हांचे लोणचें करपाखातीर वारपतात. हातूंत फकत कांदो घालप ना.
५) भाजयांचें लोणचें:साहित्य - हरवे वाटाणे अर्द वाटी, फ्लावराचे बारीक कुडके, गाजराचे थोडेशे कुडके, १ चमचो आल्याचो कीस, ओले हळदीचे कुडके आनी हरव्या मिरसांगांचे कुडके पाव वाटी, ४ चमचे सांसवां पिठो, १ चमचो मेथी पिठो, मिरसांगे पिठो, हळद, मीठ आनी फोण्णाचें साहित्य. सगळे जिन्नस एकठांय करून वयल्यान फोण्णां दिवप.
६)आमल्या किसाचें लोणचें:साहित्य - ताज्या ईमल्यांचो १ वाटीभर किशिल्लो कीस.३-४ हरव्यो मिरसांगो धाडायल्ल्यो, १ चमचो हिंगाचो पिठो, ½ चमचो हळद, चवीप्रमाण मीठ, फोण्णांक तेल आनी सांसवां. पद्दत: किशिल्ल्या आमल्यांनी धाडायल्ल्यो मिरसांगो कालोवप, फोण्णांक तेल हून करून तातूंत हिंग, सांसवां, हळद, घालप. हातूंत वयर मिरसांगो कालोवन दवरिल्लो कीस घालून बरणेंत भरप.
७) गाजराचें लोणचें (सिंधी प्रकार):साहित्य - तांबडे गाजर सात-आठ, तन्ने लसणीचो एक कांदो,रूचीक मीठ, सांसवां पिठो, ½ चमचो हळद, तेल.पद्दत : गाजर तासून घेवप आनी तांचेर खतखतीत उदक घालप. गाजर मात्शे मोव जातकच, बरे पुसून घेवप. लसणीच्यो बियो ब-यो धुवून बारीक चिरप. गाजराच्यो लांबशो शिरो करप आनी चिरिल्ली लसूण, मीठ, सांसवां पिठो, हे सगळे जिन्नस बाटलेंत भरप. बुडून १ बोट वयर येत इतलें खतखतीत तेल ताचेर ओतप.बाटलेचें धाकण घट्ट बंद करप. बाटली खूब फावटीं हालोवप ३-४ दिसांनी हें लोणचें तयार जाता.
लिंबाच्या किसाचें, काकडेचें लोणचें अशेच पद्दतीन करूं येता. उत्तर प्रदेशीय आमल्यांचें लोणचें, सिंधी आमल्यांचें लोणचें, लिंबाचीं लोणचीं (गुजराती पद्दतीची), कॉलीफ्लावराचें, लिंबू-मिरसांगांचें, पणसाचें लोणचें, वायग्यांचें मिश्र लोणचें, कारात्याचें, कारांद्द्याचें अशीं जायत्या प्रकाराचीं लोणचीं आसात. हीं जालीं शिवराक लोणचीं. मांसाहारी लोणचींय करतात.
गोंयांत सुंगटाचें लोणचें जाका बाल्वांव अशेंय नांव आसा. हें चड करून किरिस्तांव समाजांत करतात. हें लोणचें करपाची पद्दत अशी आसा - तेल तापोवन तातूंत हिंग, मेथी आनी सांसवांचीं फोण्णां दिवप, उपरांत तातूंत मिरसांगांचो पिठो आनी उजरायल्लीं सुंगटां घालून तळसप. सुंगटां शिजलेवरी जातकच तातूंत मीठ आनी आंबटाणीचें दाट उदक घालप. दोन - तीन मिनटां शिजोवन सकयल काडप. रुचीक इल्ली साकरय घालतात. कांय जाण तातूंत हरव्या मिरसांगांचे, लसणीचे आनी आल्याचेय कुडके घालतात. हेच पद्दतीन बांगड्यांचें लोणचें करतात.
