gita, til la punto ube vu esperis, t. e. ol ne divenis plu naturala (lektez « plu latina o plu italiana »). Yen la grava, gravega eroro, en qua falas omna partiani di l’absoluta naturaleso : Universalisti, Neutralisti, Novilatinisti ed… altra isti. Omna ta brava personi ignoras, ke la serchado di l’absoluta naturaleso, en irga artifical idiomo, esas vera e propra absurdajo, o simpla kimeratra fantomo.
Se on deziras absoluta naturaleso, t. e. linguo tute, absolute « a posteriori », on neplu bezonas studyar e serchar un sol minuto : ta linguo o, prefere, ta lingui ja existas de longa e longa yarcenti ; oli esas la naturala lingui. On devas nur selektar la max kontentiganta por omni ; sed hike esas la neposiblajo, ed en ta kazo on povus dicar « adyo » ad irga problemo di L. I.
Irga linguo artificala, quankam naturala en sa elementi konstituciva, quankam bela, preciza, logikala, harmonioza, flexebla, reguloza, e c., e c., sempre havas en su ulo stranja o ridinda od antipatioza por ica od ita populo, e vana, tre vana e pueratra esas serchar l’absoluta naturaleso e pretendar, ke ta linguo donez plu multo kam ol povas donar.
Me povus anke pruvar, ke to, quo semblas a ni, Latini, tre naturala, povas semblar nenaturala e mem kontrenatura ad altra populi nelatina.
Exemple, kande ula Germano parolanta italiane dicas : « Io volere dire questo parolo, voler usare questa metoda, » to semblas a lu tam naturala kam dicar : « Io voglio dire questa parola, voglio usare questo metodo ». Kande ula Italiano dicas « cette soir » vice ce soir, « ce méthode, ce période » vice cette méthode, cette période ; kande ula Hispano dicas « questa cucchiaia » vice questo cucchiaio, e c., e c., la parolanto kredas, esas konvinkita parolar max naturale posible, e tamen lu facas grava erori, lu dicas vorti o frazi tute artificala.
Do ? Do nul absoluta valor-mezurilo existas pri la naturaleso aplikenda en la vorti di artifical idiomo. Existas nur valor-mezurilo relativa, segun qua on povas selektar la vorti, qui konsideresas max naturala posible, t. e. prenar tam multa naturaleso kam posibla, quo valoras subordinar olca a la cetera qualesi, ita qualesi qui judikesas max necesa e max importanta : facileso e regulozeso, la duesma dependanta de l’ unesma. Yen la max bona, la max necesa qualesi por ula vera L. I.
Anke la serchado di l’absoluta internacioneso pekas, segun me, kontre la komuna raciono ed, omnakaze, ol kontresas la realeso di la kozi, nam ol esas neposibla, esante subordinata ad ula necesaji o remedyi por prezervar la qualesi max importanta, facileso e regulozeso.
La max esencala kozo do ne esas kad ica od ita vorto havas yuro plu o min legitima — segun internaciona vidpunto — kam altra apartenar a la lingual materyalo, sed kad ica od ita vorto esas adaptebla a la tuta organismo, t. e. konciliebla kun la cetera
