Revista enciclopedica ibero-americana (Barcelona, 15 junio) kontenas Advoko a la komercisti di la tota mundo (por Ido) komunikita da M. Escuder, de Castellon.
Jornal do Commercio (Juiz de Fora, Brazilo, 9, 10, 12 junio) publikigis tri sucedanta artikli da nekonocata samideano pri la Delegitaro, sa historio e Ido. Tale nia linguo iras cirke la tota mundo e penetras en omna landi, per sua propra forteso, malgre omna kontrala peni.
L’Éclair (5 julio) dicas, en un kolono : « Barnum fondis skolo… il rivelis to quon povas la riklamo ; il malkovris una de la potenci, qui guvernas cadie la mondo : la « bluff ». — Ed en altra kolono, on lektas granda artiklo pri ula konocata Esperantisto, di qua la tota rezono, extreme simpla e modesta, rezumesas tale : « Me inicatis l’automobilismo : ol sucesis ; me inicatis l’aviacado : ol sucesis ; me nun propagas Esperanto, do ol devas sucesar ». L’artiklo komencas per ica lineo : « Montesquieu dicis en 1728 a Leibniz… » Or Leibniz mortis en 1716, e nultempe konocis Montesquieu ! Tala erudita citaji egalvaloras la fantaziala statistiki di l’Esperantisti !
La Suno Hispana (junio 1910) cesis aparar, pos sep yari e 79 numeri. Ol esas do un de la max malyuna esperantista revui ; on fanfaronas konstante pri lia nombro (plu kam 100) ; ma quale do eventas, ke le max importanta malaparas meze amaso de efemera flug-folieti ? Ni ne raportus ica evento, se la jurnalo ne esus inventinta admirinda motivo por explikar sa fino. La simpla spiriti pensos, ke ta malaparo, min kam un yaro pos la « brilanta » kongreso en Barcelona, qua esis « granda suceso » (quale sempre !) segun l’uni, e fiasko segun l’altri, ne pruvas granda prospero di Esperanto en Hispanio. Li tote erorus ! Se La Suno Hispana malaparas, la kauzo esas… ke sa « tasko esas finita » ! Depos la famoza kongreso, tota Hispanio divenis esperantista (mem la rejo, qua respondis kun suverenal e diplomacala politeso, ke il ne havas la tempo lernar Esperanto, esis tamen anuncata quale « Esperantisto » !). Yen originala e humuroza maniero explikar la fakto. Ni devas do expektar, ke balde omna Esperantista revui mortos… pro la sama kauzo, pro ke « lia tasko esas finita ». Naturale, la jurnalo « restas fidela » til la morto ! Fidela a qua ? ne a l’ideo, ma a la « karega maestro » !
Internacia Scienca Revuo (julio) raportas pri la Kongreso di l’internaciona asocii kun la partiala ed unlaterala maniero, qua esas regulo en Esperantuyo. Nomante Prof. Ostwald quale championo di la L.I., on zorge abstenas dicar, ke il deklaris su publike e laute por Ido, ed atestis per personala sperienco la boneso di
