पुराणांत कांयके तिका ब्रह्मदेवाची बायल जाल्यार कांयकडे ताची धूव अशें म्हळां. कांयकडेन तिका विष्णुची बायल म्हणिल्ले आसून. थंय तिचें नांव पुश्टी अशें आसा.
विष्णुधर्मोत्तर पुराण, अंशूमद् , भेदागम, पूर्णकारणागम, रुपमंडन आदी ग्रथांत तिचें स्वतंत्रपणान वर्ण केल्लें आसा तें अशें- सरस्वती ही धाव्या वर्णाची, धवें वस्त्र धारण केल्ली, अलंकार विभूषित, चतुर्भुज, धवें कमळ, माळ, वीमा आनी कमंडलू धारण करपी आसा. पुस्तक आनी वीणा आनी वीणा हीं तिचीं मुखेल चिन्नां आसात. तिचो ध्यान्यश्लोक असो-
या कुन्देन्दुषारहार धवला या शुभ्रवस्त्रावृता या वीणावरदण्डमण्टितकरा या श्वेतपद्मासना याब्रम्हाच्युतशङ् करप्रभृतिभिदैवै : सदा वन्दिता सा मां पातु सरस्वती भगवती नि:शेषजाड्यापहा||
अर्थ : कुंद, चंद्र आनी हिमतुषार हाचेवरी जिचो वर्ण आसा, जी धव्या वस्त्रांनी आवृत आसा, जिचो हात सुंदर वीणेन आलंकृत आसा, जी धव्या कमळार बशिल्ली आसा, जिची ब्रह्मा- विष्णु- महेश आदी देव सदांच वंदना करता आनी जी सगळ्या प्रकारची जडतेचो नाश करपी आसा अशी सरस्वती देवी म्हजी राखण करूं.
बृहदारण्यकांत तिका धेनू म्हळ्या. तिचीं चार भुजां हीं चार दिकांचीं प्रतिकां आसात. हें तिचें सर्वव्यापपित्वाचें लक्षण आसा. तिच्या हातांतले पुस्तक हें स्थूल रूपान ज्ञानप्रप्तीचें साधन आसून अध्यात्मिक अर्थान सगळ्या ज्ञानमय अशा वेदांचें प्रिक आसा. तिच्या हातांतली माळा म्हळ्यार स्थूल अर्थान एक्रागतेचें चिन्न आसून आध्यात्मिक मातृकावर्णशक्ती आसा. वीणा ही स्थूल अर्थान जीवनसंगिताचें प्रतिक आनी आध्यात्मिक अर्थान साधकांक सिध्दी आनी निर्माण दिवपी आसा.
धवो हंस हें सरस्वतीचें वाहन आसा. बौध्द आनी जैन परंपरेंत मयूर हें तिचें वाहन आसा. हिंदू, बौध्द आनी जैन ह्या सगळ्या धर्मांक सरस्वती ही पूण्य आसा. बौध्दांनी तिचो पांच वेगवेगळे प्रकार कल्पिल्ले आसात-
१)महासरस्वती: द्वादशवर्षा, हिमगौर, उजवो हात अभयमुद्रेंत आनी दाव्या हातांत कमळ. २)वद्रवीणा सरस्वती:गौर व्दिभुज आनी वीणा वादिनी. ३)वज्रशारदा:कमळांत बशिल्ली, मुकुटांत चंद्रकोर, तीन दोळे, द्विभुज, कमळ आनी पुस्तक धारण करपी. ४)आर्यसरस्वती:चतुर्दशवर्षा, गोरी, दाव्या हातांत कमलनाथ आनी ताचेर पज्ञापारमितेची पोथी. ५)वज्र सरस्वती: त्रिमुखा,षडमुख, रक्तवर्ण. रक्तकेशी, मुखावयलें तोंड निळें, रक्तकमळाचेर प्रत्यालीन मुद्रेंत बशिल्ली. हातांत कमळ आनी ताचेर प्रज्ञापारमितेची पोथी, दाव्या हातांत तलवार आनी कातर, उजव्या हातांत ब्रह्मकपाल रत्न आनी चक्र. उत्तर भारतांतल्यो सरस्वतीच्या मूर्ती सामान्यपणान द्विभुज वा चतुर्भुज आसात.
सरोद: एक तंतूवाध्य. हाका सराबत वा सारदी वीणा अशींय नांवा आसात.
एका व्हडल्या लाकडाच्या कुडक्यापासून हें वाद्य कोंत्रायल्लें आसून ताची लांबाय ३ ते ४ फूट आसात. ह्या वाद्याचो सकयलो कांय भाग वाटकुळो सुमार एक फूट व्यासाचो आसून तो चामड्यान मढयल्लो आसता. हो वाटकुळो भाग फुडें फुडें बारीक जावन मुखावयल्या गळ्याक जोडील्लो आसता. ह्या वाद्याक चिकारीसयत स धातूंच्यो तारो आसून, त्यो सकयल्या भागांत बसयल्ल्या घोडीवयल्यान घेवन वयल्या तोकांक दोनय वटेन आशिल्ल्या तीन तीन खुट्यांक बांदिल्ल्यो आसातात. वयल्या बारीक पोकळ आशिल्ल्या लांकडी भागाचेर पितूळचो वा चांदीचो पातळ वा गुशगुळीत पत्रो बसयल्लो आसता. ताका लागून बोटांची सकयलवयर हालचाल करप सोंपी जाता. अनुध्वनीखातीर ११- १२ तारो ऐसतैत. उजव्या हातांतल्या जव्यान तार छेडून दाव्या हाताच्या बोटांनी दामून स्वर साजयता.
ह्या वाद्याच्या कर्नाटक प्रकारांत वयल्या पत्र्याचेर सात पड्डे आसतात. सकयले वटेन आशिल्ल्या कातड्याच्या वाटकुळ्या भागांत वयले देगेक लागून दोन व्हड बुराक आसातात. ताका लागून आवाज मेकळो जावपाक आदार जाता. ह्या वाद्याचेर आलाप, जोड, झाला आनी मींड बरे तरेन वाजोवंक येता. मंद्र सप्तकांत सरोदचो आवाज भरदार आनी गंभीर आसता. पुर्विल्ल्या भारतीय शिल्पांत गिटारासारखें जें वाद्य दिसता, तें सरोदचें पुर्वरूप आसुंये. ह्या वाद्याचो पर्सार खाँ साहेब असदुल्लाखान हाणें शंबर वर्सांपयलीं बंगालांत केलो आनी आयज थंय ताचो प्रचार दिसता. हें वाद्य साथी वाद्य म्हणून वापरता आसलें तरी ताची स्वतंत्र वादनाचें वाद्य म्हणून चड नामना आसा.
सर्वोदय: सर्वोदय म्हणजे सगळ्यांचो उदय. धर्म, जात, आस्पत, बळगें, बुद्द ह्यो लायनासतना जाल्लो मनशाचो विकास.
