चडकरून संयंत्रांत हवेचें तापमान आनी आर्द्रता कमी करची पडटा आनी ते खातीर वेगवेगळ्या तरेचे शितक वापरतात. निराद्रीकारकांतल्या थंड उदक वा प्रतीतक हांचें अभिसरण जाता. प्रतीशनाखातीर यंत्रणा (१२) वापरपांत येता. शिंयांच्या दिसांनी वा हवेंतलें संवेद्य उश्णतेचें प्रमाण कमी जाल्यार पुनर्तापकाचो (६) उपेग करून हवा तापयतात. प्रतिशकांतल्यान भायर सरपी हवेची आर्दता वाडोवप गरजेचें आसलें जाल्यार बाश्पाचें प्रमाण वाडोवपी आद्रिकारक (७) वापरतात. उद्येगीक वातानुकूलनांत चड करून हाचो वापर करचो पडटा. तशेंच खंयच्याच वातानुकूलन यंत्रणेवयलो उश्णता भार थीर नासता. तो दिसांतल्यान वेगवेगळ्या वेळार वा वर्सांतल्या वेगवेगळ्या दिसा बदलत आसता. हो भार कांय अंशांनी आसलो आनी तांतूंत वातानुकूलित जागेंतली सुप्त उश्णता कमी जाली आसली जाल्यार वातानुकूलीत जागेंतली सापेक्ष आर्द्रता थीर दवरपाक आद्रीकरण (बाश्पाचें प्रमाण वाडोवपी प्रक्रिया) करची पडटा. आंशिक भार आसल्यार हवेच्या गुणधर्माचें नियंत्रण करपाखातीर आनीक एक पद्दत वापरपांत येता. परत येवपी हवा वाहिनीक मिश्रण कोठयेंत येवचें पयली एक उपमार्ग काडटा आनी कांय प्रमाणांत परत येवपी हवा वातानुकूलन यंत्रणा सोडून धाडटना ह्या उपमार्गांतल्यान व्हरून आर्दीकारका उपरांत वातानुकूलीत हवेंत मिसळटात. ह्या उपमार्गांत हवेचें प्रमाण नियंत्रीत करपाक पट्ट्यांचो संदमक बसयल्लो आसता. पंख्याच्या (८) आदारान हवा वातानुकूलन यंत्रणेतल्यान वोडून घेतात. तशेंच फाव ते गूणधर्म आशिल्ली हवा हवावाहिन्यांतल्यान (९) वातानुकूलित जागेंत वता. पंपाच्या (१३) आदारान जलवाहिन्यांतल्यान (१४) निराद्रिकारकांत थंड उदकाचें अभिसरण जाता. पूर्वतापक आनी पुनर्तापकांत नळयांच्या वयल्यांतल्यान गरम उदकाचें वा वाफेचें अभिसरण केल्लें आासता. गरम उदक वा बाप्श पुरवण करपाखातीर बाश्पित्र (बॉयलर) (१६) वापरतात. यंत्रणेंतली प्रतीतन संघनकामदली (बाश्पाचें उदकांत रूपांतर करपी प्रयुक्तीमदली) उश्णता ओडपी उदक थंड करून परत परत वापरपाखातीर शीतक मनोरो (वातावरणीय हवेचें आभिसरण करून उदक थंड करपी मनोऱ्यासारखी प्रयुक्त) (१५) वापरतात. आर्द्रतानियंत्रक आनी तापनियंत्रक हांच्या आदारान सापेक्ष आर्दता आनी सुकें तापमान हांचें नियंत्रण करपाक येता.
हवा - शीतकांचे दोन प्रकार आसतात- १) नलिका वलय शीतक आनी २) फवारो शीतक.
