Vortolibro internaciona-rusa da A. Kofman (vid. No 29, p. 320). — Yen rezumo di la diserturo finala, quan So Kofman komplezis facar por ni e nia lektanti.
« Ante cirke 20 yari aparis broshureto di Dro Z. : Manualo di L. I. Esperanto. La max bona traito qua karakterizas la Esperantisti dil original epoko esas lia agnosko, ke Esp. ne esas perfekta, ma kontre emendenda. Ton sempre konfirmis Z. ipsa, esperante ke aparos instituto qua voluntos emendar Esp. Sa deziro ne realijis, ed il ipsa provis emendar sua linguo en 1894. Fiasko. — La difuzeso di Esp. kreskis paralele kun l’augmento di malkontenteso di la adheranti. — Instituto quale la Délégation sempre esis revo di Z. e di l’Esperantisti. Paris en 1900 e la kreo di la Delegitaro. La debati pri elektenda linguo ; Ido esas reformita Esp. Konflikto inter la esperantisti e la Delegitaro.
Ido : emendita alfabeto, supreso di la supersigni, endukto di q, w, x e la motivi. La nuva sufixi al, iz e c., la supreso di la kakofonioza kiu, kiel, tiu chi, char, c. e l’emendo di malfacile pronuncebla kc, sc, ksc, nkt.
La restauro di internaciona radiki, ex. : farin vice farun, kubit vice kubut, teror vice terur (R. terror).
La redukto di Esperantala radiki a la justa senco (akushisto segun Esp. devas signifikar « viro qua esas specalisto en parturar », quale se il ipsa parturus ; altra exempli : elrigardi, elporti, e c.
Racionala dicerno di diferanta idei, qui postulas diversa radiki, ex. kurar e fugar, helpar e sokursar.
Ido ne riprezentas revoluciono. Ca kulpo esas ne mem aplikebla a Esp., nam ante Esp. esis Volapük e c. « La supozo ke naturala evoluco duktus Esp. per gradoza perfektigo a la dezirinda alteso, esas evidenta miskompreno. Importas rememorar, ke « evoluco naturala » ne sempre riprezentas quanto pozitiva, dezirata, utila : ol esas progresiono, qua povas esar acensanta, sed anke decensanta, ed en la lasta kazo ol esas degenero. La gradoza absorbo di virini e di infanti dal fabrikeyi, la kresko di alkoholismo e c. anke esas ya « naturala evoluco ». Atencez la malnuva europala urbi ! Quon vi vidas ? Kolosala etajoza palaci e mizeroza budi, larja asfaltoza placi e kurva stradi, restaji di mezepoko, kande oli klozesis nokte per kateni ; splendide elektrizata centri, e preurbi kun fumanta naftolampi, richa restoreyi ed abomininda « devoreyi » [rusa expreso A. K.]. Co esas naturala evoluco ! Nia lingui kun la supere montrita difekti esas ecelanta exemplo di ta evoluco, qua realijis sen la enmixo di la homo…
« E quamode ta naturala evoluco supresos la signizita literi, la abundo di siflanta soni, la tabelo di 45 partikli, la kontrelogika vortifo ? Til nun la historio docis, ke naturala evoluco produktis kontrala fenomeni : ol ne simpligis, ma komplikis ; ol ne sistemigis, sed genitis Babela turo ed eterne genitas nuva formi, ritenante le malnuva quale trans-vivaji, e pro to la studio di naturala lingui divenis malfacila, e pro to aparis la neceseso kompozar artificala linguo, libera de naturala evoluco, a qua mankas racionala skemo »…
« En la regiono di l’afixi, l’autoro di Ido judikis necesa enduktar kelka nuva elementi, la plumulton di qui la esperantisti ipsa agnoskis utila, adminime teoriale. Tala esas la sufixi al, iz, oz, if, iv, per qui la linguo ricevis plu granda precizeso, richigis sua vortifo e divenis plu interna-
