दुयेंसाचेर म्होंव, सूंठ, मिरी आनी पिंपळी (एक वखदी झाड) घालून अडुळशाचो रोस दितात. पानांचो रोस पातळ परसाकडे आनी खडी जावप(परसाकडे सुकून येवप) हाचेर उपायकारक थारता. ह्या झाडाच्या कांडाचो कोळसो बंदुकीची दारू करपाक वापरतात. झाडाचीं मुळां तांदळ्यांत (तांदूळ धुल्लें उदक) उकडून बायलांक जावपी मासिक पाळीविशींच्या (आंगार धवें जावप) विकाराचेर दितात. अडुळशा पसून केल्ली जायतीं आयुर्वेदीक वखदां बाजारांत मेळटात. गोंयां, अडुळशाचीं पानां उकडून ह्या उदकान वायटकाराक न्हाणयतात.
अडुळसो, काळोः (मराठी- काळा अडुळसा, रोल, पातेरी; हिंदी – निली निर्गडी; कन्नड - करिनेक्की; संस्कृत – नील निर्गुडी; लॅटीन – जस्टीशिया जेंडारूस्सा; कूळ - एकॅंथेसी). हें ल्हान झाड मुळचें चीन देशातलें. सद्या भारतांत पोरसांच्या वंयेनी सोबाये खातीर लायिल्लें दिश्टी पडटा. उंचाय सुमार 0.6 – 1.2 मी. वास – उग्र, पानां सादी आनी लांब. कांड, ताळयो आनी देंठ गडद पिंगशे. फुलां ल्हान आनी फिकट रंगाचीं. नव्या झाडाची लागवड कलमांनी जाता. पानां कोडू आनी उश्ण आसून तीं कामीण आनी हागवणीच्या दुयेंसाचेर दितात. बरींच वर्सा सावन आशिल्ल्या संधिवाताचेर कोमऱ्यांचो काडो उपेगी पडटा.
अणकारः अणकार म्हळ्यार एके भाशेंत उच्चारिल्लें वा बरयिल्लें उतर वा वाक्य वा साहित्य दुसरे भाशेंत बरोवप वा सांगप. मुळ भाशेंतले सगळे गूण मतींत दवरून ताका दुसरे भाशेंतल्यान उक्तावप. दरेक भाशेक आपआपलें खाशेलें वावुपरपाचें वातावरण आसता. निजाच्या भौतिक भोंवतणीतली प्रजेची अर्थीक, सामाजीक, सांस्कृतीक, नैतीक मांडावळ जशी थिरावल्ली आसता, आनी जीं साबार मळा वयलीं मुल्यां सांठयल्लीं दिसतात. तीं तशाक तशीं दुसरे भाशेंतल्यान स्पश्टपणान दिसूंक जाय. इतिहास आनी सांस्कृतीक परंपरा, लोकांची जीणेकडेन पळोवपाची नदर, चाल चलणूक, आचारविचार, रित-रिवाज दरेक भाशेच्या उच्चारपाच्या आनी बरोवपाच्या साधनांचो म्त्वाचो वांटो आसता आनी सगळे घटक अणकार करतना दुसरे भाशेंतल्यान पुरायपणान चित्रीत करप म्हत्वाचें थारता. दरेक भाशेची आपली खास वाक्य बांदावळ, व्याकरण, अर्थ आनी हेर बारीकसाणीचे जे मुद्दे आसतात, तांचो खोलायेन अभ्यास केल्यार अणकार करतना चुको उण्यो जातात.
खंयचेय भाशेंत आनी पर्यायान संस्कृतायेंत खंयच्या गजालींक कसले संदर्भ आसतात हें तपासून पळोवप म्हत्वाचें आसता. अणकार केल्लें साहित्य त्या त्या भाशेंतल्या मूळ बरोवपावरी दिसूंक जाय, जाल्यार ताका बरो साहित्यिक गूण लाबता. अणकार करतना मूळ भाशेचीं सगळीं आंगां, अलंकार आनी सोबीतकाय अणकार केल्ले भाशेंतूय उक्ताडाक येवप गरजेचें आसता. -डॉ. ओलिव्हिन्यु गोमिश अणवेकार, केदार विनायकः ( जल्मः 1920, चिंचणी- सालसेत, मरणः 5 जुलै 1955).
