कथाकळी नृत्य
मेढरां, उटं पोसपाचो धंदो उण्या प्रमाणांत जाता. तेलाच्या उत्पादनाक लागून हें राश्ट्र बरेंच गिरेस्त आसा. कतार रियाल हें हांगाचें चलनी नाणें जावन आसा.
येरादारी आनी संचारण: कतारांत देशाभितर रेल्वेमार्गा आनी उदकांतल्या मार्गाची वेवस्था ना. दोहाहें हांगाचें मुखेल बंदर आसा. उम्म गैद हांगा सावन तेलाची येरादारी जाता. हांगा १९८५ मेरेन १,०८० किमी. लांबयेचे रस्ते आशिल्ले. रस्त्यांच्या मार्गांवेल्यान सावदी अरेबिया आनी संयुक्त अरव अमीर राज्यांच्या ह्या देशाचो संबंद जोडला. हेर शेजारच्या राश्ट्रांवांगडा हांगा ‘गल्फ एअर’ ही विमानकंपनी हवाई मार्गाचेर येरादारी करता. दोहा हो हांगाचो आंतरराश्ट्रीय विमानतळ आसा. १९८५ मेरेन हांगा ५ खबरांपत्रां आशिल्लीं. प्रसारमाध्यमाचेर सरकाराचें पुरायपणान नियंत्रण आसा. रेडिओवेल्यान प्रसारित जावपी कार्यावळीं अरबी आनी इंग्लीश भाशेंतल्यान आसतात.
लोक आनी समाजजीण : चडशे लोक अरब आसून सुन्नी मुसलमान पंथाचे आसात. हांच्यामदीं कांय प्रमाणांत निग्रो वंशाच्या रगताची भरसण आसा. घडये ही गजाल पयलींच्या गुलामांच्या वेपाराक लागून जाल्ली आसूंये. हे लोक पोरन्या विचारांचे आसात. इराणी हे हांगाचे सगळ्यांत चड अल्पसंख्यांक. हेभायर पाकिस्तान, भारत आनी हेर आशियाई राश्ट्रांतले लोक हांगा येवन रावल्यात. किरीस्तांव बहाई आनी हिंदू वेपाराक लागून जाल्ली आसूंये. हे लोक पोरन्या विचारांचे आसात. इराणी हे हांगाचे सगळ्यांत चड अल्पसंख्यांक. हेभायर पाकिस्तान, भारत आनी हेर आशियाई राश्ट्रांतले लोक हांगा येवन रावल्यात. किरीस्तांव बहाई आनी हिंदू धर्माचे लोक कांय प्रमाणात सांपडटात. हांगाचे लोक पर्शियन भाशेची भरसण आशिल्ले अरबी भाशेंतल्यान वेव्हार करतात.
शिक्षण: राश्टीय साक्षरतेचें प्रमाण १०% आसा. शिक्षण फुकट आसले, तरी सक्तीचें आनी एकसारकें ना. सरकाराकडल्यान विध्यार्थ्यांक पुस्तकां, गणभंस, अन्न, येरादारीची सोय असल्यो ब-योच सवलती मेळटात. तीन वर्सांचें मुळावें शिक्षण, तेउपरांत ३ वर्सां माध्यमिक आनी ३ वर्सा उच्च माध्यमिक अशें शिक्षण हांगा आसा. स्प्टेंबर ते जून मेरेन शिक्षणीक वर्स आसता. मुळावे शिक्षण अरबी भाशेंतल्यान जाता. उंचेल्या पांवड्यार मात इंग्लीश भाशेंतल्यानय शिक्षण दितात. सध्या शिक्षणाच्या मळार उदरगत करपाचे यत्न चल्ल्यात. शिक्षकांखातीर प्रशिक्षण दिवपाची येवजण सरकारान व्हडा प्रमाणांत हातांत तल्या. हांगाचे बरेच विध्यार्थी शिक्षण घेवचेपासत अमेरिकेचीं संयुक्त संस्थानां, ब्रिटन, सावदी अरेबिया आनी कुवेत ह्या देशांनी आसात. म्हत्वाचीं थळां: दोहा ही राजधानी पर्यटनाचे नदरेंतल्यान जरी एकूय थळाक म्हत्व नासलें तरी अर्थीक नदरेंतल्यान आनी वेपाराच्या मळार दोहा आनी सुसाइट ह्या शारांक म्हत्व आसा.- कों. वि. सं. मं. कथकळी नृत्य
एक अभिजात भारतीय नृत्यप्रकार.
