काळांत जाली. आकाशवाणीवयल्या कार्य्वळींक साहित्यीक स्पर्श जावंचो ह्या हेतान ताणें प्रादेशिक सल्लागार मंडळाची नेमणूक केली. ताच्या साहित्यीक वावराक खऱ्या अर्थान सुरवात जाली ती विलायतेसावन परत येतकच. प्रतिभा ह्या त्या वेळच्या नामनेच्या पंद्रशी नेमाळ्यांत ताणें चिकित्सक एम.ए ह्या टोपणनांवान पुस्तक परिक्षणां करीत साहित्याविशींचे स्फूट लेख बरोवंक सुरवात केली. ताणें बरयल्लो स लेखांचो सेग्रह कृतिका ह्या उजवाडाक आयला. ताणें बरयल्ल्या कवितांचो संग्रह मधुपर्क ह्या नांवान प्रसिद्द आसा. पूण साहित्य मळावयलो ताचो म्हत्वाचो वावर म्हळ्यार संत तुकारामाचे गाथेचें संशोधन, तेचपरी चिकित्सक पद्दतीन आनी सगळे इतिहासीक पुरावे सोदून तांचे मुल्यामापन करून बरयल्लें संत तुकारामाचें चरित्र. पूण ह्या चरित्राचीं फक्त पयलीं 14 प्रकरणां ताणें बरयल्लीं आनी तीं छापुनय आयिल्लीं. उपरांत भलायकी इबाडिल्ली आसतनाय ताणें सोळावें प्रकरण बरयलें. तरी तुकाराम चरित्राचो संकल्प पुराय जावंचे आदींच पिरायेच्या 52व्या वर्सा मेंदवाच्या विकारान ताका मरण आयलें. केंद्रिय साहित्य अकादमीन कालिदासाचे प्राय म्हयतीचो इंग्लीश अणकार करपाची कामगिरी ताचेर सोंपयिल्ली. तेंय काम पुराय जावंक शकलेंना. तुकाराम चरित्राचें 15वें प्रकरण मात प्रा. प्रियोळकार हांणें मराठी संशोधन पत्रिकेंत उजवाडाक हाडलें. लाडाच्या नांवान आकाशवाणीचेर दर वर्सा एक व्याख्यानमाला जाता.
-कों.वि.सं.मं.
लाड , भाऊ दाजी: (जल्म: 1822 मांद्रे-पेडणे; मरण: 31 मे 1874 मुंबय) एक प्राचविद्या पंडीत, समाजसेवक आनी वैजकी जाणकार. ताचें पुराय नांव रामकृष्ण विठ्ठल लाड. इश्टांमदीं ताका भाऊ ह्या नांवान पाचारताले आनी ताच्या बापायक दाजी म्हण्टाले. ताका लागून फुडें ताचें भाऊ दाजी हेंच नांव रूढ जालें. ताचो बापूय पार्शें गांवांत शेती आनी कारकुनाचें काम करतालो. पूण मागीर वेवसायानिमतान लाड घराणें सुंबय गेलें(1832). थंय विठ्ठलरान मातयेच्यो बावल्यो करून विकतालो. भाऊ दाजींचें मुळावें शिक्षण नारायण शास्त्री पुराणिकाचे मराठी शाळेंत जालें. मागीर ताणें एल्फिन्स्टन विद्यालय आनी कॉलेजींतल्यान उंचेलें शिक्षण घेतलें. तशेंच ताणें संस्कृताचोय अभ्यास खासगी रितीन केलो. फुडें ताची एल्फिन्स्टन विद्यालयांत शिक्षक म्हणून नेमणूक जाली( 1943). ह्याच अदमासाक ताचें पार्वतीबाई नांवाचे चलयेवांगडा लग्न जालें. भाऊन कच्छ, काठेवाड ह्या गुजराताच्या