हांगा दुसरी एक 250 फूट उंचायेची एक दोंगुल्ली आसा. तिका हारी दोंगुल्ली म्हणटात. काश्मिरी भाशेंत हार म्हळ्यार मैना. पयलीं ह्या जाग्यार एक तळें आशिल्लें. तातूंत जलोद्भव नांवाचो राक्षस आशिल्लो. तो खूब मातिल्लो. म्हणून देवीन मैनेचें रूप घेवन आपले चोंचींन एक फातर उखल्लो आनी तो जलोद्भव राक्षसाच्या आंगार उडयलो. थंयच तो जमनींत भितर गेलो आनी वाडूंक लागलो. फुडें ताचो दोंगर जालो आनी ताच्या सकयल राक्षस चिड्डलो. तो दोंगर म्हळ्यार हारी दोंगर. अकबर बादशहान थंय एक किल्लो बांदला. त्या किल्ल्यांत देवीचें देवूळ आसून, एक मशीद आनी एक गुरूद्वारय आसा.
श्रीनगरांत खूब सोबीत तळीं, बागो, देवळां, मशिदी आनी मकबरे आसात.
-कों.वि.सं.मं.
श्रीनगर-(2): उत्तर प्रदेशांतल्या गढवाल जिल्ह्यांत अलकनंदा न्हंयेचे देगेर वसयल्लें एक नगर. हंय नगर गढवालचो शासक अजयपाल हाणें इ.स. 1375 त निर्माण केलें आनी थंय राजधानी स्थापली.
ह्या श्रीनगराक एक सिध्दपीठ मानतात. देवी भागवतांत श्रीनगराचें खूब माहात्म्य वर्णिलां. हांगा अलकनंदेच्या पात्रांत एका फातरार श्रीचक्र कोरिल्लें आसा. ताचे वयल्यान हाका श्रीक्षेत्र अशें नांव मेळ्ळां.
हें नगर इकरा फावटी वसयलें, तितलेय फावटी नश्ट जालें अशें म्हणटात. इ.स. 1894 त न्हंयेच्या महापुरांत पुर्विल्लो राजवाडो आनी बाजारपेठ सगळें व्हांवून गेलें. सयाचें नगर त्या उपरांत परत वसयल्लें आसा.
-कों.वि.सं.मं.
श्रीपाद श्रीवल्लभः (जल्मः इ.स चो 14 वो शेंकडो, पीठापुरम, तमिळनाडू, जि. गोदावरी).
दत्त संप्रदायांतलो एक म्हापुरूस. हाका दत्तात्रेयाचो पयलो अवतार आनी नरसिंह सरस्वतीचो पूर्वावतार मानतात. गुरूचरित्राच्या पांच ते धा ह्या अध्यायांनी हाची अवतार कथा वर्णिल्या ती अशी- श्रीपाद श्रीवल्लभाचो पीठापुरी हांगा जल्म जालो. हें पीठापुरी तमिळनाडूच्या गोदावरी जिल्ह्यांतल्या पीठापूर तहशिलाचें मुखेल ठिकाण आसून राजमहेंद्रीचे उत्तरेक गोदावरीच्या मुखप्रदेशा लागसार आसा. सद्या हें स्थान पीठापुरम ह्या नांवान वळखतात.
श्रीपादाच्या बापायचें नांव आपळराज आनी आवयचें नांव सुमता. आपळराज हो आपस्तंब शाखेचो ब्राम्हण आशिल्लो. एक फावट, तागेर उमाशे दिसा श्राध्द आसतना दत्तात्रेय अवधूताच्या रुपान दारांत आयलो आनी सुमतेन ब्राम्हण जेवंचे पयलीं ताका भिक्षा घातली. दत्तात्रेयान प्रसन्न जावन तिका तिच्या मनांतली इत्सा विचारली. तेन्ना नमस्कार करून सुमतेन ताका सांगलें, आपणागेर खूब पूत जाले पूण ते सगळेच जगलेना. जे वांचले ते कुड्डे, पांगळे आसात. तेन्ना आतां आपल्याक मान्य केली आनी तापसी वंशाचो उध्दार करपी, कलियुगांत नामना जोडपी, दैन्य पयसावपी तसोच ज्ञानमार्गान अतुर्बळी असो पूत जातलो असो वर दिवन अदृश्य जालो.
