केन्नाय मेळटात.
एका अग्राचें वज्र धर्मधातुची एकी दाखयता. तीन अग्रां हीं बुध्द, धर्म आनी संघ ह्या त्रिरत्नांचीं प्रतीकां आसात. अशी दोन वज्रां एकाचेर एक अदीक चिन्नांवरी दवरल्यार कर्मवज्रां जातात. हाका विश्र्ववज्र अशेंय म्हण्टात. शिवाच्या हातांत विश्र्ववज्र आशिल्ल्याचे उल्लेख मेळटात. पांच अग्रांच्या वज्रांची पांच हीं पंचमहाभुतांचीं वा वैरोचन, रत्नसंभव, अमिताभ, अमोघसिध्दी आनी अक्षोभ्य ह्या ध्यानी बुध्दांचीं द्योतक आसात.
- कों. वि. सं. मं.
वज्र - (२):(पळेयात रत्न).
वज्रेश्र्वरी: एक देवता. महाराष्ट्रांतल्या ठाणे जिल्ह्याच्या भिवंडी तालुक्यांत हिचें स्थळ आसा. ह्या गांवचें मूळ नांव वडवली अशें आसून आतां ह्या गांवांक वज्रेश्र्वरी ह्याच नांवान वळखतात. ह्या गांवांत आशिल्ले उल्हास नांवाचे न्हंयेचे देगेर एके दोंगुल्लेचेर हें देवूळ आसा. हे देवीक वज्रेश्र्वरी हें नांव कशें मेळ्ळें तेविशीं कथा सांगतात ती अशी : फग्रासूर नांवाच्या एका शर असुराक सिंहमार आनी कलिकाल नांवाचे दोन हुशार पूत आशिल्ले. आपल्या शक्तीच्या बळार ते ऋषींक त्रास दिताले. ताकालागून देवाची कृपा मेळोपपाक ऋषींनी एक यज्ञ सुरू केलो. ह्या यज्ञाचो ऋत्विक वसिष्ठ ऋषी आशिल्लो. यज्ञांत इंद्र सोडून सगळ्या देवांक हविर्भाग मेळ्ळो. ताका लागून इंद्रान रागान वसिष्ठाचेर आपलें वज्र मारलें. तेन्ना पार्वतीन प्रकट जावन तें वज्र गिळून उडयलें, देखून तिका वज्रेश्र्वरी दें नांव मेळ्ळें.
हे देवीच्या देवळाचें तोंड उदेंतेकडेन आसून ताचे भोंवतणी व्हड कोट बांदिल्लो आसा. पयलो बाजीराव पेशवा हो वज्रेश्र्वरीचो भक्त आशिल्लो आनी ताणेंच हिचें देवूळ बांदलें अशें सांगप जाता. पूण इतिहास पंडितांच्या मताप्रमाण हें देवूळ चिमाजीअप्पान बांदलां. कारण वसईचो किल्लो हस्तगत करपाखातीर हांगाचे देवीनच चिमाजीअप्पाक दृश्टांत दिल्लो असें म्हण्टात. किल्लो हस्तगत जातकच देवीविशींच्या भावार्थान ताणें आपले देखरेखीखाल हें देवूळ बांदलें. सभामंडपाचो भाग श्रीमंत खंडेरावमहाराज गायकवाड हाणें आनी सपणां तशेंच दीपमाळो नासिकचो सावकार नाना चांदवडकर हाणें आनी बांदल्यो. देवळांत दोन गाभारे आसून मुखेल गाभाऱ्यांत पांच मूर्ती आसात. तातूंत मदीं वज्रेश्र्वरी, तिचे उजवे वटेन सावित्री, सरस्वती आनी दावे वटेन लक्ष्मी भार्गव आसात. दुसऱ्या गाभाऱ्यांत गणपती, वेताळ, काल भैरव आदी देव आसात.
आश्र्विनांत आनी चैत्र म्हयन्यांत हांगा जात्रा भरता. चैत्र उमाशेक भरपी जात्रा व्हड आसता. वज्रेश्र्वरी गांवाच्या वाठारांत जायतीं हून उदकांचीं कुडां आसून हें उदक आरोगयदायक आसा. नित्यानंद स्वामीचो एक आश्रमय हांगा आसा.
- कों. वि. सं. मं.
वझे, दामोदर विश्र्वनाथ: (जल्म: १६ सप्टेंबर १९३०, सोनारभाट,दिवचल - गोंय).
सुटकेझुजारी. ताणें माध्यमिक मेरेन शिक्षण घेतलें. तो आझाद गोमंतक दल संघटनेचो वांगडी आशिल्लो. सुटके झुजाच्या काळांत वण्टीपत्रकां लावप, पुस्तिका वाटप, सुटके झुजाऱ्यांक आदार करप, तांकां पोलिस कारवायांविशीं खबरो पावोवप असलीं कामां तो करतालो. १२ फेब्रुवारी १९५५ ह्या दिसा अस्नोडा पोलिसठाण्याचेर हल्लो करपांत वांटो घेतला ह्या दुबावाखाल पोलिसांनी ताका अटक केलो. उपरांत बावीस म्हयने ताका बंदखणीची ख्यास्त जाली आनी ३१ डिसेंबर १९५६ ह्या दिसा ताची सुटका जाली. भारत सरकारान ताम्रपत्र दिवन सुटके झुजांतल्या ताच्या वावराचो भोवमान केलो.
- कों. वि. सं. मं.
वझे, प्रभाकर विश्र्वनाथ : (जल्म: ७ ऑगस्ट १९३२, अस्नोडा - बारदेस).
सुटकेझुजारी. ताणें इंग्लिशींतल्यान माध्यमिक मेरेन शिक्षण घेतलें. तो आझाद गोमंतक दल संघटनेचो वांगडी आशिल्लो. सुटके झुजाच्या काळांत लोकांक सुटके झुजाचें म्हत्व पटोवन दिवप, वण्टीपत्रकां लावप, तिगंगी बावटे लावप असलीं कामां तो करतालो. ८ फेब्रुवारी १९५५ ह्या दिसा अस्नोडा पोलिस ठाण्यार हल्लो करपांत ताचो हात आशिल्लो ह्या निमताखाल पोलिसांनी ताका अटक केलो. तशेंच कांय पत्रकां आनी तिगंगी बावटे ताचेकडल्यान जप्त केले. पोलिसांनी ताका धरून बरोच मार दिलो आनी प्रादेशिक लश्करी न्यायालयामुखार उबो करून दोन वर्सां बंदखणीची ख्यास्त दिली. बंदखणींतल्यान सुटका जाल्या उपरांतय तो राश्ट्रीय वाठारांनी वांटो घतालो. १९७२ वर्सा भारत सरकारान साम्रपत्र दिवन सुटके झुजांतल्या ताच्या वावराचो भोवमान केलो.
- कों. वि. सं. मं.
वझे, रामकृष्णबुवा : (जल्म: ? ऑक्टोबर १८७३, ओझरे - सावंतवाडी; मरण: ५ मे १९४५ पुणें).
महाराष्ट्रांतलो व्हड गायक. ताच्या भुरगेपणांतूच ताच्या बापायक मरण आयलें देखून ताचे आवयन ताका ल्हानाचो व्हड केलो. ताचें भुरगेपण खूब कश्टांत आनी हालअपेश्टांत गेलें. ताचें मुळावें शिक्षण चवथी मेरेन मराठींतल्यान