गोंयचो सुटके झुजारी. बांबोळी-पणजी हांगासर आशिल्ल्या गोंय आकाशवाणीचेर तो मॅकानीक म्हूण काम करतालो. तो आझाद गोमंतक दल ह्या संघटनेचो वांगडी आशिल्लो. भुमीगत कार्यकर्त्यांक रावपाक आदार दिवप आनी पोर्तुगेज सत्तेआड राजकीय वावर करप असलीं कामां तो करतालो. बॉंब घालून गोंयचें आकाशवाणी केंद्र उडोवपाचो बेत ताणें आंखिल्लो. पूण 5 जुलै 1955 ह्या दिसा बॉंब आपशींच फुटलो आनी ताका मरण आयलें. 18 जून 1984 ह्या दिसा गोंय सरकारान ताचो मरणोत्तर भोवमान केलो. अणुबॉंबः प्लुटोनियम(239) वा युरेनियम (235) ह्या सारक्या समस्थानिकांचें अणुकेंद्र भंजन (फुटप - fission) वा संघटन (एकठावप- fusion) करून ह्या अणुकेंद्रीय विक्रियांवरवीं स्फोटक ऊर्जा (energy) तयार जाता. ह्या स्फोटक ऊर्जेचो सांठो आशिल्ल्या अण्वस्त्राक अणुबॉंब अशें म्हणटात. युरेनियम(235), युरेनियम (233), प्लुटोनियम (239) हातूंतली भंजन- विक्रियांची सांखळी स्वयंचलित आसता; पूण युरेनियम (238), थोरियम (232) हांचे भंजन भायल्या साधनांनी, म्हळ्यार बळिश्ट न्यूट्रॉनांची एकसारकी पुरवण करून सांबाळटें पडटा. पयल्या प्रकाराक फकत ‘भंजन’ अशें म्हणटात आनी दुसऱ्याक ‘बहिःपोषित भंजन’ अशें म्हणटात. ह्या दोनूय प्रकाराच्या स्फोटांत वस्तुमानाचें (mass) ऊर्जेंत (energy) रुपांतर जाता. आइन्स्टाइन हाणें मांडिल्ल्या E=mc==== [हांगा E=ऊर्जा, m=वस्तुमान, आनी c=उजवाडाचो वेग] समीकरणाचे बसकेचेर अणुस्फोट घडून येतात. पूण ह्या दोनूय प्रकारच्या स्फोटांत, वस्तुमानाचें ऊर्जेंत रुपांतर जावपाच्या वेळार घडून येवपी विक्रिया मात वेगवेगळ्यो आसात. अणुबॉंब हो युरेनियम (235) वा प्लुटोनियम (239) हांच्या सारक्या अणुंच्या न्यूट्रॉनावरवीं घडून येवपी भंजन- विक्रियेचेर आदारीत आसा. असले भंजनविक्रियेंत तयार जावपी खंडाचे (fragments)वस्तुमान मूळ द्रव्यापरस उणें आसता आनी कांय वस्तुमानाचें ऊर्जेंत रुपांतर जाता.
2 डिसेंबर 1942 दिसा शिकागो विद्यापीठांत फेर्मी हाका भंजन- विक्रियेची सांखळी तयार करपाक यश आयलें. फुडें, कोलंबिया न्हंयेवयल्या हॅनफर्ड हांगा प्लुटोनियमाच्या (अणुबॉंब तयार करपा खातीर लागपी एका मूलद्रव्याच्या) उत्पादना खातीर चडांत चड ऊर्जा उण्यांत उण्या वेळांत निर्माम करप ही मोख आसता आनी ताका अनुसरून अणुबॉंबाची रचणूक करतात. ही गजाल साध्य करपा खातीर भंजन- सांखळी- विक्रियेचें गुणनपद (multiplication factor) आनी विक्रियेंत वांटो घेवपी न्युटॉनांचें खासा संभाव्य आयुर्मान ह्या दोन गजालींचेर आदारून आसता. हातूंतलें विक्रियेचें गुणपद एका परस शक्य तितलें चड आसूंक जाय आनी न्युट्रॉनांचें आयुर्मान शक्य तितलें उणें आसचें. हातूंतली दुसरी अट साध्य करपा खातीर शुद्ध प्लुटोनियम (239) वा युरेनियम (235) हाणें संपन्न अशा साद्या युरेनियमाची निर्मिती करची पडटा. ते खातीर युरेनियमाचे दोन समस्थानिक वेगळे करपी ‘वायवीय (pneumatic) विसरण’ (एकामेकांत भरसुपाची क्रिया थांबोवपी) यंत्रणा उबारची पडटा वा युरेनियम(235) चें प्लुटोनियम (239) त रुपांतर करपा खातीर अणुकेंद्रीय विक्रियकाची आनी ह्या प्लुटोनियम (239) चें रसायनीक पृथक्करण करून तो वेगळो करपा खातीर यंत्रणा उबारची पडटा.
फाव त्या जुस्त खीणाक भंजन- विक्रिया चालू कून ते विक्रियेचें गुणनपद कमाल मर्यादेमेरेन वाडोवप खूब गरजेचें आसा. देखून, अणुबॉंबांतल्या घटकद्रव्यांची मांडावळ अशे हुशारकायेन करतात, की जुस्त खीणा मेरेन ह्या घटकांत भंजन- विक्रीया चालू जायना. पूण जुस्त खीणाक मात ह्या घटक- द्रव्यांत खूब खर वेगाची भंजन- विक्रिया चालू जाता. कसल्याय भंजनक्षम पदार्थांत ही विक्रिया चालू उरपा खातीर त्या पदार्थाचें आकारमान आनी वस्तुमान एका किमान मर्यादेपरस चड आसचें पडटा. किमान वस्तुमान हें खुद्द पदार्थाचेर – ताच्या संरचनेचेर आनी आकाराचेर आदारून आसता. देखून अणुबॉंबच्या इंधनाचें स्वरूप अशें दवरतात की, निमण्या खीणाक किमान वजना परस कमी आशिल्ले कुडके खूब थोड्या वेळांत एकठांय येवन एका परस चड गुणनपद आशिल्लें आकारमान प्राप्त जातलें. हें कशें सादोवप हें दर एका संबंधीत निर्मितीच्या निर्मात्याचें गुपीत जावन आसता. किमान वजना परस कमी आकारमानाचे कुडके जितले नेटान एकठांय हाडूं येत, तितल्या प्रमाणांत स्फोटाची खरसाण वाडटा. तेच प्रमैण पदार्थांत ज्या प्रमाणांत स्वयंस्फूर्त भंजन- विक्रिया घडून येता त्या प्रमाणांत हो वेग अधिक आसप गरजेचें आसता. एका परस कमी गुणनपद आशिल्ले स्थिती पसून एका परस चड