ते प्रमाण सुमतेक पूत जालो. ब्राम्हणांनी ताचें जातक सांगलें की तो एक म्हान तपस्वी आनी दीक्षाकर्तो जगद्गुरू जातलो. दत्तात्रेयाच्या आशिर्वादान जल्म जालो म्हूण ताचें नांव श्रीपाद दवरलें. पिरायेच्या सातव्या वर्सा वेदाध्ययन पुराय जायनाफुडें बापायन ताची मूज बांदली. सोळावें वर्स लागना फुडें आवय-बापूय ताच्या लग्नाचो विचार करूंक लागलो. पूण ताणें लग्नाक सामको न्हयकार दिलो आनी घर सोडपाचो विचार केलो. आवय-बापायकडे उत्तरयात्रेक वचपा खातीर अनुज्ञा मागली. तांकां खूब दुख्ख जालें. आवयन सांगले. ’आमी तुजेरूच आदारून आशिल्लीं. आतां म्हातारपणांत आमीं कोणाच्या आदाराचेर दीस काडपाचे? हे तुजे पांगळे आनी कुड्डे भाव आसात, तांकां कोण पोसतलो?’ आवयचीं हीं उतरां आयकनाफुडें श्रीपादान आपल्या दोन अपंग भावाकडे अमृत नदरेन पळयलें. ते बरोबर चमत्कार जावन दोनय भाव सारके जाले आनी तांकां प्रज्ञा प्राप्त जाली. उपरांत ताणें उत्तरयात्रा सुरू केली. उत्तरेक जगन्नाथपुरी, काशी आनी महाबळेश्र्वर हांगा गेलो. थंय तीन वर्सां गुपीतपणान रावून श्रीशैलाचेर गेलो. थंय चार म्हयने रावून तो निवृत्तिसंगमाचेर कृष्णेचे देगेर कुरवपूर नांवाच्या गांवांत गेलो. थंय दोन घडणुको घडल्यो, जांचो संबंद ताचो उत्तरावतार जो नरसिंह सरस्वती हाचे जीणेकडे आसा. तातुंतली पयली घडणूक अशी आसा-
कुरवपूर हांगा रावपी एका वेदशास्त्रसंपन्न ब्राम्हणाची अंबिका नांवाची बायल आशिल्ली. उपरांत तिचो एक भुरगो वांचलो. पूण तो अपंगूण जालो. त्या धसक्यान ब्राम्हण मेलो. जयजसो तो भुरगो व्हड जावंक लागलो तशेतशे लोक ताची टर उडोवपाक लागले. तें सोंसूक नज जावन अंबिका आपल्या पूतासयत कृष्णेंत जीव दिवपाक गेली. थंय तिका श्रीपदयती न्हातना दिसलो. तिणें ताका नमस्कार केलो आनी आत्महत्येच्या पापांतल्यान मुक्त जावपा खातीर आशीर्वाद मागलो. ताणें तिका शनिप्रदोषाचें आचरण केल्यार मनोकामना पुराय जातली म्हणपाचें सांगलें. अंबिकेक आपलो अपंगूळ पूत प्रज्ञावान जाल्लो जाय आशिल्लो आनी फुडल्या जल्मांत ब्रम्हज्ञानी आनी जगद्वंद्य असो पूत जाय आशिल्लो. श्रीपादान तिच्या पुताच्या मस्तकाचेर हात दवरून ताका ज्ञानसंपन्न केलो. ही अंबिका म्हळ्यार उत्तर जल्मांतली लाड
