नाशिल्लीं उत्पादनां काडून उडयलीं. तशेंच आर्विल्ले तंत्रविद्देंत गुंतवणूक केली.देखीक १९६० उपरांतच्या दशकाच्या मदेगाक सु.७५ कच्चें तिखें उक्ते रांदनीचे भट्ट्यांत आनी २०% चड आर्विल्ल्या क्षारकीय ऑक्सिजन भट्ट्यांत तयार करताले. ते जाग्यार १९८० उपरांतच्या दशकाचे सुरवेक सुमार ६१ क्षारकीय ऑक्सीजन भट्टेंत आनी फक्त सुमार ११ उक्ते रांदनीचे भट्टेंत कच्चे तिखें तयार करपांत येतालें.
अमेरिकेच्या संयुक्त संस्थानांत दर वर्सा सुमार १० कोटी टनांपरस मातशा चड वजनाचीं तिख्या उत्पादनां वापरपांत येतात. हातुंत जपानाकडल्यान ६२ लक्ष टन, युरोपीय अर्थीक संघटनांकडल्यान ६५ लक्ष टन आनी कॅनडाकडल्यान २५ लक्ष टन आयात करतात. उरिल्लें तिखें चडशें दक्षिण आफ्रिका, स्पेन, ब्राझील, दक्षिण कोरिया, बेल्जियम, लक्सेंबर्ग आनी अस्तंत जर्मनी ह्या देशांकडल्यान आयात करतात.
१९५० उपरांत रशियेच्या तिख्या उत्पादनांत वाड जाली आनी १९७० उपरांतच्या दशकाच्या निमळ्या काळांत रशिया कच्च्या तिख्यांत अग्रेसर उत्पादक जालो आनी संवसारांत पुरवठ्यांतलो ताचो वांटो सुमार १७ आशिल्लो. जपानच्या पोलाद उत्पादनांत तिसरो क्रमांक आशिल्लो आनी संवसारीक पुरवठ्यांत ताचो वांटो १२ आशिल्लो.
अस्तंत युरोपांतल्या फ्रांस, अस्तंत जर्मनी, इटली, बेल्जियम, नेदर्लडस आनी लक्सेंबर्ग ह्या तिखें उत्पादन देशांनी १९५०त युरोपीय कोळसो आनी पोलाद संघ स्थापन केलो. ह्या संघाचें फुडें १९५७त युरोपीय अर्थीक संघांत रुपांतर जालें. चेकोस्लोव्हाकिया, पोलंड, रुमानिया, स्पेन, उदेंत जर्मनी, ऑस्ट्रिया आनी स्वीडन हे म्हत्वाचे पोलाद उत्पादन देश आसून, तांचें उत्पादन दर एकी ४० लक्ष टनांपरस चड आसा.
दुस-या म्हाझुजा उपरांत तिख्या उद्देगाचें राश्ट्रीयीकरण, खाजगीकरण आनी पुरत राश्ट्रीयीकरण करपांत आयलें. १९६७च्या लोखण आनी तिख्या अधिनियमाप्रमाण कच्च्या तिख्याचें उत्यादन करपी १४ व्हड कंपन्यांच्या मालकिचें ब्रिटीश स्टील कॉर्पोरेशनीकडे हस्तांतरण चड आसा.
कम्युनिस्ट देशांतल्या तिख्या उद्देगाचें व्यवस्थापन चडकरुन केंद्र सरकारच्या मंत्रालयावतीन करतात. अतिउदेंतेकडले दक्षिण कोरिया, राश्ट्रीय चीन (तैवान) आनी सिंगापूर हांगाचें पोलाद उत्पादन म्हत्वाचें जालां. १९८०त भारतांत ९३ लक्ष टन आनी ऑस्ट्रेलियांत ७८ लक्ष टन उत्पादन जालें. अमेरिकेच्या समयुक्त संस्थानाच्या फाटोफाट दुस-या क्रमाकाच्या कनडाचें कच्च्या तिख्यांचें उत्पादन आसून १९८१त तें १.४६ कोटी टन आशिल्लें. लटीन अमेरिकेंत १९८१त २.७३ कोटी टन कच्च्या तिख्याचें उत्पादन जालें आनी ब्राझील, व्हेनेझुएला आनी मेक्सिको हे थंयचे मुखेल उत्पादक देश आसात. आफ्रिकेंतलो सगळ्यांत चड उत्पादक देश आसा दक्षिण आफ्रिका.
