आपले राशींत, इश्टाचे राशींत आनी वयले राशींत बरें फळ दितात आनी सकयल राशींत आनी दुस्मान राशींक वायट फळ दितात. पंचांगांत चंद्र आनी सूर्य हांच्यो राशी दिल्ल्यो आसात. पंचांगांतल्या निमाण्या खांब्यांत ज्या राशींचीं नांवां दिल्लीं आसतात तीं चंद्रचें राशीभ्रमण सांगपी आसतात. ह्या खरीज पंचांगांत ‘मेषेडर्क:’, ‘वृषभेडर्क:’ अशें एखाद्रे तिथीच्या कोश्टकाभायर बरयल्ल् आसात. त्यो सौर राशी आसतात. ‘मेषेडर्क:’ म्हळ्यार सूर्यान मेष राशींत प्रवेश केलो असो ताचो अर्थ. एका वर्साक सीर्य बारा राशींतल्यान भोंवडी करता.
भारतीय वेदांगांतलें ज्योतिश 27 नक्षत्रांचेर आदारिल्लें आसा. महाभारतांत लेगीत राशींचो उल्लेख येनासतना नक्षत्रांचोच उल्लेख येता. बौध्द त्रिपिटकांतूय राशींचो उल्लेख नासून नक्षत्रांचोच उल्लेख मेळटा. बौध्दांचे चडशे ग्रंथ बुध्दाच्या निर्वाणाउपरांत (475) आनी अशोकाच्या काळामेरेन तयार जाले. तेन्ना भारतीय ज्योतीशांत राशींचो उल्लेख अशोक उपरांत जालो जांवये. राशींचीं कल्पना भारतीय ज्योतिशांनी ग्रीक ज्योतिशांकडल्यान घेतल्या अशें विद्वानांचें मत आसा. इ. स. प. 6 व्या शेंकड्यांत पर्शियन सम्राट दरायस हाणें पंजाबाचेर घुरी घाली आनी त्या उपरांतच्या काळांत ग्रीक ज्योतीशी आनी भारतीय जोतिशी हांचो शेंकड्यांनी वर्सां सपर्क आयलो. ग्रीकांचें ज्योर्तिगणित राशींचेर आदारील्लें आशिल्ल्यान भारतीय ज्योतिश्यांनी तांची राशीवयल्यान फळादेश सांगपाक सुरवात केली असो समज आसा. इ. स. प. 425 वर्सा हो भारतांतलो राशी प्रचारांत येवपाचो काळ अशें शं. बा. दक्षित मानतात, तर इ.स.प. दोनशें वर्सांच्या सुमाराक राशी प्रचारांत आयल्यो असें श्री. चि. वि. वैद्य मानतात. ह्या काळाउपरांत सरळे ज्योर्तिग्रंथ राशींचेर आदारुन बरयल्ले आसात. राशींचे सायन – निरयण अस आनीक दोन भेद आसात. वयर अश्र्विन्यादी गणनेक धरुन ज्यो राशी दिल्ल्यो आसात त्यो निरयणराशी आसात. निरयण हाचो अर्थ गती नाशिल्लो असो जाता. निरयण पद्दतींत मेष राशीची सुरवात ही क्रांतिवृत्तावयल्या एकाच बिंदू कडल्यान जातां.
वसंतसंपातबिंदू सावन वा स्थूल मानान सांप्रतच्या उत्तर भाद्रपदासवन जें 30 -30 अंशांचें अंतर, ताकाय राशी अशेंच नांव आसा. वसंतसंपातबिंदू ल्हव ल्हव आपलो जागो सोडून दर एका हजार वर्सांनी सुमार 13 अंश अस्तंतेकडे वतात. म्हणून तांकां सायन (गतियुक्त) राशी म्हणटात.
पंचांगांतल्यो सायन राशी दवरी नासताना निरयणच राशी वापरतात. -कों. वि. सं. मं.
