Hærramek ja bæsstamek Jesus Kristus ođđa Testament/St. Paulus 1deb girje Korinthialaǯaidi

[ 515 ]

St. Paulus 1 girje Korinthialaǯaidi.

1. Kapital.

Paulus, Ibmel dato mield goččujuvvum Jesus Kristus apostalen, ja vellja Sosthenes,

² Ibmel særvvegoddai, gutte Korinthiast læ, daid Kristus Jesus sist basotuvvumidi, daid goč­čujuvvum basidi, ja buok sigjidi, guđek min hær­ramek Jesus Kristus nama čuorvvomen læk, juokke baikest, sikke sin ja min:

³ arbmo digjidi, ja raffhe Ibmelest min ačest­æmek, ja hærrast Jesusest Kristusest!

⁴ Ibmelam mon alelessi gitam din audast, dam Ibmel armo ditti, mi digjidi læ addujuvvum Kri­stus Jesus sist,

⁵ go di su sist riggasen læppet dakkujuvvum juokke harrai, buok oapo ja buok dieđo harrai;

⁶ nuftgo Kristus duođaštussa nanosmattujuv­vum læ din lut,

⁷ atte dist i vailo mikkege arbmoaddaldaǥaid, vuordededinædek min hærramek Jesus Kristus, almostusa,

⁸ gutte maida din nanostægje læ gidda loap ragjai, atte mainetæmek di læppet min hærramek Jesus Kristus bæive.

⁹ Ibmel oskaldas læ, gæst di goččujuvvum læp­pet su barne Jesus Kristus min hærramek særvvai.

¹⁰ Mutto din ravvim, veljačak! min hærra­mek Jesus Kristus nama boft, atte di buokak oft sane sardnobættet, atte i mikkege [ 516 ]soappamættomvuođaid galga læt din gaskast, mutto atte di galggabættet nanosen oftstattujuvvum læt oft miela, ja oft arvvalusa sist.

¹¹ Dastgo Kloe dalloolbmuin munji dieđe­tuvvum læ din birra, muo veljačidam! atte ridok din gaskast læk.

¹² Dam birra sarnom, atte juokkaš dist cælkka: mon Paulus (mattajægje) læm, daihe: mon Appolos (mattajægje) læm, daihe: mon Kephas (mattajægje) læm, daihe: mon Kristus (mattajægje) læm.

¹³ Lægo Kristus jukkujuvvum? lægo Paulus din audust russinavllijuvvum? daihe læppetgo di gastašuvvum Paulus nabmi?

¹⁴ Ibmelam mon gitam, go im guđege læk gastašam din gaskast æreb Krispus ja Kajus;

¹⁵ amas guttege cælkket, nabmasam mon læm gastašam.

¹⁶ Daddeke Stephanus dalloolbmuid mon maida læm gastašam; æreb dai im dieđe, atte gastašam læm guđege ærra.

¹⁷ Dastgo Kristus i vuolgatam muo gastašæ­men, mutto evangelium sarnedæmen; im vises­vuođa saniguim, amasek Kristus ruosa famok duššen dakkujuvvut.

¹⁸ Dastgo dat ruosa sadne sigjidi galle jallag­vuottan læ, guđek lappujek; mutto migjidi, guđek audogassan dakkujuvvujep, Imel fabmo dat læ.

¹⁹ Dastgo čallujuvvum læ: vises olbmui vises­vuođa mon suppim, ja jiermalaǯai jierme mon duššen daǥam.

²⁰ Gost læ vises olmuš? gost čaloappavaš? [ 517 ]gost dam mailme jurdašægje? igo Ibmel dam mailme visesvuođa jallagvuottan dakkam læk?

²¹ Go mailbme visesvuođas ditti i dovddam Ibmel Ibmel visesvuođa sist, de buorren oini Ibmel dam sarne jallagvuođa čađa sin audogassan dakkat, guđek osskuk;

²² go sikke Judalaǯak mærkaid gaibedek, ja Grækalaǯak visesvuođa dattuk;

²³ mutto dam russinavllijuvvum Kristus mi sarnedæp, gutte Judalaǯaidi værranæbmen læ, ja Grækalaǯaidi jallagvuottan;

²⁴ mutto sigjidi, guđek goččujuvvum læk, sikke Judalaǯaidi ja Grækalaǯaidi, mi sarnedæp Kristus, Ibmel famo ja Ibmel visesvuođa.

²⁵ Dastgo dat jallagvuotta, mi Ibmel lut boatta, vissasabbo læ go suddogasai visesvuotta, ja dat hægjovuotta, mi Ibmelest boatta, gievrabbo go suddogasai gievrvuotta.

²⁶ Dastgo guoratallat, veljačak! din goččom, atte æi ædnag vissak oaǯe mield, æi ædnag famo­laǯak, æi ædnag stuorra hærrak læk goččujuvvum:

²⁷ mutto mi mailme mielast jallan orro, Ibmel valljim læ vises olbmuid hæpašuttet: ja Ibmel valljim læ, mi hægjon orro mailme mielast, hæpa­šuttam ditti mi gievr læ;

²⁸ ja Ibmel valljim læ, mi gælbotæbmen orro mailme mielast, ja mi uccašuvvum læ, ja mi i manenge oro, dam duššen dakkam ditti, mi ma­nenge orro;

²⁹ amas mikkege oǯid su audast riebmat ra­madallat.

[ 518 ]³⁰ Mutto su boft di Kristus Jesus sist læppet, gutte Ibmelest migjidi šaddam læ visesvuottan, ja vanhurskesvuottan, ja bassevuottan, ja lonastussan,

³¹ vai, nuftgo čallujuvvum læ: gutte rama­dalla, son hærrast ramadallus.

2. Kapittal.

¹ Ja mon, veljačidam! go din lusa bottim, de goargadlaš saniguim daihe visesvuođain im boat­tam, Ibmel duođaštusa digjidi sarnedet;

² dastgo im lokkam ječčam maidegen diettet din gaskast, æreb go Jesus Kristus, ja su russi­navllijuvvum.

³ Ja din lut hægjovuođain mon legjim, ja ba­loin ja ædnag doargestemin;

⁴ ja muo sadne ja muo sardne i læm olmuš­laš visesvuođa sarnotadde saniguim, mutto vuoiŋa ja famo duođaštusa sist,

⁵ amas din osskodek olmušlaš visesvuođa ala vuđđuduvvut, mutto Ibmel famo ala.

⁶ Visesvuođa mi galle olles olbmuidi sarne­dæp, baic æp dam mailme visesvuođa, æpge dam mailme oaivvamuǯai visesvuođa, mi dušša­men læ;

⁷ mutto Ibmel visesvuođa mi sarnedæp, dam čieǥos, mi čikkujuvvum læi, ja maid Ibmel auddal asatam læi, mailme algo auddal, min hærvasvuot­tamek varas;

⁸ maid i oftage dam mailme oaivvamuǯain diettam; dastgo jos legje diettam, de æi russi­navllim si læm hærvasvuođa hærra.

[ 519 ]⁹ Mutto mi sarnedæp, mi čallujuvvum læ: maid i mikkege čalmid oaidnam læk, ja i mikkege beljid gullam læk, ja mi i bagjanam læk oftage olbmu vaibmoi, maid Ibmel sin varas rakadam læ, guđek su rakisen adnek.

¹⁰ Mutto migjidi læ Ibmel dam almostattam su vuoiŋas boft; dastgo vuoiŋ læ buokaid sogardæ­gje, vela Ibmel čiegŋalvuođaid.

¹¹ Dastgo gutte olmuš dietta, mi olbmu sist læ, æreb go olbmu vuoiŋ, gutte su sist læ? de ige dieđe oftage, mi Ibmel sist læ, æreb go Ibmel vuoiŋ.

¹² Mutto æp mi vuosstaivalddam læk mailme vuoiŋ, mutto dam vuoiŋ, gutte Ibmel læ, vai dam matašeimek diettet, mi migjidi addujuvvum læ Ibmelest;

¹³ maid mi maida sardnop, æp sanidi, maid olmušlaš visesvuotta oapat, mutto sanidi, maid bassevuoiŋ oapat, vuoiŋalaš oapoid vuoiŋalaš sa­niguim čielgededin.

¹⁴ Mutto lundulaš olmuš i arved Ibmel vuoiŋa sanid; dastgo dak sunji jallagvuottan læk, ige son mate daid arvedet, dastgo vuoiŋalaǯǯat dak dub­mijuvvujek.

¹⁵ Mutto vuoiŋalaš olmuš buokaid dubmijæ­gje læ, mutto ješ son i gæstegen dubmijuvu.

¹⁶ Dastgo gi læ hærra jurddagid diettam, atte son su oapatet mati? mutto mist læ Kristus miella.

3. Kapittal.

¹ Ja, veljačidam! im mon mattam dinguim sardnot, nuftgo vuoiŋalaǯaiguim, mutto nuftgo [ 520 ]oaǯalaǯaiguim, nuftgo smaite manačiguim Kri­stus sist.

² Addim digjidi mielke gaʒʒat, ja im garra borramušaid; dastgo æppet di dalle daid mattam (arvedet), æppetge vela dal;

³ dastgo ain oaǯalaǯak di læppet; go gađaš­vuotta, ja bælkko, ja soappamættomvuotta din ga­skast læ, æppetgo di dalle oaǯalaǯak læk, ja sud­dogasai lakkai ællebættet?

⁴ Dastgo go nubbe cælkka: mon Paulus (mat­tajægje) læm, mutto nubbe: mon Apollos (matta­jægje) læm: alma di dalle oaǯalaǯak læppet?