नलिका वलय शीतक : ह्या शीतकांत नळ्यांचीं वलयां आसतात. नळ्याच्या भितरल्यान शीतकाचें अभिसरण करतात आनी भायल्यान हवेचो प्रवाह वता. शीतक म्हूण थंड केल्लें उदक वारतात आनी उदक यांत्रिक प्रशीतन पद्दतीन थंड करतात. तातूंत बाश्प संपीडन (दाब दिवपाची क्रिया) आनी बाश्प शोशण ह्या दोनय पद्दतींचो उपेग करतात. कांय जाग्यांनी प्रशीतक द्रव्य प्रत्यक्ष नळयांनी आसता आनी त्या जाग्यांनी ताच्या बाश्पी भवनाक लागून भायले हवेंतली उश्णता काडून घेतात. ह्या प्रशीतकाचें तापमान २° – ३° से. परस कमी आसपाक जायना. शीतकाचे फाटलेवटेनच्यान हवा वता आसतना सगळीच हवा थंड जायना, जाल्यार तातुंतल्या कांय भागाचेर प्रक्रिया जायनासतनाच तो तसोच फुडें वता, म्हणून शीतकाची कार्यश्रमता, हवेचो वेग आनी वलयांच्यो चौकटी हांचेर आदारीत आसता. शीतकांतल्यान हवा वता आसतना पयलीं हवेचें तापमान कमी कमी जाता आनी आर्द्रता थीर रावता. उपरांत दवबिंदू इतकें तापमान जातकच हवेंतलें बाश्प उणें जायत वता. शेवटाक हवेचें तापमान शीतकाच्या तापमानापरस ३° - ४° सें. चड आसता. तशेंच ते हवेच्या तापमानाक संतृप्तता स्थिती पावता. पूण शीतकाची कार्यश्रमता १०० नासून सादारण ९० - ९५ इतकी जाता. शातकाचें तापमान बदलून शीतकांतल्यान भायर सरपी हवेचें तापमान आनी सोपेक्ष आर्द्रता बदलपाक येता. शीतकांत हवेचें तापमान कमी करूं येता आनी निराद्रीकरणय जाता.
फवारो शीतक – हे पद्दतींत थंड उदकाचे फवारे हवेंत सोडटात. हवा आनी शीतक हांचो प्रत्यक्ष संबंद येता. उदकाचो फवारो हवेचे दिकेक वा हवेचे उरफाचे दिकेक अशे दोनय प्रकार आसतात. उरफाटे दिकेच्या फवाऱ्याक चड सापेक्ष आर्द्रता आसता. जितको वेग कमी तितकी सोपेक्ष आर्द्रता चड मेळटा. ७० - ९० टक्क्यांमेरेन सापेक्ष आर्द्रता मेळटा. हातूंतच हवेचें तापमान कमी जावन आर्द्रतेचें प्रमाण कमी जाता. फवाऱ्याच्या उदकांचें तापमान वा प्रमाण बदलून हवेच्या तापमानांत बदल करपाक येता. उदकाच्या फवाऱ्याखातीर पंपाच्या आदारान उदकाचो दाब वाडटतात. हे प्रक्रियेंत वोलें तापमान थीर दवरून हवेंतली संवेद्य आनी सुप्त उश्णता कमी करपाक येता. फवाऱ्यांतले उदकाचे उश्णतेंत बदल जायना आनी ते थीर आसता. उद्देगीक वातानुकूलनांत ज्या जाग्यार सापेक्ष बदल आर्द्रतेचें नियंत्रण अचूक लागता, पूण सुक्या तापमानाचें नियंत्रण इतकें म्हत्वाचें नासता अशा जाग्याचेर ही पद्दत वापरतात.
वातानुकूलनाच्यो हेर पद्दती - दोट्टी हवा – वाहीनी पद्दत – हे पद्दतींत दोन हवा – वाहिन्यांचो वापर करतात. एके वाहिनेंतल्यान थंड हवा आनी दुसरे वाहिनींतल्यान गरम हवा वातानुकूलींत जागेंत व्हरतात. वातानुकूलीत जागेंतल्या क्षेपकांत दोनय हवा – प्रवाहांचें मिश्रण जावन वातानुकूलित जागेंत हवा प्रवेश करता. हवेच्या गुणधर्मांचें नियंत्रण वातानुकूलित जागेंतच करपाक येता. ताका लागून एखादे व्हड इमारतीक ही पद्दत उपेगाची आसा. हातूंत वेगवेगळ्या कुडींचें नियंत्रण स्वतंत्रपणान करपाक येता.
स्वतंत्र नियंत्रण पद्दत – हे पद्दतींत दर एका वातानुकूलित जागेत स्वतंत्र नलिका वलय शीतक वा तापक आसात. तातूंत