विभागांतल्या बालकन्या हत्येचे प्रथेचेर इंग्लीश आनी गुजराती अशा दोनय भाशांनी एक निबंध बरयलो. ताच्या ह्या निबंधाक 600 रुपयांचो पुरस्कार मेळ्ळो आनी ताच्या चिकित्सक अभ्यासू संशोधनवृत्तीकय चालना मेळ्ळी. उपरांत ताणें ग्रांट मेडिकल कॉलेजीची फॅरिश शिश्यवृत्ती मेळयली आनी वैजकीशास्त्रांत पदवी घेतली(1851). कॉलेजींत आसतना ताणें ग्रंथपालाचेय काम केलें. तशेंच ताणें वैजकी वेवसायय सुरू केलो. कुश्ठरोगाचेर ताणें खष्ठ नांवाचेंय वनस्पतींच्या बियांपसून तयार केल्लें एक देशी वखद सोदून काडलें. तो बाँबे अॅसोसिएशनाचो सचीव आशिल्लो. दादाभाई नौरोजीन इंग्लंडांत काडिल्ल्या इंडिया अॅसोसियएशन नांवाच्या सुंबय फांट्याचो भाऊ अध्यक्ष आशिल्लो. समाजीक सुदारणेवांगडाच ताणें उद्देगीक सुदारणेकडेनय लक्ष दिलें. मुंबयत कागद आनी कापूस हांच्यो गिरणी उभारपांत ताणें फुडाकार घेतलो. 1854त तो वॅस्टर्न इंडियन कॅनल अँड इर्रिगेशन हे कंपनीचो संचालक जालो.
बायलोंक शिक्षण दिवपी स्टुडंट्स लिटररी अँड सायंटिफीक सोसायटी हे संस्थेचो ता पयलो भारतीय अध्यक्ष आशिल्लो(1863-73). बायलांक शिक्षण मेळचें म्हणून ताणें आपले पयशे खर्च केले. विधवांच्या लग्नांचे चळवळीकय ताणें फाटबळ दिलें. लोहार चाळींतले कन्याशाळेक तो अर्थीक आदार दितालो, देखून ते शाळेक भाऊ दाजी गर्ल्स स्कूल हें नांव दिलें. अंधश्रध्दा आनी जातीवेवस्थेचो तो विरोधक आशिल्लो. ताचो भौशीक वावर पळोवन सरकारान मुंबयच्या शेरीफ पदाचेर ताची नेमणूक केली(1864-69). वनस्पत आनी पुर्विल्लो इतिहास हांच्या संशोधनांत ताणें खाशेलें लक्ष घालें. राणीची बाग(जिजामाता उद्यान), आल्बर्ट म्युझियम, नेटिव्ह जनरल लायब्ररी, पेटीट इन्स्टिटियूट सारकिल्ल्या संस्थांच्या वावराक ताचेकडल्यान योगदान घडलां. ताचें यादस्तीक अशें ताच्या नांवाचें वस्तुसंग्रहालय जिजामाता उद्यानांत उबारलां. भाऊन भारतभर भोंवडी करून हस्तलिखितां,शिलालेखांचे ठशे, दुर्मिळ चित्रां, नाणीं, ताम्रपट, शस्त्रां सारकिल्ल्या वस्तूंचो संग्रह केला. मुंबयच्या रॉयल एशियाटीक सोसायटीचो तो वांगडी आशिल्लो आनी मागीर तो उपाध्यक्ष जालो. वेगवेगळ्या परिशदानीय ताणें प्राच्यविद्येच्या संदर्भांत जायते सोद निबंद सादर केले. भाऊच्या मरणाउपरांत रामचंद्र घोष हाणें द लिटररी रिमेन्स ऑफ भाऊ दाती ह्या माथाळ्याखाला ताचे संशोधनात्मक सोदनिबंद प्रसिद्द केले. तशेंच रायटिंग्स अँड स्पिचीस ऑफ डॉ. भाऊ दाजी ह्या
