Page:Progreso - 3a yaro.pdf/185

155

LINGUALA QUESTIONI

bone en la selekto di la propozita teknikal vorti (videz pagino…) ; 2^e me trovis kelka (quankam tre malmulta) kazi, ube ol ne esis sequata ed ube on sendube ne trovis la max bona formi. Me rimarkas de l’ komenco, ke ta regulo, quale ti pri malfacila soni o pri konstanta formo od altra, esas subordinita a ta pri la maxima facileso.

La deriv­dire­ciono dependas de la speco di la vorto, quan on selektas quale origino di la derivo. Tale la sequanta (horizontala) seryi esas omna justa logike :

1. klara	2. klareso	3. klarigar	4. klarijar.
2. klaro	3. klarizar	1. klaroza	4. klarozijar.
3. klarar	1. klarita	2. klariteso	4. klaritijar.
4. klarar	1. klarinta	2. klarinteso	3. klarigar.

(La vorti kun la sama cifri signifikas la samo en ta seryi).

Nulu dubos, ke l’unesma seryo nun adoptita esas la max bona e la max naturala. (Rimarkez ke ol esas anke la max mallonga !)

1. En ta kazo quale en mult altri, la naturaleso di la deriv­dire­ciono esas facile konstatebla per l’inter­nacione adoptita direciono :

D.	klar,	Klarheit,	erklären,	klar werden.
	hell,	Helligkeit,	erhellen,	hell werden.
E.	clear,	clearness,	to clear	to become clear.
F.	clair,	clarté,	éclaircir,	s’éclaircir.
I.	chiaro,	chiarezza,	chiarire,	schiarirsi.
S.	claro,	claridad,	clarificar,	clarear.
R.	yasnüi,	yasnost,	proyasnity,	proyasnitsa.

2. En altra kazi la deriv­dire­ciono esas preske inter­naciona, adminime en la vorti di la sama radiko :

diferar, difero, diferanta esas la seryo di E.F.I.S., dum ke D. formacas la seryo : verschieden, Verschie­denheit, verschieden sein, qua korespondus a : difera, difereso, diferesar. Omnu konsentos, ke l’adoptita seryo esas plu naturala pro sa plua inter­na­cio­neso.

3. La deriv­dire­ciono povas mem esar tute ne inter­naciona e tamen tre naturala : sancionar, sanciono esas tre bona e naturala, pro ke ta seryo livras la max inter­naciona e konseque max facila formi, quankam sanciono, sancionizar esus la direciono plu inter­naciona :

D.	Sanktion, sank­tion­nieren.
F.	sanction, sanctionner.
I.	sanzione, sanzionnare.
S.	sanción, sancionar.

4. Ultre la naturaleso di la rezultanta formi, anke la logikaleso povas « justifikar » deriv­dire­ciono mem tute ne inter­naciona : expertizar, expertizo, exper­ti­zisto.