जाल्या. पूण फ्रांसाचे अस्तंतेक ती रूंद जाल्या. संवसारांतलो सगळ्यांत पिकाळ प्रदेश म्हणून हाची नामना आसा.
रशिया सोडल्यार युरोपाच्या मध्य भागांत उणें उंचायेचे पर्वत आनी सडे आसात. तांची उंचाय ३०० ते १,८०० मी. हांचेभितर आसा. वाटकुळ्यो दोंगुल्ल्यो, खर देंवत्यो, खोल आनी अशीर देगणां अशी वेगवेगळ्या स्वरुपाची ही भूंय. पुर्तुगाल आनी स्पेनांतलो ‘मेसेटा’ सडो, फ्रांसांतलो मासीफ सँट्रल, मध्य जर्मनी आनी अस्तंत चॅक आनी स्लोवाकियेंतले सडे आनी ऊंच प्रदेश हे ह्या भागांतले मुखेल उचेले प्रदेश. हांगाची चडशी भूंय फातराळ आसून ह्या भागांत ज्वालामुखी प्रकारच्या तळपांचे थर आसात.
आल्पायन पर्वतांच्यो रांको खंडाच्या दक्षिण भागांत स्पेनासावन कॅस्पियन दर्यामेरेन पातळ्ळ्यात. स्पेनांतलो सिएरा नेवाडा, स्पेन-फ्रांस हांचे शिमेर आशिल्ली पिरेनीज पर्वतांवळ, आग्नेय फ्रांस, उत्तर इटली, स्वित्झर्लंड, जर्मनी, ऑस्ट्रिया आनी उतर युगोस्लाविया ह्या प्रदेशांनी पातळिल्ले आल्स पर्वत, इटलींतलो अॅपेनीझ युगोस्लाविया आनी ग्रीसंतलो दिनारीक आल्प्स, बल्गेरियेंतलो बाल्कान पर्वत, रूमानियेंतलो कार्पेथियन पर्वत उदेंतेकडचो कॉकेशस पर्वत ह्या सगळ्यांचो आल्पायन पर्वतांवळींत आस्पाव जाता. कॉकेशस पर्वतांतलें माऊंट एलब्रुस (उंचाय ५,६३३ मी.) हें ह्या प्रदेशांतलें सगळ्यांत उंचेलें तेमूक.
रशियेंतल्यान व्हावंत वचून दक्षिणेक कॅस्पियन दर्याक मेळपी वोल्गा ही युरोपांतली सगळ्यांत लांब न्हंय (३,५३१ किमी.). डॉन ही रशियेंतली दुसरी म्हत्वाची न्हंय. तिचें पात्र रूंद आसून ती काळ्या दर्याक मेळटा. ऱ्हायन न्हंयेचो उगम आल्प्स पर्वताचोर जाला. ती जर्मनी आनी नॅदर्लंड्सामदल्यान व्हांवत वचून काळ्या दर्याक मेळटा. डॅन्युब ही युरोपांतली दुसऱ्या क्रमांकाची लांब न्हंय. तिची लांबाय २,८६० किमी. इतली आसून ती जर्मनी, ऑस्ट्रिया, चॅक आनी स्लोवाकिया, हंगेरी, युगोस्लाविया, बल्गेरिया आनी रुमानियेंतल्यान व्हांवत वचून काळ्या दर्याक मेळटा. रशियेंतल्यो नीपर, नीस्तर, नेमन, उत्तर द्वीना, अस्तंत द्वीना आनी पेचोरा; पोलंडांतल्यो ओडार आनी विश्र्वेला, चॅक आनी स्लोवाकिया आनी जर्मनींतली एल्व न्हंय, इटलींतली पो, फ्रांसांतल्यो गारॉन, ल्वार, ऱ्होन आनी सेन; स्पेनांतल्यो एब्रो, स्पेन आनी पुर्तुगाल शिमेवयल्यो टेगस, ग्वाद्याना आनी डोरू तशेंच इग्लंडांतली टेम्स ह्यो युरोप खंडांतल्यो चड म्हत्वाच्यो न्हंयो.
