पुराय जायना, लौकीक कर्मां करूनय तो कर्मबंधनांत बांदून उरना. प्रपंच करूनय तो प्रपंचातीत आसता, म्हळ्यार ताचो प्रपंच परमार्थरूप आसता.
नरदेह हो परम पावन जावन आसा. ताचो उपेग विषयसुखाखतीर करपाक जायना, तर परमार्र् साधनेखातीर करपाक जाय. भागवतधर्मान स्वधर्म आनी स्वकर्म हांचो एकवट सादला, देखून भागवत धर्माचे संत, आश्रमधर्माचें पालन करतात. ते कर्म करतात, पूण ते कर्मठ न्हय. ते कर्मा आसतात. ते स्वधर्मकर्मांतच ब्रह्मप्रतीतीचो अणभव घेतात. – कों. वि. सं. मं.
एकलव्य निषादराज हिरण्यधनू हाचो पूत. कौरव पांडवांचो धनुर्विध्येंतलो गुरू द्रोणाचार्य हाचेकडेन धनुर्विध्या शिकपाखातीर एकलव्य गेल्लो. तेन्ना तो हीन कुळांतलो आसा अशें सांगून द्रोणचार्यान ताका विध्या दिवपाचें न्हयकारलें. एकलाव्यान द्रोणचार्याचो मातयेचो पुतळो केलो आनी ताका गुरू मानून व्हड भावार्तान धनुर्विध्येचो स्वताच अभ्यास केलो.
ह्या प्रसंगाउपरांत, एकदां द्रोणाचार्य कौरव आनी पांडव हग्या आपल्या शिष्यांवांगडा रानांत भोंवता आसतना तांच्या वांगडा आयिल्ल्या कुत्र्याचें तोंड सात बाण मारून कोण तरी बंद केल्लें तांकां दिसलें. धनुर्विध्येंतलो तो चमत्कार पळोवन द्रिणचार्यासकट सगळ्यांक अजाप जालें. ही करामत एकलव्याची आशिल्ली. द्रोणचार्यान आपणाक धनुर्विध्या दिवपाचें न्हयकारलें, तरी आपणे ताका गुरू मानून धनुर्विध्येची साधना केली आनी ही विध्या प्राप्त केली. अशें सांगून, ताका आपलो शिष्य नानून घेवचो अशें द्रोणाचार्याक एकलव्यान वेनयलें. एकलव्याची गुरूभक्ती पारखुपाखातीर आसूंये, द्रोणाचार्यान धनुर्विध्येंत सामको गरजेचो असो उजव्या हाताचो आंगठो गुरूदक्षिणा म्हूण एकलव्याकडेन मागलो. एकलव्यान रोखडोच तो कापून दिलो. धनुर्विध्येंत अर्जुनापरस एकलव्य व्हड जायत ह्या भयान एकलव्याचो आंगठो मानलो आनी एकउव्याचेर व्हड अन्याय केलो, असो आरोप कांय जाणाकसून द्रोणाचार्याचेर जाता. कौरव-पांडव मदल्या भारतीय झुजांत एकलव्य कौरवांचे वटेन पांडव आड झुजलो. –कों. विं. सं. मं.
== एकलिंगजी ==राजस्थानांतलें मुखेल इतिहासीक थळ. मेवाड आनी उदयपूर हांगाच्या राजपूत राजघराण्याचो हो कुलदेव. उदयपूर-नाथव्दारा ह्या रस्त्याचेर उदयपूर सावन १२ मैल अंतराचेर दोन दोंगुल्ल्यांमदीं हे व्हड देवूळ आसून ताच्या चारूय वटांनी तटबमदि सा. दवळांगमूर्तीक चार मुखा आसून अस्तंतेच्या दाराकडेन पितुळच्या नंदीची मूर्त आसा. जात्रेक येवपी लोकांक उठबस करपाखातीर हांगा एक धर्मशाळा आसा.
पयलीं ह्या वाठाराक ‘कैलाशपुरी’ ह्या नांवान वळखताले. पूण एकलिंगजीचें देवूळ जायत सावन ह्या जाग्याक ‘एकलिंगजी’ ह्या नांवान वळखतात. राजघराण्यातले महाराणे हे एकलिंगजीचे दिवाण अशें मानतात. तेचखातीर उदयपूरच्या महाराण्यांक दिवाणजी म्हण्टात.
एकलिंगजीचें देवूळ केणें बांदलो हाचि उल्लेखखमयच मेळना. जनश्रुतिप्रमाण ह्या देवळाची निर्मिती आठव्या शेंकड्यांत बाप्पा रावळ हाणें केली. उपरांतच्या काळांत नश्ट जावंक पाविल्लें हें देवूळ महाराणा हमीरान परतें बांदून काडलें. हमीराचो चवथो वंशज मोकल हाणें देवळच्या चारूय वटांनी तटबंदी घाली. फुडें महाराण कूंभान पुराय देवळाचो जीर्णाध्दार केलो. ह्या देवळाच्या दर्गाभितर आनीकय देवळां आसात. महाराणा कूंभान बांदिल्लें एक ‘विष्णूमंदिर’ आशा, जाका लोक मीराबायचें देवूळ म्हूण वळखतात.
बाप्पा रावळाचो गुरू माथ हारीतराशि हो एकलिंगजीच्या देवळाचो महंत आसलो. तो आनी ताचे शिष्य देवळाचे पूजेचें कार्य पळेताले. एकलिंगच्या देवळाचे अस्तंतेक दिश्टी पडटा. नाथ, साधू हाच्या आचरणान भश्ट जातकच देवळाची पूजा-विधी कराचें कार्य गोसाव्यांकडेन दिलें. हे गोसावी म्हळ्यार ब्रह्मचारी पुजारी ह्या देवळाचे मठाधीश जाले.
