ब्लिंप आनी वातनौका : सुरवेक बलुनाचें परिवहन आनी दिशा नियंत्रण करपाचे यंत्रणेचो सोद घेवपाचे यत्न सुरू जाले. १८५२त आंरी झीफार ह्या फ्रेंच अभियंत्यान ४४ मीटर लांबायेच्या लांबट बलुनाक ३ अश्र्वशक्तीचें वाफेचें इंजीन प्रचालक पंखो फिरोवपाखातीर बसोवन वाऱ्याचेर आदारून रावनासतना स्वेच्छा परिवहन करपाचो जैतिवंत यत्न केलो आनी वातनौकेचो जलेम जालो.
सुरवेच्यो वातनौका अदृढ प्रकाराच्यो आशिल्ल्यो. १८७२ त पाउल हेअन्लायन ह्या जर्मन अभियंत्यान वाचनौकेंत पयलेच खेपे अंतर्ज्वलन इंजीन वापरलें. १८८४त शार्ल रनार आनी अ.सी. क्रेब्ज ह्या फ्रेंच लश्करी अधिकाऱ्यान विद्दुत चलित्र (मोटर) जाडिल्ल्या ल फ्रांस हे वातनौकेन सुमार ८ किमी. प्रवास केलो. आलबेअरतू सँनतूझ - द्दूमाँ ह्या पॅरिसच्या ब्राझीलीयन विज्ञानिकांनी वातनकेंत जायत्यो सुदारणा केल्यो. ताणीं तयार केल्ल्या १४ वातनौकांच्या आदैारान जायते उच्चांक प्रस्थापित केले. १८९८त ताणीं अंतर्ज्वलन इंजीनाचो उपेग करून ल्हान वातनौकेचें यशस्वी उड्डाण करून ल्हान वातनौकेचें यशस्वी उड्डाण करून दाखयलें. ताणीं १९०१ त केल्ल्या एका उड्डाणांत पॅरिसांतल्या आयफेल टॅावराक भोंवताडो घातलो.
अदृढ वातनौका : ह्या प्रकारच्या वातनौकांच्या सरवेच्या विकासांत फ्रांसातले सँनतूझ - द्दूमाँ आनी झोदिअॅक, जर्मनींतलो आडगुस्त फोन पर्सेव्हाल आनी अमेरिकेंतलो टॅामस बॅाल्डविन हांचो म्हत्वाचो वांटो आशिल्लो. दोनय म्हाझुजांनी ब्रिटीश आनी अमेरिकन लश्करांनी दर्यादेगांचेर राखण करपाक, रक्षक आनी पाणबुडी कार्य हांचेखातीर ब्लिंपाचो उपेग केलो. ह्या वातनौकांनी देशाभायर भोंवडी करप, जायत्या शारांवयल्यान प्रवाशांक भोंवडावन हाडप तशेंच इमारतींचेर टपाल उतरावप सारकिल्लीं कामां केलीं.
अर्धदृढ वातनौका : प्रवासी कक्ष, शक्ती आनी संयंत्र, इंधन आनी अभिभार हांच्या वजनाची वातनौकेचे लांबायेभर वांटणी करपाखातीर कांय अभिकल्पकांनी कायेच्या तळाक दृढ कणो संरचनेचो आस्पाव केलो आनी हातुंतल्यान अर्धदृढ वातनौका प्रकार अस्तित्वांत आयलो. इटलींतलो ऊंबेतो नॅाबील हाणें रोमा (१९१९), नॅार्ज (१९२६) आनी इटलिया (१९२८) तशेंच गुडइयर कंपनीन बांदिल्ली आर एस-१ (१९२६) ह्यो अशा प्रकारच्यो वातनौका अभिकल्पित केल्यात.