हवामानः सादारणपणान युरोप खंडाचें हवामान सौम्यूच उरता. अमेरिका आनी आशिया खंडांपरस त्याच अक्षवृत्तांत युरोपांतलें हवामान सौम्य आसता. अॅटलांटीक म्हासागरावयल्यान युरोपांत येवपी वाऱ्याक लागून हांगाचें हवामान सौम्य आसता. सादारणपणान दक्षिण युरोपापरस उत्तर युरोपांतले शिंयाळे चड तेंप उरपी आनी थंड, जाल्यार गीम उणे दीस उरपी आनी शितळ आसता. तशेंच अस्तंत युरोपापरस उदेंत युरोपांतले शिंयाळे चड तेंप उरपी आनी थंड, जाल्यार गीम अल्पकालीन आनी उश्ण आसतात. स्कॉटलंडांतल्या ग्लासगो शारांतलें जानेवारी म्हयन्यांत सरासरी तापमान ३० सॅ. जाल्यार त्याच अक्षवृतांत आस्पाव जावपी मॉस्को शारांतलें जानेवारींत सरासरी तापमान - १०० उरता. युरोपाच्या चडशा भागांत वर्सुकी पावस ५० ते १५० सेंमी. पडटा. अस्तंत ग्रेट ब्रिटन, अस्तंत नॉर्वे आनी अस्तंत युगोस्लाविया प्रदेशांनी सुमर २०० सेंमी. इतलो पावस पडटा. स्पेनाच्या मध्य आनी आग्नेय भागांत, युरोपी रशियेच्या आग्नेय आनी भागांत, युरोपी रशियेच्या आग्नेय आनी उत्तर भागांत, तशेंच उत्तर स्कॅडिनेविया ह्या भागांनी फकत ५० सेंमी. इतलो पावस पडटा.
वनस्पत आनी मोनजातः सद्या मध्य आनी दक्षिण युरोपापरस उत्तर युरोपांत व्हड आनी दाट रानां आसात. पूण शेतवड, मनशाचो राबितो आनी वेगवेगळ्या लांकूड उद्देगांक लागून रूख मारिल्ल्यान खंडांतलें रानांखाल आशिल्लें क्षेत्र दिसानदीस उणें जायत गेलां. खंडाचे उत्तरेक आशिल्ल्या रानांनी सदापाचवी उरपी सूचिपर्णी रानां आसून, तातूंत फर, बर्च, पायन आनी स्प्रूस हे वनस्पतीचे प्रकार चड आसात. रशियेच्या मध्य आनी दक्षिण भागांत रूंदपानी पानझडी रुखांचीं रानां आसात. तातूंत अॅश, बीच, बर्च, एल्म, मॅपल आनी ओक हे वनस्पती प्रकार मेळटात. ह्याच भागांनी कांयकडे रूंदपानी आनी सूचिपर्णी रुख एकठांय वाडिल्ले दिसतात. भूंयमध्य दर्यादेगांच्या प्रदेशांनी सदापाचवी रुंदपानी रुखांचीं रानां आसून कॉर्क आनी ऑलिव हे तातुंतले मुखेल रुख. युरोपांत स्टॅप आनी प्रेरी अशे दोनूय तरांचे तणाचे प्रदेश आसात. रशियेच्या आग्नेय भागांत स्टॅप, जाल्यार रशियेच्या मध्यभागांत प्रेरी प्रकारचें तण वाडटा.
हांगाच्या रानांत विंगड विंगड प्रकारची मोनजात सांपडटा. व्हड प्रमाणांत जावपी शिकार आनी हेर कारणांक लागून मोनजातीचें प्रमाण उणें जायत गेलां. मोनजातीची राखण करचेखातीर चडशा सगळ्या युरोपी देशांनी प्राणीसंग्रहालयां बांदल्यांत, जाल्यार कांय रानां मोनजातींचे रक्षीत भाग म्हणून घोशीत केल्यांत. रशिया आनी उत्तर स्कँडिनेविया हांचे मजगतींच्या प्रदेशांत पुडीकोराचीं वांस्वेलां खूब मेळटात. कोले आनी कोलसुणीं सगळ्याकूच दिश्टीं पडटात. नैऋत्य युरोपांतल्या ऊंच पर्वतांचेर शॅमॉय आनी आयबॅक्स ह्या बोकडांभाशेन दिसपी मोनजातीची संख्या चड आसा. हांचेखेरीज खंडाच्या वेगवेगळ्या रानांनी एल्क, रेनडियर, हरणांचे साबार प्रकार, सोंशे, बिजू, हेजहॉग, लेमिंग्ज, मोल, ऑटर, चानी, रानदुकर आनीट हेर मोनजात सांपडटा. हांगा सांपडपी सवण्यांभितर गरूड, ससाणो, फिंच, पिटकूळीं, बुलबूल, घुघूम, म्हारकावळो, कोगूळ, पारवे हे मुखेल आसात.
भुगोलीक विभागः भुगोलीक नदरेन युरोपाचे सात विभाग केल्यात ते अशे- १)भूंयमध्य सागरी दक्षिण विभाग, २)अस्तंती
