जीवरसायनशास्त्र संशोधज प्रयोगशाळेत एका संशोधज पंगडाचो मुख्वेल म्हणूज ताणे काम केले. १९४९ वसा बॉस्टजच्या हारवर्ड मॅडिकल स्कुलांत तो जीवविज्ञानीक रसायलशास्त्राची प्राध्यापक जालो. तेउपरांत १९५७ वर्मा ज्यूयॉर्कातल्या रॉकफॅलर इन्स्टिट्युटांत (सद्या रॉकफॅलर विद्यापीठ) तो प्राध्यापक जालो आजी १९७0 वर्मा निवृत्त जातकच संशोधनकार्य चालू दवरलें. लितपमाळ हाचे जीवरसायनशास्त्रप्रांतले महत्वाचे कार्य म्हळयार ताप्णे मांडिल्ले ऊजf संक्रमणाचे जीवतंत्रविद्येचे व्यापक नेम. कार्बोहायड्रेटांच्या ऑक्सिडीभवनांतल्या मध्यस्थ आजी लिपिडांचे (स्जिण्ध पदार्थ, मेणां आदी) एचलात्मक घटक आशिल्लया क्रियाशील अॅसिटेटांच्या अकfत उत्प्रेरण नदरेन क्रियाशीलत आशिल्लो आजी उशणताय दिल्यार लतेणीत स्थीर उरपी एक घटक मेळ्ळो. ही अॅसिटिलत वाहक घटक १९४७ वसा ताणे वेगळायलो. ताका कोएंझायम - ए हें नांव दिलें आजी ताची ऐणवीय संरचला १९५३ वसf जिधरीित केल्ती. लेितपमाज हाणे उपरांत मुरवेलपणाज पेप्टायडां आजी प्रथिनां हांच्या संश्लेशणांतल्या जेव यंत्रणांच्या विकासासंबंदीं संशोधन केले. अमेरिकेची नॅशनल्त अॅकॅडेमी ऑफ सायन्सीस, फॅराडे सोसायटी, इंजिश रॉयल अॅकॅडेमी ऑफ मायव्सीस, लंडजची रॉयल सोसायटी ह्या वैज्ञानिक संस्थांचो तो वांगडी आशिल्लो. नोबॅल्त पुरस्कारावांगडा ताका अमेरिकेच्या राश्ट्रीय विज्ञाज पदकाचो भोवमाल मेळ्ळी. १९७१ वसा ताची ‘वाँडरिंशम् ऑफ ए बायोकॅमिस्ट’ ही आपजीण उजवाडा आयली. - कों. वि. सं. मं. लितपचेल्यांजी एवेळ : ल्हाज भुरण्यांचो देशी श्वेळ. ह्या श्वेळांत विशेश जेम वा तंत्रीक गजाळ्ती चडशो जासतात. एवंयच्याय घशंतलीं वा शेजाच्या - पाजान्यांच्या घरांतलीं चलते - चलतयो वाडद्यांत, आंणणांत वा मेकळ्या जाण्यार हो श्वेळ श्वेळटात. श्वेळाची सुरवात ‘राज्य' कोणाचेर हेप्रमाप्य थारता. कोणे शज्य घेवंचे हें थारावपारवातीर चुकप (चकणे) ही प्रकार करतात. तीज भुरणीं एकठांय हातांत हात घालून उबीं आसतात आली एक, दोल, तीज' वा 'रामराय साय उमथे घालतात. जांचे तळवे एकामेकाचेर आसात ही एक प्रकार आळी जांचे तळवे एकमेकांकडेज तोंड करून ताळी वाजयलेभाशेळ वेगळी आसता तो सुट्टा. पूण ताका जळ्ळा' अशें मालतात. ताणे परत उतरचे वा ताणे परत वांटी घेवंची पडटा. जळळ्याची प्रकार टाळपारवातीर दोजूय हात पांयांसकयल्याज काडपाची रीत आसा, जो ※3b लिपचेल्यांजी एवेळ सुटिल्लो आसा तो हेरांश्वातीर परत चुकूक शकता. जाचेर राज्य आयलां, ताका एका जाण्यार उबी करतात वा बसयतात. ताचे फाटल्याज उबे रावूज एकलो ताचे दोळे घट धांपता. राज्य आयिल्लया श्वेळणडयाचे दोव्ठे धांपपी