⁵ Gi læ nabbo dalle Paulus? ja gi Apollos? balvvalægjek, gæi boft di osskolaǯǯan šaddam læp­pet, ja dademield go hærra juokkači addi.

⁶ Mon gilvvim, Apollos laftadi; mutto Ibmel šaddo addi.

⁷ De i gilvvijægje, ige laftadægje læk mik­kege, mutto Ibmel, gutte šaddo adde læ.

⁸ Mutto gilvvijægje ja laftadægje oft læva; mutto kuokkaš balkas oaǯǯo bargos mield.

⁹ Dastgo Ibmel barggoguoimek mi læp; di Ibmel bælddo, Ibmel viesso læppet.

¹⁰ Mon vuođo bigjim, nuftgo vises rakadæ­gje, dam Ibmel armo mield, mi munji læ addu­juvvum, mutto nubbe dam ala bajasdakka; mutto gæčadekkus juokkaš, moft son dam ala bajasdakka.

¹¹ dastgo i oftage mate nubhe vuođo bigjat go dam jo bigjujuvvum, mi læ Jesus Kristus.

¹² Mutto jos guttege dam vuođo ala bajas­rakadæmen læ gollid, silbaid, divras geđgid, [ 521 ]muoraid, suinid, olgaid,

¹³ de juokkaš dakko almostuvvumen læ; dastgo bæivve čielggaset dam čajet; dastgo dola boft dat almostuvvu, ja dolla gæččal, maggar juokke olbmu dakko læ.

¹⁴ Jos guđege olbmu dakko, maid dam ala daǥai, bisso, de balka son oaǯǯo;

¹⁵ Jos guđege olbmu dakko balddujuvvu, de vahag vuollai son šadda; mutto ješ son besstu­juvvu, daddeke nuftgo dola čađa.

¹⁶ Æppetgo dieđe Ibmel tempal di læppet, ja atte Ibmel vuoiŋ sistadek orro?

¹⁷ Jos guttege Ibmel tempal hævat, su Ibmel hævat; dastgo Ibmel tempal basse læ, maid di læppet.

¹⁸ Ellus oftage ješječas bettu; jos guttege ječas vissasen gadda dam mailmest, šaddus son jallan, vai vissasen son šadda;

¹⁹ Dastgo dam mailme visesvuotta jallagvuotta læ Ibmel audast; dastgo čallujuvvum læ: son dat læ, gutte roakkasatta daid vissaid sin gavvelvuo­đaidassasek.

²⁰ Ja fastain: hærra dai vises olbmui jurdda­gid dietta, atte dak duššalaš læk.

²¹ De ellus damditti oftage ramadallu olbmui ditti, dastgo buok din læ;

²² lekkus Paulus, daihe Apollos, daihe Kephas, daihe mailbme, daihe ællem, daihe jabmem, daihe, mi jo læ, daihe, mi boatta; buokrakkan din læ;

²³ mutto di Kristus læppet; mutto Kristus Ibmel læ.

[ 522 ]

4. Kapittal.

¹ Nuft adnus juokke olmuš min Kristus balv­valægjen ja dallodoallen Ibmel čieǥosvuođai bagjel.

² Dallodoalle olbmuin gaibeduvvu, atte oskal­dasen si gavdnujuvvut galggek.

³ Mutto im dast ane loǥo dist daihe guđege olmušlaš laǥast dubmijuvvut; im vela ješječčam duobmemen læk;

⁴ dastgo duokkenam galle im dieđe maidegen; mutto dago boft vanhurskesen dakkujuvvum im læk; mutto hærra dat læ, gutte muo duobmar læ.

⁵ De allet damditti maidegen auddal aige duobme, auddal go hærra boatta; gutte maida čuovgas ouddi bufta, mi sævdnjadassi čikkujuv­vum læ, ja gutte vaimoi arvvalusaid almostægje læ; ja de gudnes juokkaš oaǯǯo Ibmelest.

⁶ Mutto dam, veljačak! mon cælkkam læm muo ječčam ja Apollos harrai, din ditti; vai mod­nust di oappabættet, amadek jiermalabbun di ječai­dædek adnet go dat, mi čallujuvvum læ, amadek guđege olbmu ditti di goarrotallašgoattet nubbe nubbe vuosstai.

⁷ Dastgo gi dunji alebvuođa adda? ja mi læ dust, maid ik oaǯǯom læk? mutto jos dalle oaǯ­ǯom læk, manne ramadallamen læk, dego ik oaǯ­ǯom læk?

⁸ Di læppet jo gallanam, di læppet jo riggom, di læppet jo hærran šaddam alma mintaǥa; ja vare di hærran lifčidek šaddam, vai migis maida din hærravuođa guoimek šaddašeimek.

⁹ Dastgo muo mielast galle orro, atte Ibmel [ 523 ]bigjam læ min apostalid hægjomussan, nuftgo olbmuk, guđek jabmem halddoi addujuvvum læk; dastgo ibmašen mi læp dakkujuvvum mailbmai, sikke engelidi ja olbmuidi.

¹⁰ Jallak mi læp Kristus ditti, mutto di jier­malaǯak læppet Kristus sist; mi hæjosak, mutto di gievrrak; di gudniettujuvvum, mutto mi bagjel­geččujuvvum.

¹¹ Gidda dam boddo ragjai sikke nælgest ja goikost mi orrop, ja alasak læp, ja doarsskaluv­vujep, ja nanna assam baikke mist i læk;

¹² ja vaive čađa mi duogjomen læp min ječai­dæmek gieđaiguim. Bælketuvvum mi buristsiv­nedæp; doarotuvvum gierdavašvuođain mi gillap;

¹³ bilkeduvvum audastrokkusid mi adnep; hilgotussan mi læp šaddam mailbmai, buokai suo­patas gidda dam ragjai.

¹⁴ Dam čalam mon, im din hæpašattam ditti, mutto mon ravvim din nuftgo muo rakis manaidam.

¹⁵ Dastgo jos vela loǥe duhat oapatægjek dist legje Kristus sist, de almaken dist ollo aček æi læk; dastgo mon din sakkanattim Kristus Jesus sist evangelium boft.

¹⁶ De damditti mon ravvim din muo luodai mield vagjolet.

¹⁷ Damditti mon Timotheus din lusa vuolga­tim, gutte muo rakis ja oskaldas bardne læ hærra sist, din mieladek vuollai bigjat muo gæinoid Kristus sist, nuftgo mon juokke baikest oapatæ­men læm juokke særvvegodde.

¹⁸ Mutto soabmasak čævllastallašgoattam læk, [ 524 ]dego din lusa im boađaši;

¹⁹ mutto forg mon din lusa boađam, jos hærra datto, ja de dietostet aigom, im dai čævllastalli sanid, mutto sin famo,

²⁰ dastgo Ibmel valddegodde i oro sani sist, mutto famo sist.

²¹ Guabba aiggobættet di? galgamgo din lusa rissin boattet, daihe rakisvuođa ja lađesvuođa vuoiŋain?

5. Kapittal.

¹ Gullujuvvu vela furušæbme din gaskast, ja daggar furušæbme, mi i vela bakkeni gaskast bæ­gotuvu, atte olmuš ačes akka valdda akkanes.

² Ja di čævllastallabættet? ja æppet morrašest læk, atte son, gutte dam daǥo dakkam læ, din særvest šadda erit hilggujuvvut.

³ Dastgo mon, erit orodedin galle rubmašinam, mutto vuoiŋainam lut orodedin, læm jo, dego lut orromen legjim, dubmim su, gutte nuft dakkam læ,

⁴ min hærramek Jesus Kristus nabmi — din ja muo vuoiŋ ofti boađededin hærramek Jesus Kristus famoin —

⁵ satani daggar luoittet oaǯe hævvanæbmai, vai voigŋa šadda besstujuvvut hærra Jesus bæive,

⁶ Din rabmadek galle i læk čabes: æppetgo dieđe ucca suredaigaš obba daige surodæmen læ?

⁷ Eritid ragjat damditti dam boares suredaige, vai ođđa daiggen di šaddabættet, nuftgo di suoro­kættai læppet; dastgo min audast maida njuvvu­juvvum læ min bæssači labbamek, Kristus.

[ 525 ]⁸ Adnop mi damditti basid, æp boares sure­daigin, æpge bahhavuođa ja hilbbadvuođa sure­daigin, mutto butesvuođa ja duotvuođa suoro­kættes laibiguim.

⁹ Čallam læm digjidi girjai, atte i galga mik­kege guoimevuođaid dist læt furušegjiguim,

¹⁰ ja nuft čallim, im dam mailme furušegji harrai, daihe hadnasi, daihe rievvari, daihe æppe­ibmelbalvvalegji birra; dastgo di fertišeidek dalle mailmest eritid vuolgget.

¹¹ Mutto dal digjidi læm čallam, atte i mik­kege guoimevuođaid dist galga læt suin, jos gut­tege, gutte velljan goččujuvvu, furušægje læ, daihe hanes, daihe æppeibmelbalvvalægje, daihe bælkalaš, daihe jukke, daihe rievvar; atte æppet di vela borrat galga daggar olbmuin.

¹² Dastgo boattago dat munji vela sin dubmit, guđek olggobæld læk? æppetgo di sin dubmijæ­gjek læk, guđek siskebæld læk?

¹³ Mutto Ibmel sin duobmar læ, guđek olggo­bæld læk. Javkkadækket dam baha din ječaidædek særvest erit!

