आवरणाच्या सकयल्ल्या वटेनचो कक्ष रज्जुवक्री पड्ड्यांनी आनी तारदोरांनी वयल्या भागाक जोडून लोमकळत दवरिल्लो आसता. ह्या कक्षांत शक्ती संयंत्र आनी प्रचालन यंत्रणां दवरिल्ली आसता. एक एक प्रचालक पंखे चलोवपी हवेन थंड जावपी रूढ विमान इंजीनां कक्षाच्या भायर आयिल्ल्या उलांडी नौकेसारक्या भागांचेर जोडयेन बसयल्लीं आसतात. इंधन, तेल पूरक भार, भाते, रेडिओ संदेशवहन सामुग्री, उपकरणां आनी साहाय्यक साधनां कक्षांतूच वा तांचेर आशिल्ल्या उलांडी भागांत जांव इंजिनाच्या आच्छादनांत दवरतात. कक्षाचो तळभाग उतरपाच्या चाकांचेर बसयल्लो आसता आनी हीं चाकां वयर वोडून घेतात. उदकाचेर देंवपाक कक्षाक तराफोय लांव येता. वातनौका चलोवपाखातीर बलून उड्डाण आनी विमान चालन ह्या दोनांतल्याय तंत्रांचें प्रशिक्षण आनी अणभव हांची गरज आसता. जेन्ना वातनौका सामकी उत्प्लावक समतोलांत आसता तेन्नाच तिचें उड्डाण वा उफेवप थीरतायेन जांव येता. वातनौका चलयतना उत्प्लावकता आनी वायूचो दाब ह्या गजालींचेर सारकें लक्ष दवरचें पडटा. वातनौकेचें नाक तिरपे दिशेन वयर करून हवे परस मातशे जड अवस्थेंत उड्डाण करपाक येता. पूण हवेपरस हलके स्थितींत नाक सकयल करून उड्डाण करपाची गरज आसल्यार अशे स्थितींत जमनीवयल्या कर्मचारी वर्गाचो पालव घेवंचो पडटा. अदृढ वातनौकांचो वराक वेग १०० ते १३० किमी. आसपाक शकता.
आधुनिक वातनौका संकल्पना : पूर्ण उत्प्लावक रूढ संकल्पना ह्यो अभिजात, पूर्ण उत्प्लावक, दृढ आनी अदृढ वातनौका संकल्पनांचीं आधुनिक रुपां आसात. हे तरेच्या वातनौकेंत आधुनिक विमानाची संरचना सामुग्री, प्रचालन प्रणाली आनी इलॅक्ट्रोनाक साधनां वापरतात. कांय संकल्पना ह्यो कमी प्रमाणांत उत्प्लावक वा संकरीत संकल्पना आसात. तातूंत उत्प्लावक उच्चालनांचें वायुगतिकीय वा प्रचालकीय उच्चालनान भरिवपणान आवर्धन, करतात. अशे तरेन हीं वाहनां कांय प्रमाणांत हवेपरस हलकीं आनी कांय प्रमाणांत हवेपरस जड आसात. अभिजात संकल्पनांकडेन तुळा केल्यार ह्या अंशत: उत्प्लावक संकल्पनांच्या वाहनांचो संचार वेग चड, इंधन खप चड आनी संरचना वजन चड आसतलें म्हणपाचें सर्वसादारणपणान जाणवता.
डायना एअरशिप हे उच्चालककाया संकल्पनेचें प्रतिनिधिक रूप आसा. ताचे कायेचो आकार रूढ वातनौकेपरस वायुगतिकीय नदरेन चड कार्यक्षम आसा. ह्या विशिश्ट संकल्पनेंतलो आकार त्रिकोणाकृती (डेल्टा) फलाटाचो आसा. मोगॅलिफ्टर हें पाखां आशिल्लें वातनौकेचें नमुनेदार उदाहरण आसा. हेलिप्सॅायड हातूंत दीर्घवृत्ताभ आनी त्रिकोणाभ ह्या आकारांत तडजोड करपाचो हेतू आसा. हेलिस्टॅट हें फिरतों पंक्ष संकरित प्रकाराचें प्रतिनिधिक रूप आसून तातूंत वातनौका कायेचो हेलिकॅाप्टरांकडेन वा हेलिकॅाप्टर घूर्णक प्रणालिकडेन संयोग केल्लो आसा.