व्यक्तीक ‘भोज्या' म्हप्टात. बाकीचीं भुरणीं वा श्वेळगडी लिपूंक वतात. जो दोळे धांपता, ताका आयकुंक येतलें अशे तरेल हातांत किर्दे?' अशें विचारता. दोळे धांपिलो ‘मुदी' अशी जाप दिता तेव्जा चलबायलेचे सोदीक अशें ताका डाई झांगता आजी राज्य आयिल्लया श्वेळगडयाचे दोळे उगडूल लिपिल्लया भुश्यांक सोदपाक झोडटा. तो कोण कोण एवंय लिपल्यात तें सोदूज पुर्विल्लीं व्हडलीं कुटुंबां तशेच व्हडले वाडे (घर) आसताले. अशे कितळनेशेच जाणे लिपपारवातीर आझताल्ने. ह्या एवेळांत राज्य आयिल्लया एवेळणडद्याञ्ज दोणां - तिणां जाणांक बाद केले, म्हळ्यार सोदून काडले जाल्यार जे बाद जाले तांचीं जांवां गुप्त दवरूज कुणी घ्या चंद्र, कुणी घ्या सूर्य, कुणी घुव' अशी तांची माणणी करतात. ज्या जांवाविशीं माणणी जायजा तांचेर राज्य येता आली परत श्वेळ सुरू সালা, प्रकार रूढ आसा. तातूंत लिपपी आजी सोदपी अशे दोज संघ आसतात. लिपपी संघाचो जायक दुसन्या संघाक कसल्याय झाडाची
� लिपी पालो हाडपाक धाडटा तेव्ला सगळे गडे लिपूज बसतात. हाडिल्लो टिल्लो' अशें आड्डतात. ताका लागूज गडी एवंय लिपिल्ले आसात हें समजून धरपी ते वटेज पळटा, लिपपी थंयच्याल दुसरे कडेज पळटात. तेव्ला कांय जाण सांपडटांतूय. अशे तरेज लिपपी संघाचे सगळे गडे संघाचे काम सोपंता आळी डाव बदलतात. अशे तऐज हो एवेळ ঘললা. लपंडावाचें आधुलिक रूप : आयच्या उद्येणीक काळांत व्हडल्या वाडद्यांची संख्या खूब उणी जायत आसा आजी तेबदला सामुहिक घर - वसणुको निर्माण जायत आझात. अशा वाठाशंतलीं बोटाच्या स्पशलि संख्या काडटा. ही संरव्या जाणे वळस्वल्या तो सुटलो. पूण जाका ही संख्या स्पर्शाज वळएवृंक येजा तो राजा जाता. लिनपपाच्या जाण्यांच्या मध्यभाणार एक पत्र्याची पोरञों डबो दवरतात. जाचेर राज्य आसा ताणे डब्यालागीं उबो शवप. लिपिल्लया दए यत्ल करप. अशा कोणेय धांवत येवज डब्याक उडोवज आङ्डूपाचें डबो आयस - पयस' मागीर मात दए एकल्याळ शजाक दिसञ्जासतञा डब्यामेरेज येवपाक हरकत जा. राजाज डब्यालागीं उबो रादूज एक एकल्याचे जांव घेवल तो श्वंय लिपिल्लो आझा तें सांगप, अशें जावें जांव तो श्वेळ परत सुरू जाता. - कों. वि. सं. मं. लिपी : मौश्विक आशेक लिएवीत रूप दिवपी कुरवो. ह्या कुश्वांवश्र्वी कणकणी उतरांचो ध्वजी अभिप्रेत जाता. लिपी हें उतर लिप् = सारभ ह्या धातू वयल्याज आयलां. त्याच धातू वयल्याज लेप हेय उतर आयलां. तशें लिएव = कातय, एवरवडाय ह्या धातूवयल्याज लेश्व हें उतर आयलां. ह्या सणळ्या मूळ घातुचो संबंद आदल्या काळांतले सारोवन वा कातीवन बशेवपाची पडत आशिल्ली. त्या लेपावथल्याल लिपी हें उतश् घडपाची शक्यताय आमा. भाशेतलें