6. Kapittal.

¹ Duosstago guttege dist, go ašše sust læ guoimes vuosstai, vahurskesmættom olbmui laǥa ouddi su occat, ja basse olbmui ouddi i?

² Æppetgo dieđe, atte basse oskolaǯak duob­memen læk mailme, ja jos mailbme din boft dub­mijuvvu, læppetgo di dalle dokkimættomak halbeb aššid dubmit?

[ 526 ]³ Æppetgo dieđe, atte engelid mi duobmemen læp? jo be son dalle mailmalaš aššid!

⁴ Go dist dalle aigasaš aššek læk, de di bigja­bættet sin duobmaren, guđek æi manenge lokku­juvvum læk særvvegoddest!

⁵ Dam mon digjidi hæppaden cælkam: igo læk dalle oftage vises olmuš din gaskast, gutte dokiši veljaides gaskavuođaid dubmit?

⁶ Mutto vellja veljas laǥa ouddi occa, ja vela æppeoskolaš olbmui ouddi.

⁷ Alma jo læ boasstovuot dist, go aššek dist læk gaskanædek? manne æppet buorebun ane værrevuođaid gillat? manne æppet buorebun ane vahag vuollai šaddat?

⁸ Mutto værrevuođaid ja bættolašvuođaid di dakkabættet vela veljaidassadek!

⁹ Æppetgo deiđe, vanhurskesmættomak Ibmel valddegodde arbbemen æi læk? allet čajadadda! æi vaciš olbmuk, æige æppeibmelbalvvalægjek, æige furušægjek, æige si, guđek oaǯe himo mield ellek, æige luondo vuosstai suddodægjek,

¹⁰ æige suollagak, æige hadnasak, æige juk­kek, æige bælketægjek, æige rievvarak arbbemen læk Ibmel valddegodde.

¹¹ Ja daggaračak legje soabmasak din ga­skast; mutto di bassujuvvum læppet, mutto di bassen læppet dakkujuvvum, mutto di vanhurske­sen læppet dakkujuvvum hærra Jesus nama boft, ja min Ibmelæmek vuoiŋa boft.

¹² Buok galle munji lovalaš læ, mutto buok i læk avkalaš; buok galle munji lovalaš læ, mutto [ 527 ]i mikkege galga isedvuođa muo bagjel adnet.

¹³ Borramušak læk čoavgjai, ja čoavgje bor­ramušaidi, mutto Ibmel duššen dakkamen læ sikke dam ja dom; mutto rumaš i læk furušæbmai, mutto hærrai, ja hærra rubmaši.

¹⁴ Mutto Ibmel sikke hærra bajasčuoǯǯaldatti, ja min bajasčuoǯǯaldattemen læ su famos boft.

¹⁵ Æppetgo dieđe, atte din rubmašak Kristus lattok læk? Galgamgo dalle Kristus lattoid vald­det, ja daid fuorralatton dakkat? gukken dat!

¹⁶ Æppetgo dieđe, gute fuorain ælla, oft rumaš læ suin? dastgo dak guoftas, son cælkka, oft oaǯǯen šaddaba.

¹⁷ Mutto gutte hærrain ælla, oft vuoiŋ læ suin.

¹⁸ Bataraddat furušæmest erit! Buok suddo, maid olmuš dakka, rubmaš olggobæld læ; mutto gutte furušægje læ, suddo dakka su ječas rubmaš vuosstai.

¹⁹ Daihe æppetgo dieđe, atte din rumaš bas­sevuoiŋ tempal læ, gutte sistadek læ, gæn di oaǯ­ǯom læppet Ibmelest, ja atte æppet di ječisedak læk?

²⁰ dastgo divras haddai di osstujuvvum læp­pet; gudniettet damditti Ibmel din rubmašidadek ja vuoiŋaidædek sist, mak Ibmel oamek læk.

7. Kapittal.

¹ Mutto dago harrai, maid di munji čalidek, de buorre dat læ olbmui, go nissoni i guoska;

² mutto furudaǥa ditti, de adnus juokke olmai su ječas akka, ja juokke nisson su ječas boadnja.

[ 528 ]³ Dakkus olmai akkasis gædnegas rakisvuođa; mutto nuft maida akka boadnjasis.

⁴ Akka i ane su ječas rubmaš rađestes, mutto boadnja; mutto nuft maida boadnja i songe ra­đestes ane su ječas rubmaš, mutto akka.

⁵ Allet guabba guimines ællemest erit doala, æreb go dat gugtui mieđatus mield dakkujuvvu oanekas boddi, addam ditti ječaidædek borakæt­taivutti ja rokkusi; ja de fastain ovtast ællet, amas satan din gæččalet din himoidædek ditti.

⁶ Mutto dam mon cælkam nuftgo arvvalusa, im nuftgo goččom sane.

⁷ Dastgo datušim buok olbmuid, nuftgo ješ læm; mutto juokkačest su ječas arbmoaddaldak læ Ibmelest addujuvvum, nubbe olbmust nuft, nubbe olmust naft.

⁸ Mutto naittalkættaidi ja læskaidi mon cælkam, atte sigjidi buorre læ, jos naittalkættai dillest si orruk, nuftgo mon maida læm.

⁹ Mutto jos si æi mate ječaidæsek doallat, de naittalekkusek, dastgo buoreb læ naittalet go buollet.

¹⁰ Mutto naittalam olbmuid goččo, im mon, mutto hærra, atte akka boadnjas lut i galga erit vuolgget —

¹¹ mutto jos ječas erit ærot, de orrus son naittalkættai, daihe soppus son boadnjaines — ja atte boadnja i galga akkastes erit ærranet.

¹² Mutto ærrasidi mon cælkam, hærra i: jos guđege veljast æppeoskolaš akka læ, ja akka su lut orrot aiggo, de ellus son hilggu akkas;

[ 529 ]¹³ ja nisson, gæst æppeoskolaš boadnja læ, ja boadnja su lut orrot aiggo, de ellus son boad­njas lut erit vuolggo;

¹⁴ dastgo æppeoskolaš boadnja basotuvvum læ akkas boft, ja æppeoskolaš akka basotuvvum læ boadnjas boft; dastgo mođđoi din manaidædek butesmættomak legje, mutto si læk galle basse.

¹⁵ Mutto jos æppeoskolaš bælle ærranæmen læ, de æranekkus; i guttege vellja daihe obba gidda læ čadnujuvvum daggar ašše ditti; mutto raffhai læ Ibmel goččom min.

¹⁶ Dastgo maid dieđak don, akka! jos daidak boadnjad mattet bæsstet? daihe maid dieđak don, boadnja! jos daidak akkad mattet bæsstet?

¹⁷ Mutto moft Ibmel læ addam juokkači, moft hærra juokke olbmu goččom læ, nuft son vagjo­lekkus; ja nuft mon buok særvvegoddidi ravvim.

¹⁸ Lægo guttege birračuppujume dillest goč­čujuvvum, de ellus auddalikke bagjeli gessujuvvu; lægo guttege auddalikke dillest goččujuvvum: ellus son birračuppujuvvu.

¹⁹ Birračuoppatussa i mikkege læk, ja aud­dalikke i mikkege; mutto Ibmel bakkomid doallat.

²⁰ Orrus juokke olmuš dam dille sist, man sist son goččujuvvum læ.

²¹ Legjikgo oabmebalvvalægje, go gočču­juvvujik, de ellus dat du morraštekku; mutto jos dust bæssam lakkai læ, de ane dam buorebun.

²² Dastgo dat balvvalægje, gutte hærrast goč­čujuvvum læ, son hærra besstujuvvum olmuš læ, ja gutte jo besstujuvvum læi, go goččujuvui, son [ 530 ]Kristus balvvalægje læ.

²³ Divras haddai di læppet osstujuvvum; al­let bija ječaidædek gidda dillai suddogasai gieđa vuollai.

²⁴ Dam dille sist, veljačak! man sist juokke olmuš goččujuvvum læ, dam sist orrus son Ib­mel lut.

²⁵ Mutto nieidai harrai, de hærra i læk munji maidegen goččom; mutto muo arvvalussam mon cælkam, nuftgo son, gæsa Ibmel armogasvuođastes addam læ oskaldas læt.

²⁶ Mon gaddam nabbo dalle, dat buorre læ dam dalaš aige hæđe ditti, atte buorre læ olbmui nuft læt.

²⁷ Lækgo akkai čadnujuvvum, de ale bivde čovddujuvvut; lækgo akkast erit čovddujuvvum, de ale bivde aldsid akka.

²⁸ Mutto jos vela naittalak, de ik suddo daǥa; ja jos nieid naittal, de i suddo daǥa; mutto dag­garaǯain hæđalašvuođak læk oaǯest. Mon din sæs­stet aigom.

²⁹ Mutto dam mon cælkam, veljačak! aigge dastmaŋŋel garǯǯomen læ, atte sikke si, gæin ak­kak læk, nuftgo si læk, gæin æi læk;

³⁰ ja si, guđek čierromen læk, nuftgo si guđek æi čiero; ja guđek ilost læk, nuftgo si, guđek ilost æi læk; ja guđek osstek, nuftgo si, guđek æi ane;

³¹ ja guđek dam mailme adnek, nuftgo si, guđek dam æi navdaš; dastgo dam mailme habme nokkamen læ.

³² Mutto mon aigom, atte morraštaǥa di [ 531 ]oaǯǯobættet ællet. Naittalkættai morraš adna hærra guvllui, moft hærrai dokkit;

³³ mutto gutte naittalam læ, morraš adna mailme guvllui, moft akkasis dokkit.