राश्ट्र : वंश, समाज, धर्म, संस्कृती, भास, प्रदेश आशा घटक तत्वांचेर आदिरिल्ली एक राजकीय संकल्पना. ‘नेशन’ हो शब्द मूळ नेशिओ (Nation) ह्या शब्दावयल्यान आयला. नेशिओ म्हळ्यार जल्म वा वंश आनी ह्या अर्थाक धरुन जल्माक वा वंशान एक आशिल्लो लोकसमाज अशी राश्ट्रची कल्पना निर्माण जाता. कुटुंब, पंगड वा टोळी, राज्य, राश्ट्र अशो राश्ट्रनिर्मितीच्या क्रमाचो संभव दिसता. राश्ट्र हे संकल्पनेक जल्म वा वंशाचो संदर्भ लावप जाला आसलो तरी राश्ट्रची संकल्पना सांगपाक तो अपुरो पडटा. ताचे जोडयोक भुगोलीक सलगता, धर्मीक एकचार, भास अशा पुरक घटकांची गरज लागता. सगळ्याचे सगळे घटक एकठांय आयल्या उपरांतच राश्ट्र घडटा अशेंय ना. वेगवेगळे धर्म, वेगवेगळे वंश, वेगवेगळ्यो भासो आशिल्लींय राश्ट्रां आसात. इतलेंच न्हय तर भुगोलीक सलगता नासूनय राश्ट्र ही संकल्पना लागू जाल्ल्याच्यो देखी आसात. देखीक इझ्नायल राश्ट्राक भुगोलीक वाठार मेळचे पयलींच ताका राश्ट्र ही संज्ञा प्राप्त जाल्ली. एकावेळावयलें उदेंत पाकिस्तान आनी अस्तंत पाकिस्तान हें इस्लामी धर्माचेर आदारिल्लें एक राश्ट्र आशिल्लें. पूण राजकीय मतभेदाक लागून पाकिस्तान आनी बांगलादेश असीं दोन राश्ट्रां निर्माण जालीं. युरोपाच्या इतिहासांतय एका वेळार एकठांय आशिल्ली राज्यसत्ता आनी धर्मसत्ता धर्म सुदारणेचे चळवळींत वेगळ्यो जाल्यो. एक वंश वा एक रगत हेंय तत्व राश्ट्र निर्मिती आनी राश्ट्र भावनेखातीर पुरें ना. कारण खंयच्याय राश्ट्रांत खंयचोच एक वंश असो मेळना. जी गजाल हेर घटकांची तीच गजाल भाशेंची. दर एका राश्ट्रंत भौभाशीक लोक पंगड रावतात तरी तें राश्ट्र म्हणून उबें आसात. हाचेवयल्यान अशें दिसता की, राश्ट्र ही संकल्पना निर्माण जातली तर समाजांत एक राश्ट्र म्हणून जगपाची आंतरीक ओड आसप आनी हे ओडीखातीर व्हडांतल्या व्हड त्यागाची तयारी दवरप, तशेंच तन मन धनान राश्ट्राचे उबारणेखातीर आपलें योगदान दिवप आनी राश्ट्राकडेन निगडींत अशी एकचाराची श्रध्दा आसप ही भावना सगळ्यांत म्हत्वाची दिसता. अशें जर आसलें तरी राश्ट्र हे संकल्पनेचो प्रत्यक्षांतलो वेव्हार सुरळीत चलपाखातीर भुगोलीक सलगता गरजेची दिसता. तशेंच राश्ट्र ही भावना मनांत प्रभावीपणान रुजपाखातीर आनी राश्ट्राचो अभिमान निर्माण जावपाखातीर वंश, धर्म, संस्कृती, भास हे घटक व्हड योगदान करतात.
जॉन स्ट्युअर्ट मील हाणें आपल्या राजशास्त्राच्या पुस्तकांत (1861) केल्ले व्याख्येप्रमाण – 1) समाजांत एकचाराची भावना, 2) लोकांचें एकामेकांक सहकार्य, 3) एका शासनासकयल रावपाची लोकांची इत्सा 4) लोकशाय पद्दतीची प्रशासन वेवस्था. हे चार घटक म्हत्वाचे मानल्यात. आर्नेस्टा रेन्हो ह्या फ्रेंच विचारवंताच्या मताप्रमाण समान इतिहासीक अणभव आनी वर्तमानकाळांतली आनी भूतकाळांतली समान अणभवाची जाणीव ह्यो भावना राश्ट्र संकल्पनेक