पौश्टीक गूण हातूंत चडशे नासले तरी हो पदार्थ जिबेक लायनाफुडें तोंडांत लाळ येता. ताका लागून पोटांतलो पाचक रस जागो जाता आनी जीरवण बरी जाता. आमल्यो, आमाड्यांनी व्हिटीमीन 'सी' आसता. हो जिन्नस प्रमाणांतूच खावंक जाय. चड खाल्यार माल पडपाची शक्यताय आसता. तिगपासारकें लोणचें करपाची पद्दत मात्शी किटकिटीची आशिल्ल्यान चडशे लोक तें विकतेंच घेतात. देशभर लोणचें करपाचे जायते कारखाने आसात. तांचेवरवीं संवसारभर लोणच्याची निर्यात जाता.
तरेकवार भाजयो, फळां त्या त्या ऋतुंनी खूब प्रमाणांत जातात, तेन्ना तांचें लोणचें करप फायद्द्याचें जाता. तातूंत घालतात तें मीठ, हें लोणचें बरें स्थितींत तिगोवन दवरपाचें काम करता. वर्सभर तिगपाचें लोणचें चिनी मातयेच्या बरण्यांनी घातल्यार चड बरें उरता. हालीं लोणचें करपाचे कयार मसाले मेळटीत. लिंबाचो रोस, तेल जांव व्हायट व्हिनीगर घालून लोणचीं करतात. ह्या सगळ्यांक लागून लोणचें चड तेंप तिगता आनी ताका रुचूय बरी येता.
चड तेप लोणचें तिगून उरपाखातीर बरणेच्या तोंडाचेर एक नितळ धवो कपडो बांदून, ती बरणी मेकळे, सुके सुवातेर दवरची. बरणेंतल्यान लोणचें काडून आसतना तें सुक्या चमच्यान घेवचें.
-सुधा सु.आमोणकार
लोणारी:महाराष्ट्रांतली एक जात. हांका केन्ना केन्नाय गाढव लोणारी आनी रेडे लोणारी म्हणूनय वळखतात. मुळांत हे लोक मराठा आसुंये अशें अनुमान काडप जाता. पूण चुनो आनी कोळशे तयार करपाचें काम करत पसून हांची जात नेगळी जाली आसुंये. बेळगांव जिल्ह्यांत हांचे मीठलोणारी आनी जुनेलोणारी अशे दोन भेद आसात. हांतेभितर रोटी वेव्हार जाता, पूण बेटी वेव्हार जायना. अहमदनगर, पुणें आनी सोलापूर हांगा खुध्द लोणारी आनी कडू वा अकरमासे लोणारी अशे दोन पोटभेद आसात.
जातिविवेक ह्या ग्रंथांत ह्या लोकांक मल्लट दादलो आनी आवर्त बायल हांची संतती मानल्या. संस्कृत भाशेंत ह्या लोकांक सैमीक अशें नांव आसा. महाभारतांत लोणा-यांचो उल्लेख आसून झाडां तोडून आनी जळोवन ते लोक कोळसो तयार करताले अशें थंय म्हळां. हाचेवयल्यान तांचो मूळचो वेवसाय कोळशे तयार करपाचो आसूंक जाय अशें दिसता.
ह्या लोकांत चोरगे, ढोणे, दणगेकर, राक्षे, बोंद्रे, करचे, तांबे, झाडगे आदी आडनांवां आसात.
हे लोक वारकरी, शैव वा वैश्णव पंथाचे आसात. ते चडशे सगळ्या देवांक भजतात आनी तांचे सगळे उत्सव आनी परबा पाळटात. ते आळंदी, जेजुरी, पंढरपूर, तुळजापूर, काशी आदी तीर्थक्षेत्रांच्यो तीर्थयात्रा करतात. रोगराई पातळ्ळी जाल्यार ते मरीआई आनी शितलादेवी हांकां पुजतात.
तांच्यांत जातपंचायत आसून, जातींतले वाद-विवाद तिचेवतीन