³⁴ Ærotus læ akka ja nieid gaskast. Naittal­kættai morraš adna hærra guvllui, vai basse son matta læt sikke rubmašestes ja vuoiŋastes; mutto naittalam olmuš morraš adna mailme guvllui, moft boadnjasis dokkit.

³⁵ Mutto dam mon din ječaidædek avkken cælkam; im giela din ala bigjam ditti, mutto gud­nalaš ællem, ja nokkamættom bisovašvuođa varas hærra sist.

³⁶ Mutto jos guttege heivvimættosen lokka nieiddasis, jos naittalam aǥe bagjel jo læ, ja nuft færtte læt, dakkus, maid datto, suddo son i daǥa; naittalekkusek daggar olbmuk.

³⁷ Mutto gutte nanoset arvvalam læ vaimost­es, gutte nagikættai læ, mutto gæst fabmo læ ječas dato mield dakkat, ja vaimostes nuft arvva­lam læ nieidas doallat, burist son dakka.

³⁸ Nuft missa, atte sikke son, gutte nieidas bigja, burist dakka; ja gutte i bija, buorebut dakka.

³⁹ Akka čadnujuvvum læ laǥast, nuft gukka go boadnja ælla; mutto jos boadnja sust jabmam læ, de oaǯǯo son naittalet, gæin datto; mutto hærra sist dat dakkujuvvut galgga.

⁴⁰ Mutto oasalabbo son læ, jos dillestes son orro, muo arvvalusa mield; mutto gaddam, atte Ibmel vuoiŋ maida mustgis læ.

[ 532 ]

8. Kapittal.

¹ Mutto æppeibmeloaffer harrai, — dastgo dietto galle mist læ buokain; dietto goarrosmatta, mutto rakisvuotta bajasrakad;

² mutto jos guttege olmuš ječas dietten lokka, i son vela goassegen læk maidegen diettam, nuftgo olmuš diettet galgga;

³ mutto jos guttege olmš Ibmel rakisen adna, son dovddujuvvum læ sust: —

⁴ æppeibmeloaffer borram harrai, de mi diet­tep, atte æppeibmel i læk mikkege mailmest, ja atte i læk ærra Ibmel go oft.

⁵ Dastgo josjoge gusto dak læk, guđek ibme­len goččujuvvujek almest daihe ædnamest, — go ædnag ibmelak, ja ædnag hærrak læk, —

⁶ de almaken mist aive oft Ibmel læ, ačče, gæst buok boattam læ, ja su sist mi læp; ja oft hærra, Jesus Kristus, gæn boft buok læ, ja mi læp su boft.

⁷ Mutto dat dietto buokain i læk; mutto soab­masak ain aldsesek oamedovdo dakkek æppeibmel ditti ja borramen si læk daid borramušaid æppe­ibmeloafferen, ja sin oamedovddo, mi rašše læ, duolvaduvvu.

⁸ Mutto borramuš i daǥa min dokkalaǯǯan Ibmel audast; dastgo æp mi buorebun šadda, jos mi borrap, æpge nævrebun, jos æp bora.

⁹ Mutto varotækket ječaidædek, amas dat din lovalašvuotta boattet daid hæjoidi jorralæbmen.

¹⁰ Dastgo jos guttege oaidna du, gæn duok­ken dietto læ, æppeibmel viesost bævdest [ 533 ]čokkamen, igo dalle su oamedovddo, mi æppedægje læ, viggatuvvu æppeibmeloafferid borrat?

¹¹ ja rašeb vellja, gæn ditti Kristus jami, lappujubmai šadda dam du dieđo boft.

¹² Mutto go di nuft suddo dakkabættet vel­jaidædek vuosstai, ja vahagattebættet sin rašeb oamedovdo, de di suddo dakkabættet Kristus vuosstai.

¹³ De damditti, jos borramušak muo velljam værranattek, de im aǥalaǯǯat biergo borrat aigo, amam velljam værranattet.

9. Kapittal.

¹ Imgo apostal læk? imgo ised olmuš læk? imgo hærramek Jesus Kristus oaidnam læk? æp­petgo di muo dakko læk hærra sist?

² Jos ærra olbmuidi apostal im læk, de alma digjidi læm; dastgo di læppet muo apostalamat nanostussa hærra sist.

³ Muo vastadus sigjidi, guđek muo dubmi­jek, dat læ.

⁴ Igo mist loppe læk borrat ja jukkat?

⁵ Igo mist loppe læk oaba akkan ja jottem­guoibmen adnet, nuftgo maida dak ærra apostalak ja hærra veljak, ja Kephas?

⁶ Daihe lægo dat dušše modnust Barnabasin, gæin loppe i læk duojekættai orrot?

⁷ Gi balvvalusa dakka soađest su ječas balka ala? daihe gi vidnegarden gilvva, ja dam šaddost i bora? daihe gi šivetid biebma, ja šiveti mielke i bora?

[ 534 ]⁸ Sarnomgo dam dušše suddogas lakkai? igo lakka maida nuft sarno?

⁹ Dastgo čallujuvvum læ Moses laǥast: ik čadnat galga vuofsad njalme, mi bargga. Lægo dat vuovsak, mai audast Ibmel morraš adna?

¹⁰ Alma son duođai dam min varas cælkka? dastgo min varas čallujuvvum læ, gutte ædnam bargga, doaivoin galgga barggat, ja gutte lagje, lagjit galgga doaivvosis oasalaǯǯan dakkujuvvum ditti.

¹¹ Jos vuoiŋalaš burid mi læp digjidi gilvvam, lægo dalle dat stuorra (balkka,) jos din rubmašlaš burid mi lagjemen læp?

¹² Go dat vuoiggadvuotta ærrasin læ din ba­gjel, igo dalle sagga æmbo mist? mutto dam vuoiggadvuođa æp mi adnam læk, mutto buok mi vuollai mannap gillat, amamek Kristus evangeliumi maidegen hettimvuođaid dakkat.

¹³ Æppetgo dieđe, atte si, guđek Ibmel balv­valusa olbmuk læk, balvvalusastæsek ellek? ja atte si, guđek altar balvvalægjek læk, altar buridi oasalaǯǯan dakkujek.

¹⁴ Nuft læ maida hærra asatam evangelium sarnedegji varas, atte evangeliumest si ællet galggek.

¹⁵ Mutto mon im læk maidegen adnam dast. Im čallam læk digjidi dam, vai munjigis nuft dak­kujuvvut galgga; dastgo jabmet munji buoreb lifči, go guttege dam muo rabmam duššen daǥaši.

¹⁶ Dastgo jos evangelium mon sarnedam, de i dat munji rabmen boađe, dastgo gædnegasvuotta [ 535 ]muo bagjelist orro. Voi munji, jos evangelium im sarned!

¹⁷ Dastgo jos buorre mielast dam daǥam, de balka oaǯom; mutto jos unokas mielast dam da­ǥam, de læ jo dat dallodoallam munji oskalduvvum.

¹⁸ Mi læ dalle muo balkka? atte, go evan­gelium mon sarnedam, de Kristus evangelium mon sarnedam alma balkataǥa, amam dam famo adnet, maid evangelium munji adda.

¹⁹ Dastgo, josjoge ised læm buokai harrai, de almaken buokai balvvalægjen mon læm ječčam dakkam, dade æmbo vuoittam varas,

²⁰ ja Judalaǯaidi mon Judalaǯǯam šaddam læm, Judalaǯaid vuoittam ditti; laǥa vuluǯaidi laǥa vuluǯǯan, laǥa vuluǯaid vuoittam ditti;

²¹ sigjidi, guđek laǥataǥa læk, nuftgo son, gutte maida laǥataǥa oroi, — daddeke laǥa­taǥa Ibmel audast im læk, mutto laǥa vuluš Kristus audast, — sin vuoittam ditti, guđek laǥataǥa læk.

²² Hæjoidi šaddam læm nuftgo hægjo, hæ­joid vuoittam ditti. Buok mon šaddam læk buo­kaidi, vai alma soabmasid mon bæstam.

²³ Mutto dam mon daǥam evangelium gæč­čen, vai dasa oasalaǯǯan mon dakkujuvum.

²⁴ Æppetgo dieđe, guđek viekkambalgga mield vikkek, buokak galle viekkamen læk, mutto aive oft balka oaǯǯo? barggat nuft viekkat, atte balka di oaǯǯobættet.

²⁵ Mutto juokkaš, gutte gilvost læ, buok ærra fidnost ječas erit adna; dok nokkavaš, mutto mi nokkamættom kruono oǯudam ditti.

[ 536 ]²⁶ De damditti mon vieǥam, im sæt dokko slumpe lakkai; mon gilvodam, im su lakkai, gutte aimo časska;

²⁷ mutto rubmašam mon muo vuolebuǯǯan daǥam, ja garra balvvalusa dillest dam anam, amam mon, gutte ærrasidi sarnedam, ješ šaddat hilggujuvvut.

10. Kapittal.

¹ Dastgo, veljačak! im aigo din dieđemætto­sen, atte min vanhemak buokak balva vuold legje, ja si buokak mæra čađa manne,

² ja si buokak gastašuvvujegje Mosesi balva sist ja mæra sist,

³ ja si buokak oft vuoiŋalaš borramušaid borre,

⁴ ja si buokak oft vuoiŋalaš jukkamušaid jukke; dastgo vuoiŋalaš bavtest si jukke, mi sin čuov­vomen læi, mutto bafte læi Kristus;

⁵ mutto ænaš sist Ibmel i dokkitam; dastgo mæccai si goddujuvvujegje.

