Page:Progreso - 3a yaro.pdf/186

156

PROGRESO

Derivo de experto : D. Experte, E. expert, F. expert, esus tute neposibla per nia afixi ; sed en tala kazi me dubas, kad la rezultanta vorti ne esas tro nenaturala e kad du radiki ne esus preferinda : experta, experto, ed expertizar, expertizo.

Memorez ke en multa kazi, specale en la nomizo di fakisti, on adoptis ja du radiki : filologo, filologio ; filozofo, filozofio, anke demokrata, ‑o, demokratio. Me opinionas, ke on hike iris mem tro fore en la naturaleso, e ke on admisez filozofisto, filologisto, quale on ja adoptis fizio­lo­gisto, bota­ni­kisto e mult altri. Nam nun existas stranja neanalogesi. Rimarkez ex. :

demo­krata, ‑o — demo­kratio, du radiki !
aristokrato, ‑o, ‑aro, ‑eso, ‑ismo, un radiko ! [1]

5. En kelka kazi on ne povas konstatar qua esas l’original vortospeco en la natural lingui, pro ke li formacas la derivuri nemediate. Ex. qua esas justa : segar, segilo, o sego, segagar ?

D.	Säge, sägen,	I.	sega, segare.
E.	saw, to saw,	S.	sierra, serrar.
F.	scie, scier,	R.	pila, pility.

En tala kazi on devos decidar segun analogesi, sonoreso, mallongeso, e c. Tale l’adoptita segar, segilo semblas preferinda a sego kun la malbela segagar.

Nun esez permisata a me montrar kelka kazi, en qui ta regulo pri deriv­dire­ciono semblas a me esar violacita.

hardar venas de D.E. ; or en ta du lingui on havas la seryi D. hart, härten ; E. hard, to harden, do Ido harda, hardigar. (Me sentas hardar sempre quale Espe­ran­tismo.) (1^a kazo).

La du seryi cizelar, cizelilo e limar, limilo semblas a me ne tre bone selektita, quankam li apartenas a la 5^a kazo, ed on do ne esas forcata vicigar li per cizelo, cizelagar e limo, limagar. Sed ta formi esus analoga a ta di la cetera simpla utensili : martelo, martelagar ; cizo, cizagar, e c. Ultre on evitus la malbela formo cizelilo. Cetere on mallongigus la multega kompozaji quale ston-cizelilo, manu­cizelilo e c. poliso­limilo, segilo­limilo e c. Cizelagar e limagar restas tamen sat mallonga ed on obtenas tale bona mezvaloro di longeso.

Inklina, inklineso, inklinigar esas tute kontre l’inter­naciona deriv­dire­ciono :

D.	nei­gen, Nei­gung, ge­neigt,
E.	in­cli­ne, in­cli­na­tion, in­cli­ned,
F.	in­cli­ner, in­cli­na­tion, in­cli­né,
I.	in­cli­na­re, in­cli­na­zio­ne, in­cli­na­to,
S.	in­cli­nar, in­cli­na­ción, in­cli­na­do,

1. Pro ke demokratio nule esas grupo de demokrati, sed aristo­krataro esas grupo de aristo­krati. [N. D. L. R.].