भारतीय उद्देग: भारतांत वेदाउपरांतच्या काळांत लोखणाच्या वेगवेगळ्या हत्यारांचो आनी साधनांचो उपेग व्हड प्रमाणांत करताले. त्या काळांत भात्याचो उपेग करपाक सुरवात जातकच धवडांनी जायतीं लोखणी हत्यारां आनी साधनां तयार करपाक सुरवात केली. कांबी, चाकू, सुरयो, आकडे, विळे, बाणांची तोंकां, कुदळी, खोरें, खिळी, खिळे, आदी जायत्यो लोखणी वस्तू जायत्या पुरातत्त्वीय थळांनी मेळिल्ल्याचे उल्लेख मेळटात. तांचो काळ इ.स. आदीं ६०० ते २०० आशिल्ल्याचें मेळटा. तिख्या निर्मिती आनी मोव तिख्याची बहुस्तरीय रचना करपाची पद्दत इ.स. आदीं ३००त प्रचारांत आशिल्ली. मध्ययुगांत पर्शिया भारतांतल्या तिखें आयात करताले आनी नामणेची दमास्कस पातीं भारतीय तिख्यापसून तयार करताले. दिल्ली हांगचो नामणेचो घडीव लोखणाचो खांबो सुमार १५०० वर्सा इतलो पोरणो आसून ताचेर कळमेल्ल्याचो मातय खुणो नात. पुरी हांगाचो प्रचंड लोखणी तुळयो, सोमनाथ हांगाचीं नक्षीदार दारां, नुरवार हांगाचीं ७.३ मी. लांबायेची घडीव लोखमाची तोफ आनी माळव्यांतलो धार हांगाचो १३ मी. उंचायेचो खांबो हीं भारतान मेळयल्लीं धातुविज्ञानीक कुशळकायेचीं स्मारकां आसात. मध्यप्रदेश, बिहार आनी ओरिसा राज्यांतल्या जायत्या जिल्ह्यांतल्या, कुमऊँ दोंगुल्ल्यांतल्या तशेंच कर्नाटक, तामिळनीडू आनी राजस्थान राज्यांतल्या कांय भागांतल्यो आदिवासी जमाती १९६०च्या सुमाराक लोणारी कोळशाच्या आदारान शेंकड्यांनी वर्सांनी वापरांत आशिल्ल्या साधनांत आनी पद्दतींत चडसो बदल करीनासतना लोखणाचें प्रगलन (Smelting) करताले.
भारतांत वेपारी प्रमाणाचेर लोखण आनी तिखें हांचें उत्पादन करपाची सुरवात 1830त पोर्तोनोव्हो हांगा उबारिल्ल्या एका सयंत्रान जालो. पूण ताका व्हडलेशें यश मेळ्ळेंना. 1853त इस्ट इंडिया कंपनीन दक्षिण अर्काट जिल्ह्यांत दोन आनी कोईमतूर जिल्ह्यांत एक अशो वट्ट तीन झोतभट्ट्यो घाल्यो. त्यो १८५७त बंद पडल्यो.
पमग लोखण कुल्टी हांगाच्या वाराकार आर्यन वक्सान १८७५त यशस्वीपणान तयार केले. हो कारखाणो क्रमाक्रमान बाराकार आयर्न अँड स्टील कंपनी (१८८७), बेंगॉल आयर्न अँड स्टील कंपनी (१८८९) आनी बेंगॉल आयर्न कंपनी हाणीं ताब्यांत घेतलो. तिख्याचें उत्पादन १८९२त कलकत्या लागसारच्या कोसीपूर हांगाच्या मॅटल अँड स्टील फॅक्टरींत सुरू जालें. हो कारखानो फुडें इशापूर हांगा व्हेलो.
१९७० त बिहारांतल्या साकची (जमशेटपूर) हांगा टाटा आर्यन एँड स्टील कंपनी (टिस्को) स्थापन जातकच भारतांतल्या लोखण आनी तिख्या उद्देगाक निर्णायक वळV मेळ्ळें. जमशेटपूरच्या कारखान्यांत १९११त लोखण आनी १९१२त तिखें तयार जालें. पयल्या म्हाझुजा उपरांतच्या पांच वर्सांत बर्नपूर हांगा इंडियन आयर्न