⁶ Mutto dat migjidi auddamærkkan šaddam læ, amamek bahab guvllui barggat viggat, nuftgo si viggamen legje.

⁷ Alletge mana æppeibmelid balvvalet, nuftgo muttomak sist dakke, nuftgo čallujuvvum læ: olb­muk čokkanegje borrat ja jukkat, ja čuoǯǯelegje dukkuraddat.

⁸ Allopge furuš, nuftgo muttomak sist furu­šegje, ja goddujuvvujegje oft bæive golm goal­mad lokkai duhat.

⁹ Allopge Kristus gæččal, nuftgo maida [ 537 ]muttomak sist su gæččalegje, ja gærbmašin lorbma­šuvvujegje.

¹⁰ Alletge nimmur, nuftgo maida muttomak sist nimmuregje, ja hævatægjest hævatuvvujegje.

¹¹ Mutto buok dat sigjidi auddamærkkan dap&shy:patuvvum læ; mutto min varas dat læ čallujuvvum min cuoigodet, gæi lusa maŋemuš aigek boat­tam læk.

¹² De damditti, gutte čuoǯǯomen ječas lokka, varotekkus son amas jorralet.

¹³ I mikkege gæččalusaid din ala boattam læk, æreb go olmušlaš; mutto Ibmel oskaldas læ, gutte din i luoittet aigo gæččaluvvut apidædek bagjel; mutto sikke gæĉčalusa ja loap son gillam lakkai digjidi dakka.

¹⁴ De damditti, muo æcalaǯaidam! erit bata­raddat æppeibmelbalvvalæmest!

¹⁵ Sarnom digjidi nuftgo jiermalaš olbmuidi; dubmijækket maid cælkam:

¹⁶ Buristsivnadusa gærra, maid mi buristsiv­nedæp, igo dat Kristus varai særvvevuotta læk? laibbe, maid doagjalæp, igo dat Kristus rubmaš særvvevuotta læk?

¹⁷ Dastgo oft laibbe, oft rumaš læp mi æd­nagak; dastgo buokak særvolaǯak mi læp dam oft laibbai.

¹⁸ Gæčadækket Israel oaǯe mield; si, guđek oafferid borramen læk, æigo si altari særvolaǯak læk?

¹⁹ Maid cælkam dalle? atte æppeibmel læ mik­kege? daihe atte æppeibmeloaffer læ mikkege?

[ 538 ]²⁰ Im! mutto atte, maid bakkenak oafferušek, bærgalaǥaidi si oafferušek, ja Ibmeli æi; mutto im aigo din bærgalaǥai særvvai.

²¹ Æppet mate hærra gæra jukkat, ja bær­galaǥa gæra; æppet mate læt særvolaǯak hærra bævddai ja bærgalaǥa bævddai.

²² Daihe aiggopgo mi hærra angervutti bajas­boftet? læpgo mi gievrabbo go son?

²³ Buok galle munji lovalaš læ, mutto i buok avkalaš læk; buok galle munji lovalaš læ, mutto i buok bajasrakad.

²⁴ Ellus oftage su ječas bivddu, mutto juokke olmuš dam, mi guoimes avkke læ.

²⁵ Buok, mi vuvddujuvvu biergo vuovddem­viesoin, dam borrat, ja allet maidegen arvval oamedovdo ditti;

²⁶ dastgo ædnam ja dam dievvasvuotta læ hærra.

²⁷ Ja jos guttege æppeoskalaš olbmuin din bovddemen læ, ja miella doalla vuolgget, de bor­rat buok, mi din ouddi bigjujuvvu, ja allet mai­degen jæra oamedovdo ditti.

²⁸ Mutto jos guttege digjidi cælkka: dat æp­peibmeloaffer læ, de allet bora, su ditti, gutte dieđeti, ja oamedovdo ditti:

²⁹ oamedovdo, mon cælkam, i su ječas, mutto dam nubbe olbmu. Dastgo man ditti dubmijuvvu mi munji lovalaš læ nubbe olbmu oamedovdost?

³⁰ Dastgo jos gittolusain mon navdašam, manne soibmujuvum dalle dast, man audast mon gitam?

[ 539 ]³¹ De damditti, daihe di borrabættet, daihe jukkabættet, daihe maid di dakkabættet, de dakkat buok Ibmeli gudnen.

³² Lækket værranattekættai sikke Judalaǯaidi ja Grækalaǯaidi, ja Ibmel særvvegoddai.

³³ Nuftgo mon maida juokke dafhost barg­gamen læm buokaidi dokkit, go im bivde, mi aldsim, mutto mi ædnagidi avkalaš læ, sin besstu­jume varas.

11. Kapittal.

¹ Čuovvot muo luodaid, nuftgo mongis Kri­stus luodaid čuovom.

² Mutto din ramedam, veljačak! atte di juokke dafhost muo muittebættet, ja asatusaid adnebættet, maid digjidi addam læm.

³ Mutto aigom, atte di diettebættet, Kristus juokke olbma oaivve læ, mutto olmai læ nisson oaivve, mutto Ibmel læ Kristus oaivve.

⁴ Juokke olmai, gutte rokkadalladedin daihe prophetastalladedin adna gapper oaivestes, su je­čas oaive hæpašatta.

⁵ Mutto juokke nisson, gutte gapperættes oaive rokkadalla daihe prophetastalla, su ječas oaive hæpašatta; dastgo dat læ, dego vajolduv­vum læi.

⁶ Dastgo jos nisson ječas i govča, de færtte son maida vuovtaides erit čuopatet; mutto jos nissoni heivvimættom læ bæskeduvvut daihe va­jolduvvut, de gofčus son ječas.

⁷ Dastgo olmai oaives i galga gofčat, go son [ 540 ]Ibmel govva ja gudne læ; mutto nisson læ olbma gudne.

⁸ Dastgo olmai i læk boattam nissonest, mutto nisson olbmast boattam læ.

⁹ Ige læk olmai nisson ditti sivneduvvum, mutto nisson olbma ditti.

¹⁰ De damditti galgga nisson vuollegašvuođa mærka adnet oaivestes engeli ditti.

¹¹ Daddeke i læk olmai hærra sist nissontaǥa, ige nisson olbmataǥa.

¹² Dastgo nuftgo nisson olbmast læ boattam, nuft maida olmai nisson boft; mutto buok Ib­melest.

¹³ Dubmijækket ješ: orrogo dat hæivolaǯǯan, go nisson gapperættes oaive Ibmeli rokkadalla?

¹⁴ Igo luonddo ješ din bagad, atte, jos olmai vuovtaides luoitta gukka šaddat, de dat sunji æppe­gudnen læ?

¹⁵ Mutto jos nisson adda vuovtaides gukka šaddat, de dat sunji gudnen læ; dastgo vuovtak sunji addujuvvum læk gofčasen.

¹⁶ Mutto, jos guttege naggatallašgoattet vig­ga, de dittus son, mist i læk daggar vierro, ige Ibmel særvvegoddin.

¹⁷ Mutto nuft ravvededin, de im mon ramed, atte æppet di buorebussi čoakkai boađe, mutto bahabussi.

¹⁸ Dastgo vuosstaičedin de gulam mon, go čoakkai di boattebættet særvvegoddai, de soap­pamættomvuotta din gaskast læ; ja muttom daf­host galle dam jakam.

[ 541 ]¹⁹ Dastgo fertijek galle maida sierrasærvek læt din særvest, vai dak vuoigadlaǯak din ga­skast almostuvvuši.

²⁰ Go čoakkai di boattebættet muttom baikkai, de i dat læk hærra mallasid borram ditti.

²¹ Dastgo, go di borrabættet, de juokkaš su ječas borramušaid vuost borra, ja nubbe næl­gest orro, ja nubbe jacco.

²² Alma dist viesok læk, mai sist borrat ja jukkat? daihe bagjelgæččabættetgo di Ibmel særv­vegodde, ja hæpašattebættet sin, gæin i læk? maid galgam mon digjidi cælkket? din ramedet? dago im mon ramed din.

²³ Dastgo hærrast mon vuosstaivalddim, nuft­go digjidi addam læm: atte hærra Jesus dam ija, go bettujuvui, de valdi son laibe,

²⁴ giti, ja dam doagjali, ja celki: valddet, borrat: dat muo rumaš læ, mi din audast dogju­juvvu; dam dakkat muo muittem ditti:

²⁵ damaka lakkai maida gæra, maŋŋel go mallasid adnam læi, ja celki: dat gærra dat ođđa testament læ muo varai sist; dam dakkat, nuft davja go dam jukkamen læppet, muo muittem ditti.

²⁶ Dastgo nuft davja go borramen dam laibe, ja dam gæra jukkamen di læppet, de hærra jab­mem di muittalæppet, dassači go boatta.

²⁷ De damditti, gutte dam laibe borra, daihe hærra gæra dokkimættosen jukka, aššalaš læ hærra rubmaši ja varaidi.

²⁸ De guoratallus juokke olmuš ješječas, ja nuft borrus son laibest, ja jukkus son gærast.

[ 542 ]²⁹ Dastgo gutte dokkimættosen borra ja jukka, duomo vuollai ječas borra ja jukka, go ærotusa i daǥa hærra rubmašest.

³⁰ Damditti ædnag rašše ja hæjos olbmuk læk din gaskast, ja ædnagak oađđemen læk.

³¹ Dastgo jos mi ješječaidæmek dubmimek, de æp mi šaddam dubmijuvvut.