ह्या देवळांत देवाचें दर्शन घेवपाच्यो वेळो थारायिल्ल्यो आसात. पुजारी सदांच विंगडविंगड रत्नांनी देवाचो साजशृंगार करता. गर्भकुडींत वचून देवाचें दर्शन घेवपाचें आसल्यार जण एकल्याक तेपयलीं पुजार्यान दिल्लें वस्त्र न्हेसचें पडटा.- कों. वि. सं. मं.
== एक्वादोर == दक्षिण अमेरिकेचे अस्तंत देगेवयलें एक राश्ट्र. क्षेत्रफळ २,७०,६७० चौ. किमी. लोकसंख्या १६,४७,०००(१९८६). विस्तार १° २6’ ३०” उत्तर ते ५° १’ दक्षिण आनी ७५° ११’ ४४ ” अस्तुंत ते ८१° ०१’ अस्तंत. विषुववृत्त (equator) ह्या देशांतल्यान वता, ताचे वेल्यानन ताका ‘एक्वादोर’ हें नांव मेळ्ळां. हाचे उत्तरेवटेन कोलंबिया, उदेंतेक आनी दक्षिणेक पेरू आनी अस्तंतेक पॅसिफिक महासागर आसा. गालॅपागस हे जुंवे एक्वादोरचे मालकेचे आसात. कीतो ही ह्या देशाची राजधानी जावन आसा.
भूंयवर्णन, हवामान, वनस्पत आनी मोनजात: भूंयरचणुकेचे नदरेन एक्वादोरचे तीन वांटे जातात दर्यादेगेलागचो सकयलो वाठार ‘कॉस्ता’, मदलो पर्वतांचो वाठार ‘सिएर्रा’ आनी उदेंतेवटेनचो दोंगर देंवतेवयलो वाठार ‘ओरिएंते’. ह्या देशांत ज्वालामुखींचे प्रमाण बरेंच आसा. काटोपाक्सी हो सुमार ५,८७७ मी. उचायेचो संवसारांतलो सगळ्यांत ऊंच जागृत ज्वालामुखी आसा. हांगाच्यो न्हंयो अमॅझॅन आनी तिच्या उपन्हंयांक मेळटात. दर्यादेगेलागचें हवामान उश्ण आनीओलसाणीचें आसा. पर्वत वाठारांतलें हवामान उंचायेचेर आदारून आसता. कीतो ही राजधानी समुद्रथरापवन २,८५० मी. उंचायेचेर आसा आनी थंय वर्सुयभर हवामान वसंत ऋतुभशेन आसता. पावसाचें वर्सुकी प्रमाण सुमार १२५ सेंमी. आसा. ५,००० मी. परस ऊंच दोंगराचीं तेमकां बर्फान भरिल्लीं आसतात. वेषुववृत्तीय वाठारांच्या खाशेलेपणाप्रमाण हांगा पावस वर्सूयभर पडटा.
दक्षिणेवटेन दर्यादेगेचेर ल्हान झोंपां, तण आनी कांयकडेन ‘सीबा’ रूख दिश्टी पडटात. हेर कांय वाठारांनी दाट रानां आसात. उंचेल्या वाठारांनी पारॅमो नांवाचे तणांचे रूक्ष वाठार आसात.
ऑसेलॉट हो ल्हान रानवट माजरासारको प्राणी, पूमा, जाग्वार, आउन्स हो चित्याभशेन प्राणी, तापीर, पेक्कारी, कापीबारा हे हांगाच्या रानांनी सांपडटात. न्हंयांनी नुस्तें, मानगीं खूब आसात. रानांनी कितल्याशाच प्रकारचीं सुकणीं आनी किडमुयो आसात. ऊंच पर्वतांच्या वाठारांनी गरूड आनी कॉंडॉर प्रकारचीं सुकणी आसात. गालॅपागस हांगा कांसवांच्यो खाशेल्यो जाती सांपडटात.
इतिहास: एक्वादोरचे मूळ लोक हेर अमेरिकन इंडियनांभशेन मूळचे मंगोलियन वंशाचे आसात अशें मानतात. इ.स. सुमार १००० वर्सा तांणी कीतो राज्याची थापणूक केली; पूण दक्षिणेकडल्या इंका लोकांनी तें जिखून घेवन ताचो आस्पाव आपल्या साम्राज्यांत केलो. १५३१त हांगा स्पॅनिश लोकांच्यो घुरयो येवंक सुरवात जाली. तांणी थळाव्या इंडियन लोकांक काबार करून हांगा शारां बांदूंक आनी राज्य निर्मूंक सुरवात केली. तांकां गुलाम करून रोमन कॅथलिक मठ आनी इगर्जो बांदूनघेतल्यो. अठराव्या शतमानांत हांगा स्वतंत्रतायेची चळवळ सुरू जाली. युजेनियो एस्पेहो हो ते चळवळीविशीं मुखेल आशिल्लो. १८०९ त जाल्लो उठाव चिड्डून उडयलो. पूण १८२२ त पिंचींचा हांगाच्या झुजांत जैत मेळोवन दिली. कोलंबियाचो झुजारी बोलीव्हार आनी आर्जेन्टिनाचो झुजारी सान मार्तीन हांणी ह्या देशाच्या स्वत्रंताय झुजांत वांटो घेतलो. बोलीव्हार हाणें कोलंबिया, व्हॅनेझुअला, एक्वादोर, पानामा हामचें मेळून ग्रेटर कोलंबिय नांवाचें संयुक्त राश्ट्र निर्मिलें, पूण तें चड तेंप एकवडित उरलेंना. १८३० त व्हान होसे फ्लॉरेस हाच्या फुडारपणाखाल
