Mały/Część druga/I

<<< Dane tekstu >>>
Autor	Alphonse Daudet
Tytuł	Mały
Wydawca	Wydawnictwo „Bibljoteki Groszowej”
Data wydania	1926
Druk	Polska Drukarnia w Białymstoku
Miejsce wyd.	Warszawa
Tłumacz	Maria Górska
Tytuł oryginalny	Le Petit Chose
Źródło	Skany na Wikisource
Inne	Cała powieść Download as:
Indeks stron

[ 144 ]

I.

Kalosze

 Choćbym miał żyć tak długo, jak wuj Babtysta, który w tych czasach musi już być równie wiekowy, jak stary baobab amerykański, nie zapomnę, nigdy pierwszej mojej podróży do Paryża w wagonie trzeciej klasy.
 Działo się to pod koniec lutego, było jeszcze bardzo zimno. Za oknem szare niebo, wicher, szron, łyse pagórki, zatopione pastwiska, długie szeregi martwych winnic; w wagonie — pijani majtkowie śpiewają, barczyści chłopi chrapią, otworzywszy usta, na podobieństwo pośnietych ryb; jakieś staruszki z koszami, dzieci, mamki, pchły, — cały inwentarz wehikułu nędzarzy z zaduchem fajek, kiełbasy z czosnkiem i zbutwiałej słomy. Zdaje mi się, jakobym tam był jeszcze.
 Usiadłem w jakimś kącie, koło okna, chcąc widzieć choć kawałeczek nieba. Ale o dwie mile od miasta jakiś sanitarjusz wojskowy zajął moje miejsce, pod pozorem, że chce siedzieć naprzeciwko żony, i biedny Mały, nie śmiejąc stawić oporu, skazany został na dwustomilową podróż między obrzydłym grubasem, którego czuć było siemieniem lnianem, [ 145 ]a olbrzymim doboszem z Champenoise, który chrapał mu przez całą drogę na ramieniu.
 Podróż trwała dwa dni. Spędziłem je, siedząc wciąż na tem samem miejscu nieruchomo, między dwoma moimi dręczycielami, z wyprostowaną głową i zaciśniętemi zębami. Ponieważ nie miałem ani pieniędzy, ani żadnych zapasów, więc nic nie jadłem przez owe dwie doby. Dwa dni o głodzie — to długo! Miałem wprawdzie jeszcze jedną dwufrankową monetę, ale chowałem ją skrzętnie na wypadek, gdybym, po przybyciu do Paryża, nie znalazł Kubusia na stacji; pomimo głodu wytrzymałem i nie zmieniłem jej. Jak na złość wszyscy wokoło mnie pożywiali się obficie. Pod mojemi nogami stał olbrzymi ciężki kosz, kusiciel, z którego mój sąsiad sanitarjusz wydostawał co chwila przeróżne wędliny, dzieląc się niemi ze swoją damą. Sąsiedztwo tego kosza dokuczało mi bardzo, szczególniej w drugim dniu podróży. A jednak nie głód dał mi się najbardziej we znaki. Wyjechałem z Sarlande bez butów, tylko w cieniutkich kaloszach, których używałem w nocy, w sypialni. Bardzo piękne kalosze, ale w zimie — w trzeciej klasie... Boże, ile ja się namarzłem! W nocy, gdy wszyscy spali, tuliłem pokryjomu całemi godzinami nogi w rękach, aby choć trochę odtajały. Gdyby pani Eyssette mogła to widzieć!
 A jednak Mały czuł się szczęśliwy; mimo głodu, który mu kiszki skręcał, i chłodu, który mu łzy z oczu wyciskał, za nic w świecie nie byłby odstąpił tego miejsca, a właściwie — pół miejsca, które zajmował [ 146 ]między doboszem a sanitarjuszem. Bo tam, u końca mąk, czekał go Kubuś i... Paryż!
 Drugiego dnia w nocy zostałem nagle zbudzony ze snu. Pociąg stanął, w całym wagonie wszczął się ruch.
 Usłyszałem jak sanitarjusz odezwał się do żony:
 — Jesteśmy na miejscu.
 — Gdzie? — spytałem, przecierając oczy.
 — W Paryżu, ma się wiedzieć.
