump to content

Page:Progreso - 3a yaro.pdf/118

From Wikisource
This page has been proofread.
88
PROGRESO

rimen-ingrano, sed nur : rimen-transmiso. En la transmiso per friciono, on povas forsan parolar anke pri ingrano di la subtila, nevidebla asperaji di la fricional surfaci en kontakto, sed me preferus rezervar ingrano a la kazo di la vera denti, dentroti, intence specale fabrikita por tala transmiso.

Kompreneble, multa transmisi povas aceptar embrago e mal-embrago : rimen-transmiso « embragas », kande on igas la rimeno pasar de libera pulio sur fixa pulio sam-axa e sam-periferia. Ingrano-transmiso « embragas », kande on pulsas movebla dentroto tale ke ol ingranas kun altra. Existas mult altra modi di embrago e malembrago (ex. per fricion-kono, per fricion-diski, en l’automobili). Sed l’ideo embragar esas tute nedependanta de la formo o speco di transmiso ; ol implikas nur, ke du organi o peci di mashino, reciproke libera, divenas solidara segun volo, tale ke l’una movas (pulsas) l’altra. — Kontrale, l’ideo kuplar implikas fixa, konstanta ligo di la du peci, exemple per skrubi, per kelo, per stango artikizita, e c. tale ke li nultempe povas movar nedependante (tam longe kam on ne malmuntas la mashino). Ex. on parolas pri lokomotivi kun 2 o 3 axi kuplita ; e l’organo di la kuplo esas kuplo-stango (F. bielle d’accouplement). L’ideo kuplar esas tre proxima, se ne identa, a l’ideo di F. commander, commande (ex. soupape commandée), nam ica signifikas ke ula peco (aparte : levero, maneto) esas konstante ligita ad altra, tale ke olca sequas necese la movo di olta.

L. C.
Ferlameno, lado, e c.

So Wormser kritikas fer-lameno propozita por F. tôle : il ne povas admisar la sama vorto por lameno di kultelo, di espado (D. Klinge) e por D. Blech. Nam on devus lor uzar lamenigar por mult altra kozi kam D. Blech, F. tôle. Inverse, il trovas nula detrimento en l’uzo di sama vorto por D. Blech, F. tôle, e D. Weissblech, F. fer-blanc. Se on havus vorto X por tôle, on povus tradukar fer-blanc per stanizita X o blanka X. Sed por X la vorto lado semblas nebona, nam ol signifikas nur blanka X en I. S. e ne esas konforma a la du lingui, de qui on (Esperanto) pruntis ol : I. latta, S. lata impozis lato, sed ica vorto esas plu internaciona en la senco di F. latte. On devas do supresar lado : on povas propozar tolo (F. tôle), qua ne esas dusenca (la nuna tolo havas malbona formo, nam ol ne mem similesas F. toile [twal], e devus omnakaze vicesar per telo, pro I.S.L. tela) ; o jestyo (R. jesty), qua povas alegar plu granda nombro de linguani. — Tale la vorto lameno konservus la justa senco, de qua derivas lamenigar, lamenigilo, lamenigeyo, e c.[1]

  1. En la vortolibro Ido-D, on trovas : lamenigilo Walzwerk ; no : lamenigilo Walzenstrasse, e lamenigeyo Walzwerk (lamenigar walzen).