Jump to content

Page:Konkani Vishwakosh - Volume 4 Released.pdf/845

From Wikisource
This page has not been proofread.

रस्कीनच्या " ऑन टू दीस लास्ट " ह्या पुस्तकाच्या गुजराती भाशेंतल्या महात्मा गांधीन सर्वोदय हें नांव दिवन सर्वोदय तत्वाचो उल्लेख केलो. उपरांत १९४८ त विनेबा भावे हाणें नैतिक, आर्थीक, सामाजीक आनी राजकीय मळार समता तशेंच आर्थिक आनी शसकीय मळाचे विकेंद्रीकरण ही मोख दवरूस सर्वोदय समाज स्थापित केलो. सहकार, अपक्षलोकशाय, सत्तेचें विकेंद्रीकरण आनी ग्रामविकास हे सर्वोदय तत्वाचे मुखेल घटक आसात.

दर एका गांवचें गणराज्य करून, गांवचो कारभार, गांवच्याच लोकांनी एकमतान चलोवचो आनी शेताक पूरक अशे ग्रमोद्येग उभारून गांव स्वावलंबी जावचो हो उद्देश सत्तेच्या व्केंद्रीकरणा फाटल्यान आसा.

ग्राम राज्य प्रांतिक स्ता, अंतरराश्ट्रीय सत्ता अशो आपपलेपरीन स्वतंत्र आनी स्वावलंबी सत्ता निर्माण करून सगळ्या सत्ता घटकांक एक थरार हाडपाक आनी ते वकवी सामाजिक, आर्थिकराजकीय परीस्तथितींत बदल घडोवन समतेचें अधिश्ठान आशिल्लो आदर्श मानवी समाज निर्माण करप ही संकल्पना सर्वोदया फाटल्यान आसा.

सश्ट :एक तीथ. चंद्राचे कलेक तीथ म्हण्टात. सश्ट हें एके तिथीचें नांव " षट्" ह्या संस्कृत उतराचो अरथ स असो जाता. सश्ट ही पाडव्या पासून सवी तीथ. पाडवो, बी, तय, चवथ, पंचम, सश्ट, सप्तम, अश्टम, नम, दसम, एकादस, दुवादस, त्रयोदस, चतुर्दस, पुनव आनी उमास अशीं तिथींचीं सोळा नांवा आसात. म्हयन्याचे पयले पंद्राशेंत चतुर्दशी उपरांत पुनव आनी दुसरे पंद्रशेंत चतुर्दशी उपरांत उमास अशो तिथी येतात.

चंद्र आनी सूर्य हांच्या संक्रमणाचेर हिंदू कालगणना बांदल्या. चंद्रमासाप्रमाण शुल्क पक्षांतल्या पाडव्यापासून चंद्राच्यो कला वाडपाक लागतात. त्यो पुनवेक पूर्ण जातात आनी कृष्ण पक्षांत त्यो देवत वचून उमाशेक चंद्राच्यो कला सोंपतात आनी वांगडा म्हयनोय सोंपता. ताकालागून हेर तिथिवांगडा सश्ट तीथ म्हयन्यांतल्यान दोनदां येता.

इंग्लीश पद्दतींत तारीख, म्हयनो आनी इसवीसन हांकां जितलें म्हत्व आसा तिंतलेच हिंदू धारमिक पद्दतींत वर्सांचें नांव, शक, म्हयनो, पक्ष (पंद्रस) तीथ आनी वार हांकां म्हत्व आसा. सदांचे देवपूदेंत देशकालाचो उच्चार करताना त्या त्या दिसाचो उच्चार करचो पडटा.

धर्मशास्त्रांत दर एके तिथीचेर व्रतां, परबो आदारिल्ल्यो दिसतात. तेप्रमाण वर्सांतल्या मार्गशाष म्हयन्याच्या शुक्ल पक्षांतल्या सश्टीक कपिला सश्टीचें व्रत सांगलां. महाराष्ट्रांतल्या मार्तंड भैरव (मल्लारी) खंडोबा नांवाच्या देवाचें )षडरात्रोत्सव) स रातींचो उत्सव सुरू जाता आनी तो चंपा सश्टी दिसा सोपता. त्या दिसा स्कंद सश्ट येता.

गोंयांत चंपासश्टी दिसा कल्लसश्टी मनोवपाचो खूब पोरनो विधी आजून कांयकडे पाळटात. पावस सोंपलो म्हणटकच कुळागरांतल्यान झाडांक अडेचें उदक दिवपाचो वावर सुरू जाता.माड्यांक उदक दिवपाखातीर 'केल्लें' नांवाचें आयदन वापरतात. मार्गशीर्ष शुक्ल सश्ट जांव बऱ्या म्हुर्तार कुळागराक उदक दिवप सुरू केलें जाल्यार हरें पीक मेळटलें हे भावनेन कामाक सुरवात करपाची प्रथा आसा. कल्लें वापरुन ही शिंपणावळ करतात जाल्ल्यान म्हुर्ताचे तिथीक कल्ल सश्ट हें नांव पडलां.

सश्टी वांगडा आनीकय कांय व्रतां येतात. तातूंत सुपोदन-वर्ण- श्रीयाळ स्शट येता. तशेंच सूक्यसश्ट (भाद्रपद शु. ६), बांगर सश्ट (पौष शु. ६) आनी एकनाथसश्ट ( फाल्गून व. ६) हांचो आस्पाव जाता.

साईबाब: (इ. स. चो १० वो आनी २० वो शेंकडो). आधुनिक काळांतलो एक संत. ताचें नांव, गांव, जात-धर्म ह्यो सगळ्यो गजाली अज्ञात आसात. नगर जिल्ह्यांतल्या शिर्डी गांवांत तो प्रगटलो. तेन्नाच्यान ताच्या निर्वाणामेरेनचें चरित्रय जायत्या अजापांनी आनी दंतकथांनी भरिल्लें आसा.

साईबाबा जेन्ना शिर्डींत प्रवेश केलो तेन्ना ताचे नांव कोणाकच खबर नाशिल्लें. हातांत एका पत्र्याचें टमलेर, खांदाक एक

Shri_sai_baba

कपड्याची झोळी, आंगांत कफनीभशेन सदळ अंगरखो, तकलेक फकिराभशेन कपडो बांदिल्लो, अशा भेसांत तो शिर्डींत आयिल्लो. शिर्डी गांवाभायल्या खंडोबाच्या देवळालागीं जेन्ना तो येवक रावलो तेन्ना मुसलमान समजून लोकांक ताका दोवळांत वचपाक दिलें ना. ताकालागून तो देवळाभायल्या वडाच्या रूखासकयल चिलीम वोडात बसलो. इतल्यांत त्या देवळाचो मलक म्हाळसापती सोनार थंय आयलो आनी ताणें त्या फकिराक 'साईबाबा ' म्हण उलो मारलो. तेन्नाच्यान सगळे लोक ताका साईबाबा ह्याच नांवान वळखुपाक लागले.