- 125
—Kas kunak, appo, ti bannawag saan nga adayo; ti Espania inna lukatan ti Daya iti ay-ayaten na a Pilipinas, ket dagiti al-aldaw agbalbaliwda, ket ammok nga ad-ado ti maaramid ngem ti intay ipagpagarop. Dayta Turay a kunayo nga agngata ket awan pakinakem na, naimbag no intay papigsaen, babaen ti intay panagtalek, ipakitatayo a manginanamatay kenkuana; ipalagiptayo, babaen ti panagkukua tayo (no kas ta inna malipatan, iso a diak patien a maaramid), nga adda pammati tayo kadagiti nasayaat a tartarigagay na, ket saan na a rebbeng a sabali ti mangiturong kenkuana no di laeng ti linteg ken ti pagimbagan dagiti amin a iturayan na. Saan, appo,—intuluyna, ket ti timek na adadda a simmayaat, —saan tay a rebbeng nga annuguten iti daytoy a banag, uray ti pannakabalin na kuma laeng a maaramid, a makiuman ka dagiti sabsabali a gimgimong a mayat man wenno sumupiat, ta ti laeng panangipagarop iti kasta, kayatna a sawen a iso, baybay-anna dayta nga aramid; ti panagkukua yo, agpapan ita, nalawag, natakneng, awan kitakit na, awan penpenpenenna; agturungkay kenkuana a dagos; dagiti panpanunot a inkay kenkuana indatag saan da a sabali no di dagiti mabalin unay a maannugot; ti gandat yo iso ti inkay panangpalag-an iti aramid dagiti mangisursuro kadagiti umuna a tawtawen ken mangpalaka iti panagsursuro dagiti ginasgasot nga agadadal a mangpunno kadagiti pagad-adalan, isuda a di maba lin a isuro ti maymaysa a tao. No saan pay a nagbanag ti dawat yo agpapan ita, maigapo ta, kas kapkapnekak, ado da giti naurnong nga ar-aramid; ngem inanamaek a intayto mangabak; iso ti nangayaban kadatayo ni Makaraig, ta inna ipakaammo ti intay panagballigi, ket inton bigat, intayto makita a magunggunaan dagiti gangganetget tayo iti rag-o ken panagyaman ti Hi, ket ammo kadi, appo, no ti Turay innakay ket ikkan iti pakaidayawan yo, kas kaikarianyo iti Espania!
Addada nangngeg a naayat a sipsipat; isuda amin mamatidan iti inda panagballigi, ket ado payen dagiti nangipagarop a maikkanda iti pakaidayawan.
—!Ammuenyo, wen, appo,—kinuna ni Juanito,—a siak ti maysa kadagiti immuna a nangigakat!
Ni saan a manginanama a Pekson saan a nakarag-o.
—!lngga na iti di makita a maidekket dagita kunayo a pakaidaydayawan ka dagiti palaypalay tayo!—kinunana:
Ngem naimbag a gasat ni Pelaez, ta awan nakangngeg a tao na, ta linemmes dagiti sipsipat. Idi nagtalnada bassiten, kinuna ni Pekson:
