उदकाच्या वेगाचेर नियंत्रण उरता आनी मातयेर ताचो प्रतिकूल परिणाम जायना. हें उदक जमनिच्या सच्छिद्र वाटांवरवीं थंड आनी नितळ झऱ्याच्या आनी व्हाळाच्या रूपान जमनीच्या भायर येता आनी तें खूब काळ तिगून उरता. हाच्या उरफाटें झाडां नाशिल्ल्या वाठारांत पावसाचें उदक व्हांवत वता आसतना वांगडा मातीय उदकावांगडा व्हांवन व्हरता. भारतांत दर वर्सां सुमार 500 कोटी टन माती अशें तरेन व्हांवन वता. ताका लागून जलविधुत् जाता. आनी शिंपणावळ प्रकल्पावरवीं व्हड गुंतवणूक करून तयार केल्ल्या जलाशयांत भरपूर गाळ साचून थंयची उदक सांठोवपाची तांक उणी
सैमनिर्मीत जायत्यो वनस्पती आनी मोनजात हांचें अस्तित्व फक्त रानाचेंरच पातयेवन आसता अशो वनस्पती, सुकर्णी, किडी आनी हांचें आश्रयस्थान म्हणू रानाक म्हत्वाची सुवात आसा. रानांचो विध्वंस जावन तांचें सैमीक निवासस्थान नाजाल्ल्यान जायत्या रानवटी पशुपक्षांच्यो जाची भूंयतळावयल्यान निर्वंश जाल्ल्यो आसता. बरी राखण मेळिल्ल्या रानांत वनस्पत, मोनजात हांकां आलशिरो मेळटाच, तेचवांगडा ह्या वाठारांतल्यो रमणीय सैमीक देखाव, शांतता आनी विसवांचें थळ मेळटा. तशेंच ह्या सैमीक जिवांच्या शास्त्रीय अभ्यासाक आनी संशोधनाक वाव मेळटा. तेखातीरच जायत्या देंशांत निसर्गोधानां, अभयारण्यां, वनोधानां आनी राश्ट्रीय उधानां म्हणून वेंचीक रानां राखून दवरिल्लीं आसात.
रानांचें आनी आदिवासाचें जाल्यार खूब पोरनें नातें आसा. रानांच्या सैमीक पर्यावरणाकडे समरस जाल्लया आदिवासींची एक खास अशी संस्कृती आसता. अर्थीक नदरेन सगळ्यांत म्हत्वाचें रानांचें उत्पन म्हळ्यार लांकूड. रानांत सामकें मोव हलकें लांकूड तशेंच सामकें घट्ट आनी सामकें मोव आनी हलके प्रकारय मेळटात, भारतांतल्या रानांत सागवान, बिबळो, चंदन, धावडो, हेदी, सायल, सांवर, ओक, देवदार, स्प्रुस, हिकार आदी प्रकार चड मेळटात. अशा जायत्या झाडांपासून मेळपी लांकडाक इमारती, जहाजां, रेल्वे वाघीणी, पूल, फर्नीचर, लांकडी पिपां, रेल्वेमार्गाचे तळपाट, बंदरां आनी धक्क्याखातीर वापरपाचे टेकू, अवजारां, लांकडी पेटयो, खेळाचें साहित्य, चित्रचौकटी, पेन्सिली आदी जायत्या सादारण आनी खास उपेगाखातीर एकसारकी मागणी आसता. मूळ लांकडाभायर प्लायवुड, घट्ट फळे ह्या सारके लांकडाचेर प्रक्रिया करुन तयार केल्ले लांकडाचे दुय्यम प्रकारय हालीं व्हड प्रमाणांत वापरांत आसात.काय खाशेल्या जातीच्या लांकडाचो लगदो रॅयॉन आनी कागद हांचे निर्मतीखातीर वापरांत आसा. लांकडाच्या घटकाचो प्लास्टीकच्यो वस्तू तयार करपाखातीर उपेग जाता. विकसनशिल देशांतल्या लांकडाच्या उत्पादनाचो खूब व्हड भाग हो इंधनाखातीर वापरांत आसा. भारतासयत जायत्या देशांत लांकडापासून लोणारी कोळसो तयार करपाचे उधेग व्हड प्रमाणार चलतात. पानांत खावपाचो कात हो पदार्थ खैराच्या लांकडापासून तयार करतात. लांकडापासून हेर खाशेलीं अशीं रसायनां अर्क आनी हेर उधेगीक पदार्थ मेळटात.