³² Mutto go hærrast mi dubmijuvvujep, de rangaštuvvujep, amamek gađotussi dubmijuvvut oftanaǥa mailmin.

³³ De damditti, muo veljačak! go borram­čoakkem di adnebættet, de juoǥadækket guim guimidædekguim.

³⁴ Mutto jos guttege borastuvvamen læ, de borrus son viesostes, amadek duomo čoakkem di šaddat adnet. Mi ain bacca, de mon ravvim, go boađam.

12. Kapittal.

¹ Mutto vuoiŋalaš addaldaǥai dafost, de, veljačidam! im aigo din dieđemættosen.

² De diettebættet, di bakkenak læidek, ja gie­lates æppeibmeli lusa di vulgidek, dademield go di dolvvujuvuidek.

³ De damditti mon din dieđatam, atte i ofta­ge, gutte Ibmel vuoiŋa boft sardno, Jesus garro­dægje læ; ja i oftage mae Jesus hærran goččot, æreb go bassevuoiŋa boft.

⁴ Ærotus læ galle armo addaldaǥain, mutto vuoiŋ læ oft;

⁵ ja ærotus læ balvvalusain, mutto hærra læ oft; [ 543 ]⁶ ja ærotus læ væǥa daǥoin, mutto Ibmel oft læ, gutte buok dakka buokai sist.

⁷ Mutto vuoiŋa almostussa juokkači addujuvvu dasa, mi avkalaš læ.

⁸ Dastgo nubbe olbmui visesvuođa sadne ad­dujuvvu vuoiŋa boft; mutto nubbe olbmui dieđo sadne dam oft vuoiŋa boft;

⁹ mutto nubbe olbmui ossko dam oft vuoiŋa boft; mutto nubbe olbmui arbmoaddaldaǥak buor­redet dam oft vuoiŋa boft;

¹⁰ Mutto nubbe olbmui fabmo oavddodaǥoid dakkat, mutto nubbe olbmui prophetalašvuotta, mutto nubbe olbmui vuoiŋaid arvedet, mutto nubbe olbmui moadde gielak, mutto nubbe olb­mui gielaid čilggit.

¹¹ Muto dam buok oft ja datanaǥa vuoiŋ famolaǯǯat dakka, juokkači juogadedin dademield go aiggo.

¹² Dastgo nuftgo rumaš oft læ, ja ollo lattoid adna, mutto buok lattok dam oft rubmašest, josjoge ædnagak, oft rumaš almaken læk; nuft maida Kristus.

¹³ Dastgo sikke læp mi buokak oft vuoiŋa boft gastašuvvum oft rubmaš orrom ditti, læk­kop mi Judalaǯak, daihe Grækalaǯak, daihe balv­valægjek, daihe isedak; ja gærast mi buokak jukkam læp oft vuoigŋ orrom ditti.

¹⁴ Dastgo maida rumaš i oft latto læk, mutto ædnagak.

¹⁵ Jos juolgge cælkaši: go giet im læk, de im mon rubmaš latto læk, igo damditti rubmaš latto læk?

[ 544 ]¹⁶ Ja jos bællje cælkaši: go čalbme im læk, de rubmaš latto im læk: igo damditti rubmaš latto læk?

¹⁷ Jos obba rumaš læi čalbme, gost dalle gullo? jos obba rumaš gullo læi, gost dalle hafsam?

¹⁸ Mutto dal læ Ibmel lattoid bigjam, ješgu­đeg dain, rubmaši, su datos mield.

¹⁹ Mutto jos buokak oft latto legje, gost dalle rumaš?

²⁰ Mutto dal læk galle ædnag lattok, mutto dušše fal oft rumaš.

²¹ Čalbme i mate gitti cælkket: im darbaš du; daihe fastain oaivve julgidi: im darbaš dodnu.

²² Mutto sagga æmbo, dak rubmaš latok, mak hæjomussan orruk, darbašlaš læk;

²³ ja dak, mak rubmaš habmetemmussan mi­gjidi orruk, daidi addep mi dade æmbo čiŋaid; ja dak, mai ditti mi hæppanæp, dai gudnalaš gofča­mest mi dade stuorrab morraš adnep.

²⁴ Mutto dak, mak migjidi čabbasen orruk, æi dam darbaš. Mutto Ibmel læ nuft rubmaš ofti bigjam, atte daid halbeb lattoidi stuorrab gudne son addi,

²⁵ amas soappamættomvuotta rubmaši šaddat; mutto vai lattok oft morraš adnet galggek nubbe nubbe guoimestes.

²⁶ Ja jos oft latto gifsašuvvu, de buok lattok oftanaǥa givsest læk; daihe, jos oft latto gudnest adnujuvvu, de buok lattok oftanaǥa ilost læk.

²⁷ Mutto di Kristus rumaš ja lattok læppet, ješgutteg sajestes.

[ 545 ]²⁸ Ja Ibmel bigjam læ særvvegoddai vuost muttomid apostalen, nubbadašši prophetaid, goal­madašši oapategjid, ja de muttomid, guđek væǥalaš daǥoid dakkek, de vela muttomid, gæin arbmoad­daldaǥak læk buorredet, vækketet, rađđit, moadde gielaid sardnot.

²⁹ Lækgo buokak apostalak? lækgo buokak prophetak? lækgo buokak oapatægjek? lækgo buokak væǥalaš daǥoid dakkek?

³⁰ Lækgo buokain arbmoaddaldaǥak buorre­det? lækgo buokak giellalaǯak? lækgo buokak čilggijægjek?

³¹ Mutto vainotækket buoremus arbmoaddal­daǥaid! ja ain vela mon čajetam digjidi buoremus gæino.

13. Kapittal.

¹ Jos buok olbmui ja engeli gielaid mon sar­nušim, mutto rakisvuotta muo duokken i læk, de dušše čuogjel væikke, daihe skilladægje biello læm.

² Ja jos prophetalaš addaldak must læk, ja buok čieǥosvuođaid mon dieđam, ja buok dietto must læ, ja jos must buok ossko læ, atte vela varid mon sirdašim, mutto rakisvuotta muo duok­ken i læk, de im manenge læk.

³ Ja jos buok æloidam vaivašidi mon juoǥa­dam, ja jos rubmašam dokko addam balddu­jubmai, mutto rakisvuotta muo duokken i læk, de i mikkege munji avkken boađe.

⁴ Rakisvuotta gierdavaš læ, buorremiellalas læ; rakisvuotta gađašvuođa i ane; rakisvuotta i [ 546 ]ane hoappovuođa, i čævlaistalla;

⁵ i læk sivotæbme, i ječas avke bivddemen læk, i suta, i ane bahha jurddagid:

⁶ i verudaǥast illod, mutto duotvuođast illod;

⁷ dat buok gilla, buok ossko, buok doaivvo, buok gierdda.

⁸ Rakisvuotta i goassegen noǥa; mutto jos prophetalaš addaldaǥak læk, de dak heittujuvvu­jek, daihe gielak, de dak nokkamen læk, daihe dietto, de datai heittujuvvu.

⁹ Dastgo bittai bittai mield mi arvedæp, ja bittai bittai mield prophetastallap.

¹⁰ Mutto go ollesvuotta joavdda, de nokka, mi bittai mield læ.

¹¹ Go manna legjim, de mannan sardnum, mannan jurdašim, mannan dubmijim; mutto go olmajen šaddim, de mannalaš mænoid heittim.

¹² Dastgo dal mi spæjal čađa oaidnep, sevd­njis sane sisa, mutto dalle de čalmest čalbmai mi oaǯǯop oaidnet; dal bittai bittai mield mon dovdam, mutto dalle de mon dovdam nuftgo dovddujuv­vum læm.

¹³ Mutto dal bisso ossko, doaivvo, rakisvuotta, dak golmas; mutto stuorramus dai gaskast læ rakisvuotta.

14. Kapittal.

¹ Vainotækket rakisvuođa; bivddet vuoiŋalaš addaldaǥaid, mutto ænemusat, atte di propheta­stallabættet.

² Dastgo gutte amas gilli sardno, i son [ 547 ]olbmuidi sarno, mutto Ibmeli; dastgo i oftage adde, mutto čieǥosvuođaid son sardno vuoiŋa sist.

³ Mutto gutte prophetastalla, olbmuidi bajas­rakadussan, ja ravvagen, ja jeđđitussan son sardno.

⁴ Gutte amas gilli sardno, ješječas bajasraka­dægje læ; mutto gutte prophetastalla, særvvegodde bajasrakadægje læ.

⁵ Mutto mon datušim, di buokak amas gielaidi sarnušeidek, mutto ain æmbo, atte di propheta­stallašeidek; dastgo, gutte prophetastalla, stuorrab læ go son, gutte amas gielaid sarnedægje læ, jos čielggemen i læk, atte særvvegodde šadda bajas­rakaduvvut.

⁶ Mutto dal, veljačak! jos din lusa bottim, ja amas gielaid sardnogottim, maid avkid dalle dak­kim, jos im sardnom dinguim almostusa čađa, daihe dieđo čađa, daihe prophetastallam čađa, daihe oapo čađa?

⁷ Nuftgo hæggates oamek, mak čuogjamen læk, lekkus njuorgganas daihe harppa, jos dak æi adde moaddelaǥaš jenaid, moft matta dalle olmuš diettet, mi čuogjatuvvum læ njuorganasast, daihe harpast?

⁸ Dastgo jos basunast čielgas jedn i læk, gi dalle matta soattai ječas rakadet?

