काकोडकार, चंद्रकांत-काकोडकार, पुरूषोत्तम समूह शाळांनी शिकप घेवन तो मॅट्रिक जालो. भूरगेपणासावन ताका वाचनाची खूब आवडप आशिल्ली. त्या काळांत तो साने गुररूजी, खांडेकर, फडके हांचें साहित्य वाचतालो. ताणें स्वतंत्र कांदब-यो बरोवंक सुरवात केली, तेन्ना तो पिरायेन सतरा वर्सांचो आशिल्लो आनी मॅट्रिकच्या वर्गांत शिकतालो. तो ‘चंद्रकांत’ नांवाचो आनी उपरांत ‘काकोडकर’ नांवाचो वर्सुकी दिसाळी अंक काडटालो. तातूंत ताच्यो चार-पांच कादंब-यो आसताल्यो. ‘निसर्गाकडे’ (१९४४) आनी ‘कुणाच्या स्वातंत्र्यासाठी’ ह्यो दोन कादंब-यो ताणें बरयल्यो. ताच्या ‘किर्तिमंदीर’ हे कादंबरीक गोमंतक मराठी साहित्य संमेलनाचें दुसरें इनाम फाव जालें. उपरांत ताच्या ‘गर्जा जयजयकार’ हे कादंबरीक १९५६ वर्सा गोमंतक मराठी साहित्य संमेलनाचें भांगरापदक मेल्ळें. हे कादंबरीचो रशियन भाशेंतूय अणकार जाला. शरश्चंद्र चतर्जीच्या कादंबरी बरयली. ती ताणें शरश्चंद्राच्या नांवान उजवाडाक हाडली आनी तातूंत आपलें नांव अणकारपी म्हूण घाल्लें. फुडें ताणें गोंयचे सुटके चळवळीचेर ‘गोमंतका जागा हो’ ही कादंबरी बरयली. गोंयांक सुटका मेळचेखातीर सशस्त्र झूज दिवचें पडटलें, असो विचार ताणें गोंय सुटकेच्या पंदरा वीस वर्सा आदीं मांडिल्लो. ‘मनीस मुळांत गुन्यांवकार नासता जाल्यार परिस्थितीक लागून तो तसो जाता’ ,अश्या विशयाचेर ताणें ‘अग्निदिव्य’ ही कांदबरी बरयल्या हे कादंबरीचेर आदारून ‘धाकटी बहीण’ हो बोलपट निर्माण जालो. तेचपरी ‘मै तुलसी तेरे आंगनकी’ हो चित्रपट ताचे कादंबरीचेर आदारित आशिल्लो. १९६० वर्सा उपरांत तो प्रेम आनी श्रृंगार ह्या विश्यांचेर कादंब-यो बरोवंक लागलो. १९६३ वर्सा दीनानार् पै हाच्या ‘रंभा’ ह्या नेमाळ्यांत ताची ‘श्यामा’ ही कादंबरी उजवाडाक आयली. ही कादंबरी अश्लील असो आरोप कांय जाणांनी ताचेर केलो. हो वाद सुप्रीम कोर्टो मेरेन पावलो. पूण निमणें काकोडकराकूच जैत मेळ्ळें. ताणें सुमार तीनशें कादंब-यो बरोवन भरपूर जोड आनी नामना मेळयली. गोमन्तक मराठी साहित्य संमेलनाच्या कुडचड्यां जाल्ल्या एकुणिसाव्या अधिवेशनाचो तो स्वागताध्यक्ष आसलो.- को.वि.सं.मं. काकोडकार, चंद्रकांत बापू: (जल्म: १३ एप्रिल १९१८, काकोडें-केपें). गोंयचो सुटके झुजारी. ताणें पत्रकारितेची पदविका घेतली. भारतीय कम्युनिस्ट पक्षाचो तो वांगडी आसलो. मुंबय आसतना ताणें भारताचे सुटके चळवळींत तळमळीन वावर केलो. १९४२ वर्सा ताणें ‘भरत छोडो’ (quit india) चळवळींत वांटो घेतिल्लो, ह्या आरोपाखाला ब्रिटीश पोलिसांनी ताका धरलो. उपरांत नासिक बंदखणींत ताका दोन म्हयने दवरलो. ‘गोअन युग लिग’ संघटनेचो तो संस्थापक वांगडी आनी चिटणीस आशिल्लो. १० जुलय १९४६ दिसा चांदरा, लुईश द मिनेझिश ब्रांगांझ हाचे पुण्यतिथी दिसा तो सभेक द्देशून उलोवप करतालो. अशा वेळार ज्योकी डयस आनी क्रिश्तोव्हांव फुर्तादु हांचे वांगडा ताका धरून बंदखणींत दवरलो आनी उपरांत पयसुल्ल्या वाठारांत व्हरून सोडलो. फुडें तो‘गोअन्स पीपल्स पार्टी’हे संघटनटचो वांगडी जालो. मुंबय गोंयच्या सुटकेझुजा-यांच्यो ज्यो चळवळी जाताल्यो, तातूत तो वांटो घेतालो. जून १९५८ वर्सा संयुक्त ‘गोंयकार पक्ष’ (Goan Peoples Party) संघटनेचे नवे कार्यकारी समितीचो तो वांगडी आसलो. ४ ऑक्टोबर १९५९ दिसा मुंबयत गोंयचें राजकी अधिवेशन भरिल्लें. ह्या अधिवेशनांत २५ वांगड्यांची जी गोंयकारांची संघटना जाल्ली, तातूंतलो तो .क वांगडी आसलो. गोंयांत Blitz ह्या नेमाळ्याचो तो प्रतिनिधी आशिल्लो. ‘इंडिया प्रेस सर्विस’ हाचो तो वांगडी संपादक आशिल्लो. देशांतल्या जायत्या नेमाळ्यांनी आनी दिसाळ्यांनी ताणें लेख बरयल्यात. महाराष्ट्र सरकारान ताका मानपत्र दिवन ताचो भोवमान केलो. १९७३ वर्सा मुंबय प्रदेश कॉंग्रेस कमिटीन ताचो भोवमान केलो. १८ जून १९८५ दिसा गोंय सरकारान सुटके झुजांतल्या ताच्या वावराखातीर ताचो भोवमान केलो. -को.वि.सं.मं. काकोडकार, दिवाकर बाळकृष्ण: (जल्म: २९ सप्टेंबर १९१८, काकोडें -केपें). गोंयचो सुटके झुजारी. ताणें मॅट्रिक मेरेन शिक्षण घेतलें. १९३५ वर्सा तो भारतीय कम्युनिस्ट पक्षाचो वांगडी जालो. मुंबय आसतना ताणें भारताच्या सुटके झुजांत वांटो घेतिल्लो. मुंबयच्या विध्यार्थी संघटनेचो तो कार्यशील वांगडी आशिल्लो. मुंबयच्या ‘गोंय युथ लिग’ संघटनेचो तो वांगडी आशिल्लो. तशेंच ‘गोंयकारांचो पक्ष’ (Goans Peoples Party) संघटनेचो तो एक संस्थापक वांगडी आसलो. कुडचडें वाठारांत विध्यालयांत शिक्षक आसताना, १६ सप्टेंबर १९४९ दिसा पोलिसामनी दिनकर कृष्णा काकोडकार हाच्या वांगडा ताका राश्ट्रवादी कार्यांत भाग गेता, ह्या आरोपाखाला धरलो. चवकशी करी नासताना वीस म्हयने ताका आग्वाद बंदखणींत एकांतवासांत दवरलो. उपरांत एप्रिल १९५१ त, ताका आफ्रिकेचे अस्तंत दर्यादेगेवेल्या, ‘काबो व्हेर्दे’ हांगा अटलांटिक म्हासागरांतल्या ‘देंवचाराचो जुंवो’ (Devils Island) हांगा बंदखणींत दवरलो. थंय ताणें सात वर्सां बंदखण भोगली. १९५८ वर्सा बंदखणींतल्यान ताची सुटका जाली. थंय सावन २० एप्रिल १९५८ दिसा तो लंडन मार्गान भारतांत (मुंबय) आयलो. तेन्ना ‘गोंयकारांचो पक्ष’ हे संघटनेचे दोन पंगड जाल्ले. जून १९५८ वर्सा ह्या दोनूय पंगडांक ताणें एकठांय हाडले. तेन्ना ह्या नव्या पक्षाचो चिटणीस म्हूण ताका वेचून काडलो. ताणें ‘आझाद गोमंतक दल’, ‘नॅशनल कॉग्रेस’, गोंय‘ आनी ‘गोंयकारांचो पक्ष’ ह्या संघटनांक एकठांय हाडपाचो अपेशी यत्न केल्लो. फुडें मुंबय २ ते ४ ऑक्टोबर १९५९ त भरिल्ल्या गोंयच्या राजकी अधिवेशनांत निमंत्रक समितीचो चिटणीस म्हूण ताणें मुखेल वांटो घेतिल्लो. गोंय सुटके उपरांत भारतीय कम्युनिस्ट पक्षाचे गोंय राज्य संघटनेचो तो चिटणीस आशिल्लो.हे संघटनेन घडोवन हाडिल्ल्या चळवळींनी, कार्यांनी आनी कामगार चळवळींत ताणें तळमळीन वावर केला. १९६८ वर्सा कुडचडें वाठारांतल्या गांवक-यांनी ताचो सत्कार केलो. १८ जून १९८१ दिसा गोंय सरकारान ताच्या सुटके झुजांतल्या वावराचो भोवमान केलो. -को.वि.सं.मं. काकोडकार, पुरूषोत्तम (भाऊ) केशव: (जल्म: १८ मे १९१३, काकोडें-गोंय). गोंयचो सुटके झुजारी आनी एक राजकी फुडारी. ताच्या बापायचें नांव केशव आनी आवयचें नांव सगुणाबाय. तो काकोड्या रावतालो. ताचो बापूय वेवसायान भाटकार आशिल्लो. १९४६ त गोंयचे सुटके चळवळी आदीं तो महात्मा गांधीच्या सेवाग्राम आश्रमांत आशिल्लो. थंयच ताचें कुमारी कमला ह्या सुटके झुजारणीकडेन लग्न जालें. तांकां एक धूव आनी एक पूत आसात. मराठी मुळावें शिक्षण घेतल्या उपरांत ताणें फोंडेच्या आल्मैद कॉलेजांतल्यान लिसेव हो पोर्तुगेज कोर्स पुराय केलो आनी मागीर बनारसाक वचून थंयच्या क्विन्स कॉलेज ह्या सरकारी संस्कृत कॉलेजीत संस्कृत भाशेचो अभ्यास करून ‘शास्त्री’ ही पदवी मेळयली. तरणेपणासावन सुटके चळवळींत वाटो घेतिल्ल्यान ताणें रूढ अर्धान वेवसाय असो केलोना. सुटके चळवळ आनी भौशीक हिताच्या राजकारणाखातीर तो वावर करूक लागलो. सध्या तो राज्यसभेचो नियुक्त वांगडी आसा. १९४०-४१ ह्या काळांत ताणें सेवाग्राम (वर्धा) हांगाच्या महात्मा