केरळांतल्या नृत्यनाट्याची परंपरा खूब पोरनी. ल्हवल्हव ह्या नृत्यनाट्यांनी नवीं रूपां धारण केलीं आनी तातूंतल्यानूच आयच्या कथकळीचो जल्म जालो. मुटियाट्टम् आनी कूटियाट्टम् हीं केरळचीं पूर्विल्लीं नृत्यनाट्यां. तेउपरांतचें ‘चाक्यार कूत्तू’ हें नृत्य चड प्रगत आशिल्लें हे परंपरेक अनुसरून १६५७ त कालिकतचो (कोळीकोडे) राजा झामोरीन हाणें कृष्णाचे जिणेचेर आदारीत अशें नृत्यनट्य तयार केलें. ताका ‘कृष्णनाट्टम्’ अशें म्हण्टाले. कोट्टारकरा देशाच्या राजान ब्राह्मणांच्या पालवान एक नवें नृत्यनाट्य तयार केलें. ताचें नांव रामनाट्टम् नृत्य. ह्या नृत्यनाट्यांत प्रभू रामंद्राच्या जिविताची कथा नृत्यांकित करताले. ह्याच कृष्णनाट्टम् आनी रामनाट्टम् नृत्यनाट्यांतल्यान आयज प्रचलित आशिल्लें कथकळी नृत्य निर्माण जालें.
रंगभूषा: कथकळीचे रंगभूषेंत धवो (वेळ्ळा), हळडुवो (मंत्रा), पाचवो (पच्चा), निळो (नीला), काळो (करूप), तांबडो (चुवप्प) हे स रंग वापरतात. तेभायर चमक येवपाखातीर अब्रकाची पूड वापरतात. रंगभूषा करताल्याक ‘चुट्टिकारन’ म्हण्टात. दोनूय कानसुलांपसून खाडकेमेरेन तोंडाच्या सकयल्या जबड्याक तांदूळ आनी चुन्याच्या मिश्रणान केल्ल्या वांटकुळे खाशेले रंगभूषेक ‘चट्टी’ अशें म्हण्टात. दादले पात्रांचे रंगभूषेचे हे आगळें रूप जावन आसा दु:शासनाक ‘कटेश’ नांवाची कागदाची वांटकुळी चुट्टी नाकपुड्यांपसून वयर कपलामेरेन लायतात. समुद्रफेनापसून लिंबायेदे दोन गुळे करून एक नाकाच्या शेंड्याचेर आनी दुसरो कपलाचेर (मुक्केल चुट्टी, नोटि चुट्टी) दसयतात. हे दिसपाक धवे आसतात. दोळे, भंवयो, नाक ओंठ आदींची रंगभूषा संबंदीत व्यक्ती स्वताच करतात.
भेस: दादले पात्रां फुगिल्ल्या घाग-याप्रमाण दिसपी झगो (उटुत्तु केट्ट) घालतात. ताचेर झुली (पट्टुवालमुन्ती) आनी भांगराचो कमरपटो (पटियरंत्रामण्) आसता. भुमिकेप्रमाण धवें , तांबडें, काळें, निळें, केंसाळ अशें पुराय हातांचे जाकीट (कुणायम्) घालतात. मनगटांत कडें, दंडाचेर बाहुभूषणां (तोळपूट्ट परत्तिकामणी). गळ्यांत कोल्लारम्, कळुत्तारम्, खांदयावयल्यान सोडिल्लीं उपराणी (उत्तरीयम्) असो हेर भेस आसता. शिरोभूषण (तोटा किरीटम्) वापरतात. कपलाचेर भालपट्टी आनी मणयांच्यो माळो (चुट्टित्तुणि, चट्टिनाटा) आसतात. सात्विक, राजसिक आनी तामसिक अशें दादल्यांच्या भेसांचे भेद आसतात. दादले पात्रां चांदीची कृत्रिम नाखटां वापरतात.
बायल पात्रांचो सादो भेस सात्विक समजतात. बायल पात्रां मियो काडिल्ली साडी छायतेमेरेन धरून कमराक नाडी बांदून वेलो भाग ताचेवेल्यान सोडटात उपरांत मिरयांचे सकयले वटेनचें तोंक उजवेकडल्यान फाटल्यान दावेवटेन खोयतात आनी उजवेवटेनचें तोंक फाटल्यान उजवेवटेन खोयतात. सोडयेच्या वेल्यावटेनचें मिरयो ल्हान पंख्याप्रमाण कमराक दोनूयवटेन खोयतात आनी ताचेवयर तीनपोडी कमरपटो बांदतात. कानाच्या फुडें कर्णपात्रां (कातिला) आनी माथ्याचे दावेवटेन वळिल्लो आंबाडो (कोण्टा). कपलाचेर मोतयांची माळ बांदतात आनी आंबाड्यावेल्यान बोटांच्या तोंकामेरेन पावपीरस्मी पड्डो (उरूमाल) घेतात. भीरू म्हळ्यार विदूषक हो आपले कपडे आनी वस्ती उरफाट्यो घालता. रंगमाची: कांय देवळांनी रंगमाची (कृत्तंगलम्) बांदिल्ले आसतात. जंय रंगमाची नासता थंय देवळाच्या प्रकारांत वा एकाद्र्या आंगणांत चार कोनशांनी चार खांबे पुरून वयर आडवे कोंडे घालून आनी ताचेर चुट्टामनी विणिल्लीं मल्ल् घालून तयार केल्ला जागो. रंगमाची म्हूण वापरतात. हे रंगमाचयेच्या तीनूय वटांनी लोक बसतात. रंगमाचयेर फुडें फाटल्यान खंयच पड्डो नासता. पूण प्रवेशाचे सुर्वेक आनी निमाणेकडेन लुंगी न्हेशिल्ले दोन दादले एक पड्डो प्रेक्षकांमुखार धरतात. रातच्या कार्यक्रमा वेळार नृत्यदीप (कळिविळक्क) म्हळ्यार सुमार सवाय मी. उंचायेची व्हड दिवली वापरतात. हे दिवलेंतली एक वात नर्तकाकडेन आनी दुसरी वात प्रेक्षकांकडेन पेटोवन दवरली म्हण्टकच रंगमाचयेची सिध्दता जाता.
संगीत: कथकळींत आदल्या काळांत सोपान वा सोमान संगीत वापरताले. उण्णायी वारियर आनी इरयिम्मन तंपी हांणी देशी कर्नाटक संगीत पध्दत पयलीं सुरू केली. सध्या हीच पध्दत रूढ आसा. कथकळींत रागतालांत बध्द केल्ल्यो रामायण आनी महाभारतांतल्यो वट्ट १३० कथा आसात. तातूंत ५०-६० राग वापरल्यात.
ताल: कथकळींत फकत ६ ताल वापरतात. हे केरळ प्रांताचे स्वतंत्र ताल समजतात. ह्या तालांचीं नांवां अशीं : पंचारी, तृपुटा, मुरियंटता, चंपटा, चंपा आनी अटंता. हांच्यो अनुक्रमान ६, ७, ७, ८, १० ,१४ अश्यो मात्रा आसात.
प्रयोग: खेड्यांनी कथकळी प्रयोगाची सुरवात चार प्रकारांनी करतात. १.सुर्यास्ता वेळार तालवाध्यां वाजयतात ताका ‘काळिकोट्टु’ म्हण्टात. २.प्रयोग वेळार रंगदीप (अरंगुकेळी) पेटयतात. ३. प्रयोग सुरू जातना वाध्यवृंद फाटल्यान येवन उबो रावता. तालवाध्यां सुरू जातकच प्रेक्षकांमुखार पड्डो धरतात. प्रवेशानुक्रमान पात्रप्रवेश जावन पड्ड्याभितर ‘तोट्यम्’ नांवाचो नृत्यप्रकार सोंपयतात. उपरांत वंदनश्र्लोक (पुरप्पाटु तोळील) जावन प्रारंभनृत्य (पुरप्पाट) सुरू जाता