⁹ Nuftgis maida, jos njuofčaminædek æppet di additægje sarne sarno, moft matta dalle olmuš diettet, mi sardnujuvvu? dego biegaidi di dalle sarnušeidek.

¹⁰ Nuft ædnagslai gielak galle mailmest læk, ja i oftage dain mavsotaǥa læk.

[ 548 ]¹¹ Jos dalle im dieđe, maid giella arvedatta, de læm mon dego amas ædnam olmuš sunji, gutte sardno; ja gutte sardno, son læ munji dego amas ædnam olmuš.

¹² Nuft maida digis, go vuoiŋa addaldaǥaid di vainotæppet, de barggat, atte valljorak dist læ særvvegodde bajasrakadubmai.

¹³ De damditti, gutte amas giela sardno, rok­kadallus son, vai dam čilgiši.

¹⁴ Dastgo jos amas gilli rokkadallam, de muo vuoiŋ galle rokkadalla, mutto muo jierbme bacca šaddotaǥa.

¹⁵ Maid dalle dakkat? vuoiŋain rokkadallat aigom, mutto maida jiermalaǯǯan rokkadallat ai­gom; vuoiŋain lavllot aigom, mutto jiermalaǯǯan lavllot aigom.

¹⁶ Dastgo, jos don dušše vuoiŋast Ibmel gitak, moft matta dat, gutte oappoolmuš i læk, amen cælkket du gittosad? go i dieđe, maid don sarnok.

¹⁷ Dastgo don daidak galle čabbaset Ibmel gittet, mutto nubbe i bajasrakaduvu.

¹⁸ Ibmel mon gitam, go æmbo amas gielaid mon sarnom, go di buokak;

¹⁹ mutto særvvegoddai buorebun anam vit sanid addim lakkai sardnot, vai ærra olbmuid maida oapatam, go loǥe duhat sanid amas gilli.

²⁰ Veljačak! allet mannan šadda jierme harrai; mutto lækket manak bahhavuođa harrai; ja ollasak lækket jierme harrai.

²¹ Čallujuvvum læ lakki: sin boft, gæin ærra [ 549 ]gielak læk, ja ærra njuofčami boft mon sardnot aigom daid olbmuidi, ja æi vela nuft si muo gul­lamen læk, sardno hærra.

²² De damditti amas gielak mærkkan læk, æi oskolaǯaidi, mutto æppeoskolaǯaidi; mutto pro­phetalašvuotta mærkka læ, i æppeoskolaǯaidi, mutto oskolaǯaidi.

²³ Jos nabbo obba særvvegodde čoakkai boađaši oft baikkai, ja buokak amas gielaid sard­nomen legje, mutto oftgærdasaš ja æppeoskolaš albmuk sisabotte, æigo si cælkaši din jallan?

²⁴ Mutto jos buokak prophetastallamen læk, ja muttom æppeoskolaš daihe oftgærdasaš olmuš sisaboatta, de son buokain oapatuvvu, buokain cuiggujuvvu,

²⁵ su vaimo čikkujuvvum jurddaǥak almo­stuvvujek; ja de muođoides ala son ječas luoitta, Ibmel gudnietta, ja cælkka, Ibmel læ duođai sistadek.

²⁶ Maid dalle dakkat, veljačak? go čoakkai di boattebættet, ja juokkačest dist salma læ, daihe oappo, daihe amas giella, daihe almostus, daihe čilgitus: dakkujuvvus buok bajasrakadussan!

²⁷ Jos guttege amas giela sardno, de sard­nujuvvus guoftasist, daihe golmasist ænemusat, ja nubbe nubbe maŋŋel, ja čilggijekkus oft.

²⁸ Mutto jos čilggijægje i læk, de orrus dot javotaǥa særvvegoddest; mutto sardnus son aldsis ja Ibmeli.

²⁹ Mutto prophetain sardnusek guoft, daihe golmas, ja dubmijekkusek ærrasak.

³⁰ Mutto jos nubbe, gutte dast čokka, [ 550 ]almostusa oaǯǯo, de javotaǥa orrus dat vuostemuš.

³¹ Dastgo di buokak oaǯǯobættet prophetastal­lat maŋŋalaǥai, vai buokak oapaši ja bagaduvvuši.

³² Ja prophetai vuoiŋak prophetaidi vuole­buš læk.

³³ Dastgo Ibmel i læk moive Ibmel, mutto rafhe Ibmel. Nuftgo buok basse olbmui særvve­goddi sist,

³⁴ orrusek din nissonak javotaǥa čoakkemi sist; dastgo sigjidi i læk loppe sardnot, mutto vuolebuǯǯan orrot, nuftgo maida lakka cælkka.

³⁵ Mutto jos si oapatuvvut aigguk, de jer­rusek si boadnjainæsek sidastæsek; dastgo nis­sonidi i hæive čoakkemest sardnot.

³⁶ Daihe lægo Ibmel sadne din lut boattam? daihe lægo dat din varas dušše fal boattam?

³⁷ Jos guttege ječas prophettan gadda, daihe vuoiŋalaǯǯan, dovddus son, atte maid mon čalam, dat hærra bakkom læ.

³⁸ Mutto jos guttege dam i dovda, de ellus dovddu!

³⁹ De damditti, veljačak! barggat propheta­stallat, ja allet gielde amas gielaidi sardnedæmest.

⁴⁰ Dakkujuvvus buok bæivolaš ja sivolaš lakkai.

15. Kapittal.

¹ Mutto din jurddagi vuollai, veljačak! mon bijam dam evangelium, maid digjidi sardnom læm, maid di maida vuosstaivalddam, ja man sist di maida orrom læppet,

[ 551 ]² man boft di maida audogassan šaddabættet, jos di dam adnebættet dam digjidi must sarneduv­vum lakkai, jos æppet duššeditti di osskom læk.

³ Dastgo erinoamačet mon digjidi dam addim, maid mon maida vuosstaivalddim: atte Kristus min suddoidæmek ditti jami, čallagi mield;

⁴ ja atte havdaduvui;

⁵ ja atte goalmad bæive son bajasčuoǯǯeli, čallagi mield;

⁶ ja atte Kephasist son oidnujuvui, dastmaŋŋel guoft nubbe lokkaisist.

⁷ Dastmaŋŋel oidnujuvui son oft aige æmbo go vit čuođe veljain, gæin ænaš ain ælla, mutto soabmasak jabmam læk.

⁸ De dasto Jakobusist son oidnujuvui, ja da­sto buok apostalin.

⁹ Mutto maŋemusta buokai maŋŋel, de oidnu­juvui son maida must, mon, gutte dego okke læm, mi auddal aige boattam læ; dastgo ucemuš mon læm apostali særvest, gutte dokkalaš im læk apo­stalen goččujuvvut, go Ibmel særvvegodde vaš­šotim.

¹⁰ Mutto Ibmel armost mon læm, maid mon læm; ja su arbmo muo vuosstai duššas i læk šad­dam, mutto barggam mon læm æmbo, go si buokak; mutto im mon, mutto Ibmel arbmo, mi muin læ.

¹¹ Jos dalle, atte mon de læm, daihe dok, de nuft mi sarnedæp, ja nuft di oskoidek.

¹² Mutto go Kristus sarneduvvu, atte jabmi dillest bajasčuoǯǯelam læ, moft celkkek dalle [ 552 ]muttomak dist, atte jabmi bajasčuoǯǯelæbme i læk?

¹³ Mutto jos jabmi bajasčuoǯǯelæbme i læk, de ige Kristus bajasčuoǯǯelam læk.

¹⁴ Mutto jos Kristus bajasčuoǯǯelam i læk, alma min sardnamek dalle dušševuot læ, de maida din osskodek duššalaš læ.

¹⁵ Mutto mi gavdnujuvvujep dalle Ibmel vær­re duođaštægjen, go Ibmel birra mi duođaštam læp, atte Kristus son bajasčuoǯǯaldattam læ; gæn bajasčuoǯǯaldattam son i læk, jos jabmek æi šadda bajasčuoǯǯaldattujuvut.

¹⁶ Dastgo jos jabmek æi bajasčuoǯǯel, de ige Kristus bajasčuoǯǯelam læk.

¹⁷ Mutto jos Kristus i læk bajasčuoǯǯelam, de din osskodek aive dušševuot læ; de ain sud­doidædek gieđast di læppet;

¹⁸ de maida si lappujuvvum læk, guđek Kri­stus sist jabmam læk.

¹⁹ Jos Kristus dušše fal min doavvomek læ dam ællemest, de varnotemmusak mi læp buok olbmui gaskast.

²⁰ Mutto dal læ Kristus jabmi dillest bajas­čuoǯǯelam, ja šaddam læ jabmi alggošaddo.

²¹ Dastgo dademield go jabmem oft olbmu boft bođi, de læ maida jabmi bajasčuoǯǯelæbme oft olbmu boft boattam.

²² Dastgo nuftgo buokak Adam sist jabmek, de nuft maida ællendakkujuvvujek buokak Kristus sist.

²³ Daddeke ješgutteg vuorrosis: alggo læ Kristus, ja de dak guđek Kristus olbmuk læk, su boađededines.

[ 553 ]²⁴ Dastmaŋŋel boatta loap, go Ibmel ja ačes gitti valddegodde son læ addam; go duššen dakkam son læ buok hærravuođa ja buok valde ja famo.

²⁵ Dastgo sust læ rađđit, dassači go bigjam læ buok vaššalaǯaides julgides vuollai.

²⁶ Maŋemuš vaššalaš, gutte duššen dakku­juvvu, læ jabmem.

