tattao a nangpanagan iti biang da a sirib ken sursuro tapno
inda lapdan ti pannakasursuro dagiti sabsabali?
—Wen, ta dagiti gakgakat nga aggapo iti baba managanda iti saan a pannakapkapnek. . .
—Ket dagiti aggapo sadi ngato managanda iti gakat, insengngat ti maysa:—jaddaydiay man ti Escuela de Artes y Oficios!
—Aginayadkayo, appo,—kinuna ni Sandoval; saannak nga aso-aso dagiti praile; ammuyon dagiti panpanunot ko a nawada, ngem itedtay ken Cesar! ti rebbeng ni Cesar! Ti Escuela de Artes y Oficios, a siak ti kareggetan a mangisakit kenkuana, ket ti pannakaitungpal na innakto kablaawan a kas umuna a bannawag ka dagitoy nainggasatan a purpuro, ti Escuela de Artes y Oficios, kunak, naipakumit ka dagiti praile. . .
—Wenno iti aso ti agbanbantay iti minuyungan, ta iso met laeng,—innayon ni Pekson, a ginupedna manen ti bitla.
—!Ala p—!—kinuna ni Sandoval, a nakapungtot gapo iti pannakaguped ti sao na, ket dina masurutan ti silpo nan;— ingga na ita awan ti maammuan tay a dakes, saan tay a rebbeng a palausan ti kinangisit dagiti pamanpanunutan tayo; saan tay a rebbeng ti agriri nga intay ket agduadua iti kinawaya ken kinaadda ti bukod a panunot ti Turay. . .
Ket kadagiti ingget sayaat a sarsarita, inna indaydayaw ti Turay ken dagiti naimbag a pangpanggep na, iso a saan a naitured a ginuped ni Pekson.
—Ti Turay a kastila,—kinunana iti maysa kadagiti ado a sinasao na,—intedna amin kadakayo, awan inna inparit! Nag-ari sadi Espania ti absolutismo (turay ti maymaysa a tao) ket absolutismo met ti naited kadakayo; dagiti praile pinunnuda ti daga mi kadagiti konkonbento, ket konkonbento da giti adda a napatakder iti maysa nga apagkatlo ti beddeng ti Manila; sadi Espania, adda pagdingpilan, ket ditoy, ti pagdingpilan iso ti maudi a pannusa; romanista kami, ket pinagbalindakay met a romanista, eskolastiko kami idi, ket ti eskolastisimo iso ti agranraniag kadagiti pagad-adalan yo; kamaudianan na, appo, agsangitkami, no agsangitkayo, agrigat ka mi no agrigat kayo; maymaysa ti altar tayo, maymaysa met ti pangukuman tayo, dagiti dusdusa isuda met laeng, ket nalinteg met, ngarod, a itdenmi kadakayo dagiti kalkalintegan ken ragragsak mi.
Ket agsipod ta awan naningsinga kenkuana, rimmayray a rimmayray ti rag-o na, ket idi kuan, nasauna ti kasakbayan ti Pilipinas.
