खंडांनी सांपडटा. हें जनावर व्हड आनी कुडीन सशक्त आसता. ताची तकली मोटी आनी त्यामानान पांय आनी हात ल्हान आसतात. शेंपडीय ल्हान आसता. पांयाचो तळवो चपटो आनी ताका पांच बोटां आसतात. ताका लांब वांकडीं नाखटां आसतात. हात - पांय चड फांकील्ले (पांगे) आसतात. ह्या खाशेलपणाकलागून ताका झाडार चडपाक आनी जमीन खणपाक सोंपें जाता. ताचे कान वाटकुळे, दोळे ल्हान आनी आंगलोट मोठो आसता. नर आनी मादी दिसपाक सारकींच आसतात. वांस्वेलाचो रंग धवो, करडो, काळो वा काळो-धवो असो विंगड विंगड वाठाराप्रमाण आसता. हातापांयांची घडणय हवामान, सुवात, खावड हांचेर आदारिल्ली आसता. वांस्वेलाच्या आंगार दाट केंस आसतात.
वांस्वेलाची वास घेवपाची शक्त सामकी खर जाल्यार नदर आनी आयकुपाची शक्त उणी आसता. कुडीच्या मानान वांस्वेल बरेंच नेटान धांवक षकता आनी उदकांत पेंवपाक शकता. थंड वाठारांतल्या वास्वेलाच्या पांयांच्या तळव्यांक दाट केंस आसतात. अमेरिका आनी युरेपांत सांपडपी वांस्वेलां कुडीन मोटीं आसतात. त्या मानान हेर कडेन ल्हान आसतात.
वांस्वेल शाकाहारी आनी मांसाहारी आसता. पानां - फळां, तण, म्होंव, किडे, मुयो, ल्हान प्राणी, तांतयां, नुस्तें, मेल्ल्या प्राण्यांचीं मडीं अशी तरेकवार खावड हो प्राणी खाता. ही खावडूय वाठाराप्रमाण आसता.
थंड हवेच्या दिसांनी वांस्वेलां भोंवनात. तीं एकेच सुवातेर न्हीदून रावतात. हिमालय वाठारांतलीं वांस्वेलां ह्या तेंपार सकयल्ल्या वाठारांनी आयिल्ली दिश्टी पडटात. पावसांत आनी गिमांत वांस्वेलां घोलींनी वा कसल्याय आडसाक न्हिदून रावतात. वांस्वेल चडशें कळपान भोंवना. पोरां मात व्हड जायसर आवय वांस्वेलावांगडा भोंवतात.
वांस्वेलाचो गाबण काळ ७ ते ८ म्हयन्यांचो आसता. एके फावटीक २ - ३ पेटे जातात. तांकां जातना केंस नासतात आनी एक म्हयनोमेरेन ते कुड्डे आसतात. वांस्वेल ४० - ५० वर्सां जगूंक शकता.
वांस्वेल सादारणपणान दुसऱ्याचे वाटेक वचना. तें मनशाक भियेता. पूण चोरांवांगडा आसल्यार वा जखमी जाल्लें आसल्यार तें कोणाचेरूय अचकीत घुरी घालता.
वांस्वेलांच्यो मुखेल सात जाती आसात. त्यो अशो - १) वक्ल लायिल्लें वांस्वेल (Spectacled): हें वांस्वेल दक्षिण अमेरिकेंत सांपडटा आनी ताच्या दोळ्यांभोंवतणी वक्ल लायिल्लेभशेन पट्टे आसतात. हाचो रंग काळो वी पूडी कोराचो आसता.
२) बीग ब्रावन वांस्वेल वा ग्रीझली वांस्वेल : हाका शेंपडी नासता. हाचो रंग पुडी कोराचो आनी तें कुडीन मोठें आसता. हें युरोप, आशिया आनी कॅनडा हांगा सांपडटा.
३) अमेरिकन ब्लॅक : हें वांस्वेल अमेरिका, अलास्का, कॅनडा हांगा सांपडटा.
४) एशियाटीक ब्लॅक : हें आशिया खंडांत सांपडपी काळ्या रंगाचें वांस्वेल.
५) पोलर बेअर : हें धवसार रंगाचें आसता. तें बरें धांवक आनी पेवंक शकता. हें बर्फाळ वाठारांनी सांपडटा.
६) सन बेअर : हें सगळ्यांत ल्हान प्रकारचें वांस्वेल. तें झाडाचेर रावता. ताका शेंपडी नासता आनी तें सुमात्रा, बोर्निओ हांगा सांपडटा.
७) स्लॅाथ बेअर : काळसर रंगाचें हें वांस्वेल भारत आनी श्रीलंका हांगा सांपडटा.
भारतांत कांय लोक वांस्वेल पोसतात आनी तांचो खेळ करून पोट भरतात.
वांस्वेलाक चडशे साथीचे रोग जायनात. पूण हेर रोग जातात. तांचेर परेपजीवी प्राणी जगतात. वांस्वेलाक जावपी कांय मुखेल रोग म्हळ्यार - Chlostridium infection, Staph ylococus Septicaenuia, Maniliaris, Meningitis, Eucephalitis, ringworm, Ascariatss, Hook Worms, Trich inosis आनी Tape Worms, Antibiotics आनी Sulpha हीं वखदां आसात.
- डॅा. ए. व्ही. खांडेपारकार
वाग : आशिया खंडांतल्या फेलिडे ह्या मार्जार कुळआंतलो सगळ्यांत व्हड आनी बळिश्ट प्राणी. पृश्ठवंशी विभागांतलो हो प्राणी स्तनिवर्गांत मोडटा. ताचो गण कारनिवोरा आनी कूळ फेलिडे. ताचें शास्त्रीय नांव पँथेरा टायग्रीस.
वाग हो प्राणी शींवाभशेनूच बळीश्ट. पूण शींवापरस तो खूब धूर्त, चपळ आनी क्रूर. वाग हें डरकाळी फोडपी माजर. पूण ताची डरकाळी शींवापरस खूब कमी. ताचो आस्पाव निशाचर प्राण्यांत जाता आसलो तरी वाग दिसाचो शितळ सुवातेर विसव घेतना खूब कडेन दिश्टी पडटा. चडशा वागांची केंसाळ कात तांबशी हळदुवसार आसून तिचेर काळे पटे आसतात. गळो, पोट आनी पांयांच्या भितरलो फर धवो आसता. फकत रेवा वाठारांत सांपडपी वाग धवसो आसून