²⁷ Dastgo buok son bigjam læ su julgi vuol­lai. Mutto go son cælkka, atte buok su vuollai bigjujuvvum læ, de diettalas læ, atte dat i læk son, gutte buok su vuollai bijai.

²⁸ Mutto go buok su vuollai bigjujuvvum læ, de bardne maida su vuollai ječas bigja, gutte bijai buok su vuollai, vai Ibmel buok šadda buokaidi.

²⁹ Maid dakkek dalle si, guđek jabmi bagjel gastašuvvujek, jos jabmek æi bajasčuoǯǯaldattuju­vu? manne si dalle gastašuvvujek jabmi bagjel?

³⁰ Manne læp mi dalle juokke aige hægga vadost?

³¹ Juokke bæive mon jamam, dam mon duo­đaštam dam rabmamek boft, mi must læ Kristusest Jesusest, min hærramek.

³² Jos, olbmu lakkai sardnom ditti, Ephe­susist mæce spiriguim mon dorrum, mi avkid munji dast, jos jabmek æi bajasčuoǯǯel? de barg­gop mi dalle borrat ja jukkat, dastgo itten mi jabmep.

³³ Allet fillitadda! bahha saǥak buorre david billedægjek læk.

³⁴ Morranækket vuoiggadvutti, ja allet sud­dod! dastgo muttomak æi dieđe maidegen [ 554 ]Ibmelest, dam cælkam digjidi hæppaden.

³⁵ Mutto daidda muttom cælkkegoattet: moft bajasčuoǯǯelek jabmek? maggar rubmašin dalle auddan bottek si?

³⁶ Don jallag! dat, maid don gilvak, i ællen­dakkujuvu, jos i jame.

³⁷ Ja maid don gilvak, de ik don dam rub­maš gilve, mi šadda, mutto dušše gornčalme, lek­kus nisugorne, daihe guđege ærra siebman slagja.

³⁸ Mutto Ibmel rubmaš dasa adda, nuftgo son læ oaidnam, ja juokkeslai gilvvagi su ječas rubmaš.

³⁹ Buok oaǯǯe oftlaǥaš oaǯǯe i læk; mutto nubbe læ olbmui oaǯǯe, nubbe šiveti, nubbe guli, nubbe loddi.

⁴⁰ Ja almalaš rubmašak læk, ja ædnamlaš rubmašak; mutto nubbe læ dai almalaǯai, ja nubbe dai ædnamlaǯai i hærvasvuotta.

⁴¹ Nubbe læ bæive čuovgas, nubbe læ mano čuovgas, ja nubbe nasti čuovgas; dastgo nubbe naste čuovgasvuotta stuorrab læ go nubbe.

⁴² Daggar maida jabmi bajasčuoǯǯelæbme læ: nokkavaš dillest dat gilvvujuvvu, ja nokkamæt­tomvuođa dillai dat bajasčuoǯǯel;

⁴³ hægjovuođa dillest dat gilvvujuvvu, hærv­vasvuođa dillai dat bajasčuoǯǯel; appetesvuođa dil­lest dat gilvvujuvvu, ja famo dillai dat bajasčuoǯǯel.

⁴⁴ Oaǯalaš rumaš gilvvujuvvu, vuoiŋalaš ru­maš ajasčuoǯǯel. Oaǯalaš rumaš læ, ja vuoi­ŋalaš rumaš læ.

⁴⁵ Nuft maida čallujuvvum læ: vuostemuš olmuš, Adam, ælle siellon šaddai, maŋemuš Adam [ 555 ]šaddam læ ællendakke vuoigŋan.

⁴⁶ Mutto vuoiŋalaš audeb i læk, mutto oaǯa­laš; dastmaŋŋel vuoiŋalaš.

⁴⁷ Vuostemuš olmuš ædnamest bođi, æd­namlaš, nubbe olmuš læ hærra almest.

⁴⁸ Maggar ædnamlaš læi, daggarak maida ædnamlaǯak læk; ja maggar almalaš læ, daggarak maida almalaǯak læk.

⁴⁹ Ja nuftgo dam ædnamlaš olbmu gova mi adnam læp, nuft maida adnemen mi læp dam almalaš olbmu gova.

⁵⁰ Mutto dam mon cælkam, veljačak! oaǯǯe ja varak æi mate Ibmel valddegodde arbbit, ige oaǯo jamolašvuotta arbbit jabmemættomvuođa.

⁵¹ Gæč, čieǥosvuođa digjidi cælkam: æp mi galle buokak jabmemen læk, mutto nubbastuvvut mi galggap buokak,

⁵² hoapost, čalme ravkkalamboddost, maŋe­muš basunin; dastgo basun čuogjat galgga, ja jabmek jabmemættosen bajasčuoǯǯelek, ja mi nub­bastuvvujep.

⁵³ Dastgo nokkavašvuotta galgga nokkamæt­tomvuođa garvodet, ja jamolašvuotta galgga jab­memættomvuođa garvodet.

⁵⁴ Mutto go nokkavašvuotta nokkamættom­vuođain šadda garvotuvvut, ja jamolašvuotta jab­memættomvuođain šadda garvotuvvut, de olla­šubmai boatta dat sadne, mi čallujuvvum læ: jabmem njillujuvvum læ vuoitton.

⁵⁵ Jabmem! gost du sæčagas? helvet! gost du vuoitto?

[ 556 ]⁵⁶ Mutto jabmem sæčagas læ suddo; mutto suddo fabmo læ lakka.

⁵⁷ Mutto Ibmeli gittos, gutte vuoito migjidi adda min hærramek Jesus Kristus boft!

⁵⁸ De damditti, muo rakis veljačidam! orrot bisovaǯak, nanosak, alelessi šaddulaǯak hærra dakkoi, dieđededin, atte din barggodek duššalaš i læk hærra sist.

16. Kapittal.

¹ Mutto dam væke dafhost, mi daid basidi čokkujuvvu, de, nuftgo Galatia særvvegoddidi mon ravvijim, nuft dakkat maida digis.

² Vako algo bæive de bigjus ješgutteg dist sieranessi, ja čokkijekkus vuorkællon, dademield go vare son oaǯǯo; amas vække dalle vuost čokkijuvvut galggat, go boađam.

³ Mutto go boađam, de sin mon vuolgatam, gæid di dasa oskaldæppet, girjiguim, din addal­daǥaid Jerusalami buftet.

⁴ Mutto jos darbašuvvu, atte mon maida vuolgam, de oǯǯuk si muo farost vuolgget.

⁵ Mutto din lusa boađam, go Masedonia čađa vagjolam læm; — dastgo Masedonia boft mon manam. —

⁶ Mutto mon daidam muttom gask din lut agjanet, daihe atte obba dalve mietta mon or­romen læm, vai maŧkkeguoibmen mon oaǯom din, guđe guvllui mon vulgičam.

⁷ Dastgo im din oaidnet aigo dal, din baike boft dušše manadedin, muttom doaivom muttom [ 557 ]gask din lut orrot, jos hærra nuft aiggo.

⁸ Mutto Ephesusist mon orom helludaǥai bæive ragjai.

⁹ Dastgo vides ja stuores gæidno munji rap­pasam læ, ja vuosstaičuoǯǯok ollo læk.

¹⁰ Mutto jos Timotheus boatta, de barggat, vai din lut son balotaǥa oaǯǯo orrot, dastgo hærra daǥo son dakka, nuftgo mongis.

¹¹ De damditti i oftage su bagjelgæččat galga; mutto rafhest oapestækket su, vai muo lusa son boatta; dastgo vuordam su veljaiguim.

¹² Mutto Apollos, velja, dafhost, de sagga su ravvijim din lusa vuolgget veljaiguim, ja i obbage dal miella sust læm din lusa vuolgget; mutto boatta galle, go vuoǥas dille son oaǯǯo.

¹³ Goccat, bissot nanosak oskost, lækket olb­mak, lækket gievrrak!

¹⁴ Dakkujuvvusek buok daǥoidædek rakis­vuođa sist.

¹⁵ Mutto ravvim din, veljačak! — Di diette­bættet Stephana dalo, atte Akaja osko alggošaddo dat læ, ja atte si læk bigjam ječaidæsek daid basid balvvalet: —

¹⁶ din ravvim daggaraǯaidi gudne dakkat, ja juokkači, gutte guoibmen manna vækketet ja barggat.

¹⁷ Mutto ilost læm Stephana ja Fortunatus ja Akaius muo lut orrom ditti; dastgo goggo din læm occalam, si læk munji vækken boattam;

¹⁸ dastgo muo ja din vuoiŋ si læk ervosmat­tam; dovddat daggar olbmuid.

[ 558 ]¹⁹ Asia særvvegoddek digjidi diervuođaid celkkek. Akvilas ja Prisilla digjidi ollo diervuođaid celkkek hærra sist, ja sodnu dalosga særvvegodde.

²⁰ Buok veljak digjidi diervuođaid celkkek. Diervuođaid dakkat gutteg guimidassadek basse cumain.

²¹ Diervuođak muo, nabmalassi Paulus, gieđain.

²² Jos guttege i ane hærra Jesus Kristus ra­kisen, su bagjeli garrotussa! hærra boatta.

²³ Hærra Jesus Kristus arbmo digjidi!

²⁴ Muo rakisvuotta din buokaiguim Kristus Jesus sist.

[Dat audeb girje Korinthialaǯaidi Philippist čallujuvui Stephanain ja Fortunatusin ja Akai­kusin ja Timotheusin.]