दृढ वातनौका : जर्मनींत ह्या प्रकारच्या वातनौकांचो मूलभूत विकास आनी निर्मिती काउंड फेर्दिनांद फोन त्सेपेलीन हाच्या चिकाटिच्या यत्नांतल्यान जाली. ताकालागून दृढ वातनौका त्सेपेलीन ह्या नांवानच वळखुंक लागले. १९०० ते १९३० ह्या काळांत त्सेपेलीन कंपनीन १३० वातनौका तयार केल्यो आनी तांचीं उड्डाणांय केलीं. हेच कंपनीन १९२४त बांदिल्ली ७,०७,५०० मी३ तांकीची आनी दर एकी ४२० अश्र्वशक्तीचीं पांच इंजीनां आशिल्ली एल झेड - १२६ ही वातनौका अमेरिकेंत व्हरून थंय ती नाविक दलांत लॅास अँजेल्स ह्या नांवान दाखल जाली. १९२८त बांदिल्ली ग्राफ त्सेपेलीन हे वातनौकेची वायुक्षमता १०,४७,१०० मी3 आशिल्ली. २४ ते ३५ प्रवासी व्हरपाची आनी रावपाची व्हड सुवात आशिल्ली ही वातनौका अटलांटिक पार हवाई प्रवास करपाचें लोकप्रिय साधन जालें. १९३६त बांदपांत आयिल्ली हिंडेनबुर्ग ही वातनौका १९,८१,००० मी3. वायुक्षमतेची, २५० मीटर लांब आनी ४० मीटर व्यास आशिल्ली दर एकी १,०५० अश्र्वशक्तीच्या चार डीझेल इंजिनांनी चलयताले. ६ मे १९३७ दिसा अमेरिकेंतली लेकहर्स्ट हांगा हिंडेनबुर्ग वातनौका प्रवासी सेवा बमद करपांत आयली.
ग्रेट ब्रिटनांत १९१५ - ३० ह्या काळांत दृढ वाचनौकांची एक माळच विकसीत करपांत आयली. आर - ३४ ह्या ५,६६,७०० मी3. वायुक्षमतेच्या आनी दर एकी २७० अश्र्वशक्तीचीं पांच इंजीनां बसयल्ले वातनौकेन १९१९त पयलो अटलांटीकपार प्रवास केलो. ताचेउपरांत तयार केल्ल्यो आर - १०० आनी आर - १०१ ह्या दर एकी १४,५०,००० मी ३ हायड्रोजन तांकीच्यो वातनौका उल्लेखनीय आशिल्ल्यो.
अमेरिकेच्या संयुक्त संस्थानांत १९२४त लॅास अँजेल्स ही जर्मन वातनौका हाडल्या उपरांत गुडइयर त्सेपेलीन कोर्पोरेशनान १९३१ त अॅक्रॅान आनी १९३३त मेकॅान ह्यो वातनौका अभिकल्पित केल्यो आनी बांदल्यो. लॅास अँजेल्स सोडून बाकिच्या वातनौकांक मात अपघात जाले. अॅक्रॅान आनी मेकॅान ह्या वातनौकांचो विमानवाहक आनीन तेळणी करपाचें वाहन म्हणून उपेग जातालो, हेंच तांचें खाशेलेंपण आशिल्लें.
बलुनाक शक्ती संयंत्र आनी प्रचालक यंत्रणा जोडली म्हणजे ताचें वातनौकेंत रुपांतर जाता. वातनौका चडकरून प्रवाह रेखित काया, तातूंत एक वा चड वायुयुक्त कप्पे, नियंत्रणाखातीर थीर आनी चल पृच्छपृश्ठां, कर्मचारी वर्ग आनी प्रवासी हांचेखातीर कक्ष आनी प्रचलन प्रणाली हाणीं केल्ली आसता. व्हडल्या वातनौकांनी जायते हवायुक्त कप्पे आसतात आनी तांकां लागून चालक फुडले वा फाटले वटेन हवा हालोवन वातनौकाची स्थिती फाव अशी दवरपाक शकता.
अदृढ वा दृढ प्रकारचे मुलत : वेगळे आशिल्ले अभिकल्प वातनौकांखातीर यशस्वीपणान आयिल्ले आसात. अर्धदृढ हो तिसरो प्रकार अदृढ प्रकाराचोच भेद आसून तातूंत दृढ करपाचो अंतर्भाव आसता. दृढ आनी अदृढ वाचनौका भायल्यान दिसपाक जरी सारक्यो दिसल्यो तरीय तांचे रचणुकेंत आनी कार्यांत ठळक भेद आसतात.
दृढ प्रकाराचे वातनौकाची संरचना चड करून अॅल्युमिनियमचीं कडीं - आनी तुळई अशा दृढ चौकटींत केल्ली आसता. वातनौका थीर करपाखातीर तिच्या फाटल्या तोंकाक पुच्छपक्ष जोडचे पडटात. रूढ क्रुसाकार (चार पुच्छपक्ष) पुच्छ रचनेंत आडवीं नियंत्रण पृश्ठां उच्चालक आनी उबीं नियंत्रण पृश्ठां सुकाणू म्हणून काम करतात. तशेंच