रानांतल्यान विशिश्ट पानां, मुळां, फळां ह्या रुपांतूय मनशाक जायत्या खावपा जिनसांची पुरवण जाता. तेंभायर जनावरांची खावड, खावपाचीं आनी हेर तेलां, वासाळ आनी वखदी द्रव्यां, म्होंव, रेशीम, रबर, सुतापसून मेळपी दोरी आनी हेर पदार्थ, रोझिनां, गोम, लाख, विडयो वळपाची पानां, शिंगां आनी टॅनिनां अशा जायत्या प्रकारचीं उत्पादनां कांडूक येतात. रानांत जीं वेगवेगळीं कामां करतात ताका व्हड प्रमाणांत मनीसबळ लागता. तांकांलागून रोजगारी उपलब्ध करून दिवपाचें रान हें एक बरें आनी उत्पादक अशें साधन थारता.
भारतांतल्या वनांचें वट्ट क्षेत्र सुमार 7.5 कोटी हेक्टर म्हळ्यार वट्ट भूंयेभागाच्या सुमार 23 % इतलें आसलें तरी वाक्षाच्छादीत रानभूंयेचे प्रमाण उणें आसा आनी वेगवेगळ्या राज्यांत आनी प्रदेशांत ह्या रानक्षेत्राचें वितरण एकसारक्या स्वरुपाचें ना. वट्ट रानक्षेत्रांचें प्रमाण आनी दर मनशाफाटलें रानक्षेत्र हाची क्रमवारी लायल्यार देशांतल्या पयल्या धा क्रमांकाची राज्यां अशीं आसात : वट्ट वनक्षेत्र : (1) मध्य प्रदेश (2) महाराष्ट्र (3) आंध्र प्रदेश (4) ओरिसा (5) अरुणाचल प्रदेश (6) उत्तर प्रदेश (7) कर्नाटक (8) राजस्थान (9) आसाम (10) बिहार.
भुगोलीक क्षेत्राकडे रानक्षेत्राचें प्रमाण : (1) अंदमान निकोबार (2) मिझोराम (3) मणिपूर (4) अरुणाचल प्रदेश (5) त्रिपुरा (6) मेघालय (7) दाद्रा नगर हवेली (8) आसाम (9) ओरिसा (10) हिमाचल प्रदेश.
दरडोर्इ रानक्षेत्र (1) अरुणाचल प्रदेश (2) अंदमान निकोबार (3) मिझोराम (4) मणिपूर (5) सिक्कीम (6) मेघालय (7) हिमाचल प्रदेश (8) नागालँड (9) जम्मू काशमीर (10) त्रिपुरा.
रानांचेर आदारिल्ले उधेग : पुविल्ल्या काळांत मनशाक सगळ्यो गरजेच्यो वस्तू रानांतल्यान मेळटाल्यो. कारखान्यांखातीर कच्चो माल म्हणू रानउत्पादनाचो आजय व्हड प्रमाणाचेर उपेग जाता.
काश्ठोधोग : राननिर्मीत उधेगीक कच्च्या मालांत लांकडाक आगळेंच म्हत्व आसा. संवसारांतल्या वट्ट लांकूड उत्पादनांत 58.7% लांकूड हें उधेगीक लांकूड म्हूण वापरांत येता. उधेगीक लांकडाचेर पातयेवन आशिल्ल्या उधेगधंधांत लांकडागिरण उधेग हो मूळ उधेग मानतात. भारतांत लांकूड गिरणींतल्यान कापिल्ल्या लांकडाचें उत्पादन सु. 89 लाख घन मी. आशिल्लें. लांकडाचे खाशेले जातीच्या गुणधर्माप्रमाण कापिल्ल्या लांकडाचे इमारत बांदकाम, फर्नीचर, रेल्वे शिळेपाट (स्लीपर), मोटार गाडयांचे सांगाडे, खेळणीं, पेन्सीली आदी प्रकारांचे जायते उधेगीक उपेग करतात.
