इराण
हांच्या मदल्याय वाठारांनी तेल उत्पादन जाता.
माकारान: हो दर्यादेगेचो आनी कांय जाग्यांचेर दोंगरी वाठार आसा. दोंगरी वाठाराचो एक फांटो बंदर अब्बासचे उदेंतेक उत्तर-दक्षिण गेला. थंयसावन फुडें तो उदेंतेवटेन मोडण घालून नैर्ऋत्य पाकिस्तानांत वता. हो वाठार सामको सुको आसा, आनी हांगा वनस्पत सामकीच उणी. दर्यादेगेवेलो मळांचो वाठार फकत शेतवडीखातीर उपेगी पडटा. नुस्तेमारी हो हांगाचो मुखेल वेवसाय. भितरल्या वाठारांनी कांय जाग्यांचेर खाजराचें पीक येता. उत्तर शीम वाठार: हातूंत एल्बर्झ पर्वत आनी खोरासान शीमेकडल्यो पर्वतांच्यो वळी येतात. हातूंतल्या एल्बर्झ पर्वताची कितलींशींच तेमकां 5,600 मी. मेरेन उंचायेचीं आसात. कॅस्पियनच्या मळांचो वाठार सगळेवटेन 80 किमी. रूंद आसा आनी चिखलाच्या वाठारांनी तो ऊंच जायत गेला. हांगाच्या उश्ण हवामानांत तांदूळ, तंबाखू, कापूस, लिंबू, हांचें पीक येता. खोरासान दोंगरावळींत कुह-इ-आलादाघ आनी कुह-इ-बिनालूद (3,413 मी.) तशेंच कोपेतदा (3,048 मी.) हीं नांव घेवपासारकीं दोंगरा तेमकां आसात. मेशेद शार हांगा आसा. तें धर्मीक थळ अशें मानतात.
मध्य पठार: हो उण्या उदकाचो वाठार. कूम शाराचे अस्तंतेकडल्यान येझ्द आनी केरमान हांकां फाटीं उडोवन सरहाद-ए-बालांत घुसपी पर्वतांचे वळीक मध्य इराणी पर्वताची वळ अशें म्हण्टात. तब्बास-केरमान आनी कुहिस्तान-सरहाद ह्योय दोंगरावळी हांगा आसात. दश्त-इ-लूत आनी दश्त-इ-कावीर हीं दोन वाळवंटां हांगा आसात. तांणी 98,420 चौ. किमी. ची सुवात आडायल्या. हो वाठार उसू पडिल्लो आनी मनीस वस्ती नाशिल्लो आसा. दश्त-इ-लूत हें वाळवंट फातरांनी भरलां. वायव्य वाठारांत तेहरान, काझ्वीन, कूम, माहालात, इस्फाहान, नीशापूर ह्या सारकीं व्हड वाळवंटांतलीं शारां आसात.
उदेंत शीमेवटेनचो वाठार: इराणीची उदेंत शीम देशाच्या उसू पडिल्ल्या वाठारांमदीं येता. हांगाय मनशांचो राबितो ना आनी पावस सामकोच उणो पडटा. तापमान सामकेंच कडक आनी वारें नेटान व्हांवपी आसता. जूनांतल्यान उत्तेरेवटेनच्यान, सामकें नेटाचें वारें 120 दीस व्हांवत आसात. तें वारें जमीन इबाडता आनी रेवेंचीं मळां तयार करता. सीस्तानचो सकयलो वाठार हामून-इ-साबेरी ह्या गोड्या उदकाच्या तळ्यान आडायला. खुझिस्तान मळ: हें मळ इराणी आखाताचे उत्तरेवटेन झॅग्रॉस पर्वत आनी इराकची शीम हांचेमदीं पातळ्ळां. हांगा पुर्विल्ली ईलम संस्कृताय आशिल्ली. ह्या वाठाराक पर्शियन साम्राज्यां आनी इस्लाम हांच्या संदर्भांत बरेंच म्हत्व आसा. पयलीं सपाट आनी उसू पडिल्ल्या ह्या वाठाराक पेट्रोलियमच्या खणींक लागून म्हत्व आयलां.
हवामान: इराणाचें हवामान खर शिंयाचें आनी तितल्याच खर गिमाचें आसता. गीम बरोच तेंप उरपी, उश्ण आनी दर्यादेगो सोडल्यार हेरकडेन सामको सुको आसता. उत्तरेवटेनच्या वाऱ्यांचें प्रमाण बरेंच आसा. तेहरान (1,129 मी.) तें तापमान जुलय म्हयन्यांत उण्यांत उणें 29° से. आनी चडांतचड 43° ते 46° सें. इतलें आसता. पूण राती सामक्यो थंड आसतात. समुद्र थारासावन 1,830 ते 2,135 मी. उंचायेच्या वाठारांत गीम त्यामानान सोसपासारको आसता. आवाझ शारांत जुलय आनी ऑगस्ट म्हयन्यांत तापमान चडांतचड 49° से. जाल्यार उण्यांत उणें 38° से. आसता. इराणच्या आखातावेलीं बंदरां थोडींभोव थंड आसतात.पठारांचे सुवातेर शरद ऋतू बरो आसता, पूण उत्तरेवटेन आनी अस्तंतेवटेन उसरां येवपी वसंत ऋतू थंड आसता. शिंयाळ्यांत मध्य आशियांतल्यान थंड आनी सुकें वारें येता. आझरबैजान हो सगळ्यांत चड शिंयाचो वाठार जानेवारी म्हयन्यांत ताब्रीझ (1,400 मी.) हांगाचें तापमान 1.7° से. आसता, पूण बरेच फावट तें 0° सें. च्या सकयल वता.