दुसऱ्या म्हाझुजापयलीं १९३७त हिंडेनबर्ग वातचनौका नश्ट जालेउपरांत व्हडल्या वातनौकांचो काळ सोंपलो. आधुनिक काळांत वातनौकांचो उपेग जाहिरातींखातीर करतात. वातनौकेंत एकाच जाग्यार उफेत रावपाची तांक आशिल्ल्यान फूटबॅाल, गोल्फ, मोटारगाड्यांच्यो वा व्हड्यांच्यो सर्ती हांचे सारकिल्ल्या मुखेल खेळा प्रकारांखातीर दूरचित्रवाणी कॅमेरा व तो हाताळणी व्यक्ती हांचेखातीर वातनौका हो एक बरो हवाई फलाट थरिल्लो आसा. आणिबाणीच्या काळांत हुवांर वा जंगलांतले वणवे, हांच्या सारक्या सैमीक अरिश्टांचें निरीक्षण करपाखातीर वातनौकांचो उपेग करतात. रातचेवेळार खूण म्हणूनय वातनौका वापरतात. हालींच्या काळांत वातनौकांचो परत नागरी आनी लस्करी उपेग करपाच्या नदरेन विचार चालू आसा.
- कों. वि. सं. मं.
वातानुकूलन : अपेक्षीत तापमानाखातीर वातावरणाचें कृत्रीम रितीन केल्लें नियंत्रण. मर्यादीत सुवातींतलें हवेचें तापमान, आर्द्रता, वायुगती, शुध्दता आनी वास ह्या सगळ्या घटकांचें एकेच फावट नियंत्रण करून ते जागेंत आशिल्ल्या मनशांक सुखदायक वातावरण वा ते जागेंत चालू आशिल्ले प्रक्रियेक योग्य अशा गुणधर्मांनी युक्त आशिल्लें वातारण निर्माण करप हो वातानुकूलनाचो हेतू आसता. हवेचे सगळेच गुणदर्म नियंक्त्रीत करपाक येनात. पूण तातुंतल्या मुखेल गुणधर्मांचें नियंत्रण करून वातानुकूलांत बाकीच्या गुणधर्मांविशीं जायते खेपे तडजोड करची पडटा.
भारतांत खूब पुर्विल्ल्या काळासावन कुडींतली हवा थंड आनी सुवासीक करपाखातीर जनेलां आनी दारांक वाळ्याचे वोले पड्डे लावप जातालें. भायली हवा अशा पड्ड्यांतल्यान कुडींत वतना थंड आनी सुवासीक जाता. तशेंच पयलींच्या प्रासादांनी जायतेकडेन कारंजीं आसतालीं. ताकालागून हवेचें तापमान कमी जावन आर्द्रताय नियंत्रीत जाताली. रोमन लोकांनी २,००० वर्सांपयलीं थंडेच्या दिसांनी वण्टींत वा पाख्यांत शेगडेवरी वेवस्था बसोवन घरांतले हलेचें नियंत्रण केल्लें. इजिप्शियन लोकय वण्टींतल्या कुरकूटांत सैमीक बर्फ दवरून हवेचें तापमान कमी करताले. अशे तरेन पुर्विील्ल्या काळांतय वातानुकूलनाचे यत्न जाल्ले.
इ.स. १८४२ वर्सा जॅान गॅारी हाणें पीतज्वराच्य पिडेस्तांचेर उपचार करपाखातीर वातानुकूलनाचो उपेग केलो. एकोणिसाव्या शेंकड्याच्या अखेरेक बवा करप, तापमान कमी करप आनी आर्द्रता वाडोवप हांचेखातीर कापडगिरण्यांनी उदकाच्या फवाऱ्यांचो उपेग जालो. १९०६ च्या अदमासाक स्टुअर्ट डब्ल्यू. क्रेमर आनी विलिस एच्. कॅरिअर हाणीं वातानुकूलनाच्या मळार स्वतंत्रपणान म्हत्वाचें योगदान करून एअर कंडिशनिंग हो शब्दप्रयोग वापरांत