 Rzuciłem się do drzwiczek. Ani jednego budynku! — nic, tylko naga równina, kilka latarni gazowych i gdzie niegdzie. — hałdy węgla, a za tem, wdali — wielka czerwona światłość i głuchy łoskot, podobny do ryku morza. Jakiś człowiek przebiegał od drzwiczek do drzwiczek, wołając: — „Paryż! Paryż! bilety, proszę“! — Mimowoli z przestrachu cofnąłem głowę.
 Był to Paryż.
 O, ty nienasycone miasto! jak słusznie obawiał się ciebie Mały!
 W pięć minut potem zajechaliśmy na dworzec. Kubuś oczekiwał mnie już od godziny. Dostrzegam go, stoi taki wysoki, trochę przygarbiony i długiemi, jak śmigi, rękami kiwa na mnie z poza barjery. Jednym susem znalazłem się przy nim.
 — Kubusiu! bracie!
 — Drogi mój dzieciaku!
 Kubuś szepcze: — „Chodźmy, po kufer poślę jutro“ — i wziąwszy się pod rękę, lekko, jak lekkiemi były nasze sakiewki, puściliśmy się w drogę do dzielnicy łacińskiej.
 Nieraz potem starałem się przypomnieć sobie [ 147 ]wrażenie, jakie owej nocy zrobił na mnie Paryż, ale rzeczy, tak, jak i ludzie, przybierają na pierwszy rzut oka zupełnie odrębny wygląd, którego później nie możemy się w nich już doszukać. Nigdy nie udało mi się odtworzyć w wyobraźni Paryża takiego, jakim go ujrzałem po raz pierwszy. Było to coś jakby mglista wizja miasta, po którem chodziłem niegdyś w dzieciństwie, i w którem nie byłem już nigdy potem.
 Przypominam sobie jakiś drewniany most na czarnej rzece, potem, wielki pusty bulwar, a na końcu tego bulwaru — wielki park. Zatrzymaliśmy się przy nim na chwilę. Przez okratowanie widać było niewyraźnie szałasy, kwietniki, stawy, drzewa, srebrzyste od szronu.
 — To ogród botaniczny — objaśnił Kubuś.
 — Mnóstwo tam białych niedźwiedzi, lwów, wężów boa hipopotamów...
 Rzeczywiście swąd zwierza aż do nas dochodził, a chwilami rozlegało się w ciemnościach to przenikliwe, to ponure wycie.
 Tuląc się do brata, wpatrywałem się obu oczami w ogród Paryż, do którego przybywałem nocą, zlewał mi się z tym parkiem w jedno poczucie grozy. Zdawało mi się, że wstąpiłem do wielkiej, czarnej jaskini, pełnej dzikich zwierząt, które rzucą się natychmiast na mnie. Na szczęście nie byłem sam: miałem Kubusia na obronę... O Kubusiu, Kubusiu, czemuż niezawsze miałem cię przy sobie!
 Szliśmy jeszcze długo, długo, czarnemi ulicami, ciągnącemi się w nieskończoność; wreszcie Kubuś zatrzymał się na małym placyku, na którym stał kościół.
[ 148 ] — Jesteśmy na Salnt-Germain-des-Prés — powiedział — nasz pokój jest tam, na górze.
 — Jakto Kubusiu, w dzwonnicy?
 — W samym środku, to bardzo wygodnie, wiadomo zawsze, która godzina.
 Kubuś żartował sobie ze mnie; w rzeczywistości zajmował w kamienicy, tuż przy kościele małą facjatkę na piatem czy też szóstem piętrze, a okno wychodziło na dzwonnicę st. Germain i znajdowało się na wysokości zegara.
 Wchodząc, wydałem okrzyk radości: — „O, co za szczęście“! — i pobiegłem wprost do kominka rozgrzać nogi, nie bacząc, że narażałem w ten sposób na szwank moje piękne kalosze. Wówczas dopiero Kubuś zauważył dziwny strój moich nóg. Rozśmieszyło go to.
 — Mój drogi — powiedział mi — mnóstwo wielkich ludzi przybyło do Paryża w drewnianych trepkach — i chełpią się tem. Ty będziesz mógł powiedzieć, że przybyłeś tu w kaloszach, to znacznie oryginalniej. Tymczasem wdziej te pantofle — i zabierajmy się do pasztetu.
 Mówiąc to, Kubuś przysunął do ognia mały pięknie nakryty stolik, który czekał w kącie.