गॊत्रां आसून तातूंत परत पोटभेद आसता.ते तेंगलई वैष्णवपंथी आसूनूय अय्यनारायक भजतात. साकारपुडो चलयेगेर करतात. माटवात केऴी,नाल्ल,िवड्याची पाना,सुपाऱ्यो,हऴदीकुटां आनी फुलां घालुन एक तबक दवरतात. उपरांत ब्राह्मण-सवायशीण बायल पंचवीस रुपया आनी खण हाडून व्हंकलेची होंट भरता,ीतच्या आंगाक हळद, चंदन लायता. लग्नाीसा व्हंकलेकडले लोक केळी, नाल्ल,खावचीं पानां सुपाऱ्यो आनी पागोटें.(बाशींग)घेवन वाजत-गाजत न्हवऱ्याच्या माथ्यार दूद िशंपडावन ताका न्हाणयतात. घरांत परत येतकच माटवांत दूदखांब पुरतात आनी ताका आंब्याचे ताळे बांदतात. त्या खांब्याचेर एक आडवो खांबो दवरुन ताका एका लुगटांत नाल्ल,सुपारी,हळदीकुटां गुठलावन बांदतात.उपरांत न्हवरो आनी ताचे हेर लोक व्हंकलेगेर वचुन थंय दूदखांब पुरपाचो िवधी करतात आनी घरा येतात.उपरांत म्हालो येवन न्हवऱ्याचे केंस कापता आनी मागीर ब्राह्मण पुरायत ताचें जातकमॅ ,नामकरण,चौल,मूज,सस्कार करता. सांजवेळचो न्हवरो पालखेंत बसून व्हंकलेगेर वता आनी सव्यार वचून बसता. उपरांत व्हंकलेचो भाव व्हंकलेक ताचे हाडून बसयता. व्हंकलेन न्हवऱ्याक पळोवचें न्हय देखून एक भाव तीचेच हात तीच्या दोळ्यांचेर धरता. लग्नाची कुरु म्हणून पुरयत न्हवऱ्याच्या गळ्यांत जानवें घालता. उपरांत न्हवऱ्या व्हंकलेचेर अक्षता उडयतात. व्हंकलेच्या गळ्यांत न्हवरो ताळी बांदता. उपरांत व्हंकलेच्या दोळ्यांवयले हात कुशीन काडटकच दोगांय सव्या भोंवतणीं प दक्षणां काडटात. मागीर दोगाय एके कुडींत रांकेंत मांडून दवरिल्या पन्नास रंगयल्या घटांची पुजा करतात. उपरांत जमिल्ल्या लोकां पाना-सुपारी वांट्टात. तिसऱ्या दिसा पांच घटांची पुजा करतकच व्हंकलेच्या गळ्यांत न्हवरो काळो पोत बादंता. लग्नां चालू आसतना बायलांक लग्नां माटवांत बसपाक बंदी आसता.
-को. वि. स. म
राट : आयदनांची माळ (माती,धातू,प्लास्टीक) बसयल्लें लांकडी
वा लोखणी चक ,मनीस वा जनावराच्या (बैल,रेडे,ऊटं,घोडे) आदारान घुवंडावन बांयतलें उदक उसपुपाचें एक पा चीन साधन.
लोखणी दांताच्या आदारान उण्या श्रमान चाकां घुवंडावप ह्या शास्त्रीय तत्वाचैर आदारीत ह्या साधनाची यंत्रणा निमा ण जाल्ली आसा. व्हिटोवियस ह्या पा चीन गी क अभियंत्यान (इ.स.चें पयलें शतक) नोरिया नांवाचें उसपुपाचें साधन निमाण केल्लें. तें राटाचें, सगळ्यांत आदलें रूप आसा. न्हंयेच्या उदकाच्या प वाहाच्या वेगान तें राट चलचें अशें अपेक्षीत आसलें तरी कांयकडेन त्या वेळारय मनशाच्या आदारान चलोवप जातालें. मनीस वा जनावरांच्या आदारान लोखणी दांतांचे तंत्रविधेवेर आदारीत यंत्रणा सुरू केली (जागच्या जाग्यार घुवंडायली) म्हणकच ही यंत्रणा आयदनाचें चाक हांचे मदीं दांडी आयदनाच्या चाकाक घुंवपाक चालना दिता. चाक घुंवले म्हणकच, चाकार बसयल्लीं आयदनां आपशींच बांयचें उदक भरुन वयर सरतात आनी बांयचे देर पावतकच आपसुकीच थंय आशिल्ल्यान रिती जाल्ली आयदनां परतून एक घेवन वयर सरता आनी टाकयेंत परतून रिती जाता. यंत्रणा चालू आसा म्हणसर ही प किया सतत चालू उरता. आधूनिक कळांत उदक उसपपाचे विजेर चलपी आधुनिक तंत्रांनी युक्त अशे पंप उपलब्ध आशिल्ल्यान अशा पंपाचे आता सर सपणान वापर जाता. तरी जंय वीज पावंक ना अशे सुवातीचेर राटाचो आजय वापर जाल्लो दिश्टी पडटा.
- को.वि.स.म
पूरक नोंदः लाठ
राठोड राजवंशः अस्तंत राजस्थानांत राज्य करपी एक वंश. इ.स.1194 त कनौजाचो राजा जयचंद हाचो अस्त जाले उपरांत मुसलमानी घुरयांक लागून बदार्यूच्या राष्ट्रकूट (राठोड) घराण्यांतले काय लोक पळून वचून राजस्थानांत स्थायीक जाले. तांचेमदल्या शियजी वा शिवाजी दादल्यान मेर आनी मीना आदीवासी जमातींचेर हार घालुन ताच्या पद्रेशाचेर आपली सत्ता स्थापली. शिवाजी हो राठोड वंशाचो मूळ पुरुश आनी स्वतंत्र राज्याचो संस्थापक अशें मानतात. इ.स.1200ते1400 ह्या दोन शेंकड्यांच्या काळांत अश्र्वत्थामा,डूहड, रायपाल, चाडो, थीडो, सिल्को, बीरमदेव आनी चोंडा ह्या राठोड राजांनी ल्हान-व्हड संस्थानिकांक जिखून त्या राज्याचो विस्तार केलो.
चोंडा उपरांत तीचो पूत रणमल्लान मेवाडच्या आदारान मंडोरचें राज्य घेतलें. उपरांत ताचो पूत जोधा हाणें इ.स. 1459 वर्सां. जोधपूर नागराची स्थापना केली. जोधाचो पूत बि.का. हाणें अस्तंतेकडच्या रेंवटांत स्वतंत्र राज्याची स्थापना केली. तेंच सद्याचें बिकानरे. जोधाचो दूसरो पूत सूरजमल आनी ताच्या उपरांत ताचो नातू गंगा आनी गंगाचो नातू रायमल्ल हांणी थंय राज्य केलें.तांचो वंश सोंपले.