होमए आजी भारतीय वेद. उलोवपाची भास हीं तोंडा - Y3C कोंकणी विश्वकोश : ४ जाकांतल्याज आयिल्लधा ध्वजी वरवीं प्रतीत जाता, तीच तोंड भास टेलिफोज, आकाशवाणी, दूरदर्शज, ध्वजीनुद्रण असल्या माध्यमावश्र्वी प्रसार करुतंक मेळटात. तेचपरी बरप हॅय एक तोंडी भाशेचेच माध्यम आसूज तें वापरतात त्या भाशेच्या प्रकाशक बरपी भास म्हण्टात. बरोवपी आशेवरवीं दोळ्यांक दिश्टी पडपी कुश्वांचो वेणवेणळे ध्वजी दाश्वोवपाक उपेश करतात. तिगूज उरलां ते सुमेरियल (७१00 वसा आदलें). सुमेरियज भास ही कीलताक्षर (Cuneiform) लिपी वापरून बश्यताहते. ओल्या विटांचेर रिवळया आकाराच्या आवताज अक्षशं काडटाले आजी विटो झुकतकंच वा भाजतकच तें बरप जायती वसाँ उरतालें. सुरवातीचे सुमेरियज बरप हें मजीस, प्राणी, सुकर्णी, रूएव, वस्तू हाचीं चिज्जां वा आकार काडूज बरयताले. हे पडतीक चित्रलिपी (Pictography) म्हण्टात. फुडें हींच चित्रां झोंपी करूज आजी दर चित्रलेरवाक (Pictogram) एकेक वर्ण (Phoneme) लावज सुमेरियन लोकांजी रवरी लिपी तयार केली. सुमार ३५00 ते ३१00 वसाँ आर्दी सुमेरियन वर्णमाला (Alphabet) आपले भाशेक जुळटा तसो वापर करूज सेमिटीक (Semitic) भाशांजी आपल्योच एवाशेल्यो लिपी घडयल्यो. त्या काळांत जायत्यो सेमिटीक भाशा अस्तित्वांत आयल्यो. पूण तातुंतल्यो सगळ्यांत वळरिवच्यो म्हळ्यार आरामायक (Aramaic), fo (Hebrew) आली अरबी (Arabic), सुमेरियल चित्रलिपी उपशंत ईजिप्त चित्रलिपी अस्तित्वांत 3|Raft (Egyptain hieroglyphic writing). KITE HETEEsof soft चित्रलिपी वापशंत आयली. पुर्विल्ली चित्रलिपी मात्शी सॉपी करूल आताची चिजी लिपी घडोवपांत आयली. पूण दर चित्रलेश्व एक रुपीम दाश्वयता (Morpheme). ताका लागून चिजी बरोवप्याक शंबरांजी कुरवो शिकच्यो पडटात. चिजी लिपीत कांय तरेल बदल घडोवज आजी आपल्या आशांक सारकी जुळोवज घेवल जपाज आजी कोरिया देशाच्या लोकांनी आपल्योच श्वाशेल्यो लिपी घडयल्यो. चडशे इतिहासकार आली भाशाविज्ञाजांच्या मताळ अस्तंत आशिया वाठारांत अश्तित्वांत आयिल्लया मेमिटीक लिनपयांजी अफ्ळ्रव्या संवसारांतल्या चडशा लेितपयांचेर आपल्नो प्रभाव घालता. सगळ्यांत पयलीं आजी एवरी वर्णमाला (Alphabet) सुमार ३५00 ते ३१00 वसाँ आदी भूमध्य समुद्रा लागसल्लया आशियायी वाठारांत वापरांत आयली असो तंज्ञाचो अदमास आसी. सुमार ३000 वसाँ आदल्या काळांत फिजिशियल लोकांचो वेपारा जिमताज अस्तंत आशिया, युरोप, भारत, उत्तर अफ्रिका देशांजी संबंद येतालो. ते वापरताले ते आशमायक दावेकडेज वतालें. हेच लिपीतल्याज युरोपी तशेंच भारतीय लिपींची जल्म जालो अशे तज्ञांचे मत आसा. �
