XXXVI
DANDANAG NI BEN-ZAYB
Apaman a naammuanna ti naaramid idi nangipanda iti silaw ket inna nakita ti di unay nasayaat a panagyan dagiti naklaat a didios, ni Ben-Zayb, a sipupunno iti rurod, ket sipepetpeten iti annamong ti piskal ti imprenta, napan a nagtartaray iti balay na—maysa nga entresticlo a pakikabbalayanna kadagiti sabsabali pay a tattao—a mapan agsurat iti maysa, nga arlikulo nga ingget sayaat, a uray kaano man saan pay a nabasa iti babaen ti langit ti Pilipinas: ti Kapitan Jeneral pumanawto ngata a sililiday no dina umuna a maammuan dagiti panangidaydayaw na, ket toy, ni Ben-Zayb, ta naimbag ti panagpuspuso na, dina mabalin a ipalubos. Binay-anna, ngarod, ti daya ken sala, ket saan a naturog iti daydi a rabii. Naaweng a pannakaisawang ti kigtot, rurod, panamagbalin a ti lubong narsuod ket dagiti bitbituen, dagiti agnanayon a bitbituen, agdidinnungparda! Kalpasan na, maysa a nalimed a pangrugyan, napunno kadagiti paspasagid, sasao a di matultuloy. . . santo maisaruno ti pakasaritaan ti naa ramid ken ti paggibusan na. Pinaaduna dagiti paspasikaw, inibusna dagiti nalanay a sasao a pinangsarita iti pannakapadata ti Kapitan Jeneral ken ti naladaw a pannakabuniag ti nadiusan a muging na iti salsa, indayawna ti daras na a timmakder, a inkabilna ti ulo na iti yan idi dagiti saksaka na ket dagitoy iti yan idi ti ulo na; nagyaman iti Langit, gapo ta sinaluadanna a siaayat dagiti napateg a tultulang, ket ti sinuratan na rimsua a nakatartaraki, ta ti Kapitan Jeneral naiparang a kas maysa nga aglallalaki ket nakangatngato ti inna nakatnagan, kas sinao ni Victor Hugo. Nabayag a nagsursurat, pasaray adda kur-itenna, nayunan ken tarimaanenna tapno, a di ket agkurang iti pudno,—toy iso ti nangruna a talugading na a kas periodista—rumsua amin a nasayaat, naindaklan kadagiti pito a didios, natakrot ket nababa iti daydi saan nga am-ammo a birkog, “iso a nangukom met la iti bagi na, a sikikigtot ken sipepennek iti daydi a kanito iti kinadakkel ti basol na.” Ti panaglemmeng ni Padre Irene iti sirok ti lamisaan inna pinagbalin “a kas pakakitaan iti naikasigod a kinamaingel, a saan a nabalin a pinakapoy ti — 320 —
